TARIMSAL ARAZİNİN SONRADAN TARIM DIŞI AMAÇLARLA KULLANILMASINDAN DOLAYI DEĞER ARTIŞI VE MİRASÇILARIN DEĞER ARTIŞINI TALEP ETMESİ

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 4, 141 - 163, 26.11.2022

Gülistan Aşan

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1162889

Öz

Mirasa konu tarımsal arazinin mirasçılardan birine devredilmesinden sonra, araziye tarım dışı kullanım izni verilmesi ve bunun sonucunda arazinin değerinin artması söz konusu olabilir. Uygulamada özellikle araziye imar izni verilmesi ve arazinin konut, sanayi veya ticaret alanı olması, değerinin büyük oranda artmasını sağlamaktadır. Bu durumda, tarımsal araziyi gelir değeri üzerinden devralan mirasçı, diğer mirasçılar aleyhine haksız menfaat elde etmektedir. Mirasçılar arasındaki dengenin korunması ve diğer mirasçıların değer artışından yararlanmalarının sağlanması için, 6537 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu’na eklenen 8/C maddesinin 5. fıkrasında düzenleme getirilmiştir. Diğer mirasçıların söz konusu değer artışından yararlanmaları, bu düzenlemede yer alan belli şartların varlığı halinde mümkün olmaktadır. Bu çalışmada değer artışının talep edilmesinin koşulları incelenmiş, hükümde açıklık bulunmayan hususlar eleştirilmiş ve çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tarımsal Arazi, Değer Artışı, Miras, Mirasçı, Değer Artışından Doğan Talep Hakkı

INCREASE IN VALUE AFTER NON-AGRICULTURAL USE OF AGRICULTURAL LANDS AND DEMANDING INCREASED VALUE BY THE HEIRS

Öz

After the transfer of the inherited agricultural land to one of the heirs, it may be possible to grant non-agricultural use permission to the land and increase the value of the land as a result. In practice, especially the granting of zoning permission to the land and the fact that the land is a residential, industrial or commercial area increase its value to a large extent. In this case, the heir who takes over the agricultural land based on its income value gains an unfair advantage over the other heirs. In order to protect the balance between the heirs and to ensure that other heirs benefit from the increase in value, With Law Code 6537 on Amending the Law on Soil Conservation and Land Use, a regulation was made in the 5th paragraph of article 8/C added to the Soil Conservation and Land Use Law Code 5403. Other heirs can benefit from the said increase in value, provided that certain conditions in this provision are met. In this study, the conditions for demanding an increase in value were examined, the issues that were not clear in the provision were criticized and solutions were presented.

Anahtar Kelimeler

Agricultural Land, Increase in Value, Heritage, Heir, Entitlement to Profits

Kaynakça

• AÇIKGÖZ, O, Tarım Arazilerinde Yasal Önalım Hakkı (Tarımsal Önalım Hakkı), 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018.
• AKİL, Cenk, “Hâkimin Hukuku Kendiliğinden Uygulaması İlkesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 57(3), 2008, s. 1-32.
• AKİPEK, J / AKINTÜRK, T / ATEŞ, D, Eşya Hukuku, 2. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2018.
• AKYILMAZ, B / SEZGİNER, M / KAYA, C, Türk İdare Hukuku, 14. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara 2021.
• ALTUN, S, Bölünemeyen Tarımsal Arazilerde Mülkiyet Hakkının Devri, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2019.
• ANTALYA, O. G, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt:V/1,1 Temel Kavramlar Sözleşmeden Doğan Borç İlişkileri, Genişletilmiş 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2019.
• ANTALYA, O. G / TOPUZ, M, Eşya Hukuku Cilt: IV/1, Genişletilmiş 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2019.
• ANTALYA, O. G / SAĞLAM, İ, Miras Hukuku Cilt III, Genişletilmiş 5. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• ATALI, M / ERMENEK, İ, Medenî Usûl Hukuku, Güncellenmiş 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• AYAN, M, Eşya Hukuku I Zilyetlik ve Tapu Sicili, Gözden Geçirilmiş 13. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2016 (Eşya).
• AYAN, M, Miras Hukuku, Gözden Geçirilmiş 9. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara 2016 (Miras).
• AYDOĞDU, M, “Toprak Sistemimiz ve Bir Yerel Mahkeme Kararının Düşündürdükleri: 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu’nun Müşterek (Ortak) Mülkiyet İlişkisinde ve Ortaklığın Giderilmesi (İzalei Şuyu) Davasında Hangi Kapsamda Uygulanması Gerektiği Konusundaki Değerlendirmeler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan, 19(Özel Sayı), 2017, s. 3-24.
• BAĞATUR, M. Ç, “Tarımsal İşletmelerin Özgülenmesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (3), 1999, s. 858-878.
• BAĞCI, Ö, “Tarımsal Arazilerin Miras Yoluyla İntikali”, Yargıtay Kararları Işığında Güncel Medeni Hukuk Problemleri Sempozyumu Bildirileri, Tuğçe Tuzcuoğlu, A. Hulki Cihan (Ed), 1. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2019.
• BİLGİN YÜCE, M, “5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ile Getirilen Kanunî Kısıtlamalar”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 2, 2011, s. 105-140.
• ÇABRİ, S, Miras Hukuku Şerhi (TMK m. 575-639) Cilt-II, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2020 (Cilt-II).
• ÇABRİ, S, Miras Hukuku Şerhi (TMK m. 640-682) Cilt-III, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2020 (Cilt-III).
• DALCI ÖZDOĞAN, N, Tarımsal Arazilerin Miras Yoluyla İntikali, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2021.
• DURAL, M / ÖZ, T, Türk Özel Hukuku Cilt IV Miras Hukuku, 16. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 2021.
• ERDOĞAN, K, “Tarım Arazilerinin Miras Yoluyla İntikali”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 24, S. 1, 2016, s. 123-179.
• EREN, F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2019.
• EREN, F / BAŞPINAR, V, Toprak Hukuku, Güncellenmiş ve Genişletilmiş 5. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara 2017.
• EREN, F / YÜCER AKTÜRK, İ, Türk Miras Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2019.
• ERTAŞ, Ş, Eşya Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 14. Baskı, Barış Yayınları Fakülteler Kitabevi, İzmir 2018.
• ESENER, T / GÜVEN, K, Eşya Hukuku, Genişletilmiş ve 6750 Sayılı Kanun Eklenmiş 8. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2019.
• GÖRGÜN, L / BÖRÜ, L / TORAMAN, B / KODAKOĞLU, M, Medenî Usûl Hukuku, 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2018.
• HINDERSMANN, M / MYßEN, M, Die Erbschaftsund Schenkungssteuern der Schweizer Kantone, Verlag Dr. Otto Schmidt Köln, 2003.
• İMRE, Z / ERMAN, H, Miras Hukuku, Gözden Geçirilmiş 14. Basım, Der Yayınları, İstanbul 2018.
• İNAN, A. N / ERTAŞ, Ş / ALBAŞ, H, Miras Hukuku, 11. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2022.
• KALENDEROĞLU, A, 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu Kapsamındaki Tarım Arazilerinin Miras Yoluyla Devri, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya 2019.
• KARADEMİR AYDEMİR, D, Medeni Usul Hukukunda Mahkemelerin Yetkisi, 2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2019.
• KARTAL, B, “6537 Sayılı Kanun ile 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’na Getirilen Değişikliklerin Medenî Usûl Hukuku Bakımından İncelenmesi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 27(3), 2019, s. 845-884.
• KAVASOĞLU, İ. İ / SAYIN, C, “Tarımsal Arazilerin Miras ve Satış Yoluyla Devrinde Anlaşmazlık Durumları ve Çözüm Önerileri”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, C. 21 (Özel Sayı), 2018, s. 133-145.
• KAYAR, İ, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Borçlar Hukuku Genel Hükümler Özel Borç İlişkileri, Güncellenmiş 11. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2019.
• MARAŞLI DİNÇ, Y, Miras Hukukunda Külli Halefiyet İlkesi, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• OĞUZMAN, M. K / SELİÇİ, Ö / OKTAY-ÖZDEMİR, S, Eşya Hukuku, 19. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 2016.
• ÖZAY, O. L, Tarım İşletmelerinin ve Arazilerinin Miras Yoluyla İntikali, Yetkin Yayınları, Ankara 2015.
• ÖZÇELİK, Ş. B, “5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nda 6537 Sayılı Kanun’la Yapılan Değişiklikler ve Değerlendirilmesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19(1), 2015, s. 87-110.
• ÖZDEMİR, H, “Mirasçıların Murisin Borçlarından Dolayı Sorumluluğu”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16(1-2), 2012, s. 191-213 (Sorumluluk).
• ÖZDEMİR, H, Türk Medeni Kanununa Göre Mirasın Paylaşılması Şerhi, Yetkin Yayınları, Ankara 2019(Mirasın Paylaşılması).
• ÖZER DENİZ, M, “Mirasın Paylaşılması Sözleşmesi ve Bunun Arabuluculuk Bakımından Değerlendirilmesi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(1), 2020, s. 26-38.
• SAĞLAM, İ, “Tarımsal İşletmelerin Özgülenmesi Sorunu ve Bu Sorunun Tarım Reformu Açısından Değerlendirilmesi”, MÜHF-HAD, C. 16, S. 1-2, 2010, s. 201-231.
• SARI FİDAN, Ö, Miras Ortaklığı, Adalet Yayınevi, Ankara 2016.
• SEROZAN, R / ENGİN, B. İ, Miras Hukuku, Güncellenmiş 7. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2021.
• SİRMEN, A. L, Eşya Hukuku, 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2019.
• ŞEN DOĞRAMACI, H, “6537 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun Mülkiyet Hakkının Sınırlandırılmasına İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13(2), 2016, s. 69-94.
• ŞENOL, A. N / UZUN KAZMACI, Ö, “5403 Sayılı Kanun Çerçevesinde Terekedeki Tarım Arazilerinin Devredilmesi Karşısında Muris Muvazaası”, İstanbul Hukuk Mecmuası, C. 78, S. 1, 2020, s. 161-192.
• TAN, T, İdare Hukuku, Güncelleştirilmiş 9. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2020.
• UYUMAZ, A / İLHAN, O, “Tarımsal Arazilerde Mülkiyetin Devri”, MÜHF-HAD, 24(2), Aralık 2018, s. 861-905.
• YAVUZ, C / TOPUZ, M, “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un Türk Medeni Kanun’un Miras Hukukuna İlişkin Hükümlerinde Yaptığı Değişiklikler”, MÜHF-HAD Mehmet Akif Aydın’a Armağan, 21(2), 2015, s. 663-700.
• YAZICI, A. N. M, Miras Ortaklığının Paylaşmadan Önceki Durumu, Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara 2018.
• YILDIZ, O / UZUN, B / ÇORUHLU, Y. E, “Tarım Arazilerinin Mirasyoluyla İntikali ve Sağlararası İşlemlerle Devrine İlişkin Kısıtlamalar”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S. 33, 2018, s. 95-122.
• ZEVKLİLER, A, Türk Miras Hukukunda Tarımsal İşletmelerin Tahsisi, Sevinç Matbaası, Ankara 1970.