Bireylerin Uzaktan Sağlık Hizmeti Sunumuna Duydukları Güven Düzeyinin Sağlık Hizmeti Talep Erteleme Davranışları Üzerindeki Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 3, 1071 - 1088, 18.12.2025

Dilek Uysal

https://doi.org/10.26745/ahbvuibfd.1781982

Öz

Bu çalışmada, bireylerin uzaktan sağlık hizmeti sunumuna duydukları güven düzeyinin sağlık hizmeti talep erteleme davranışları üzerindeki etkisini sosyo-demografik özellikler/tanımlayıcı sorular ile karşılaştırarak ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini 420 birey oluşturmaktadır. Veriler anket tekniği ile toplanmıştır. Veri formu dört bölümden oluşmaktadır. Bilgilendirilmiş onam formu, sosyo-demografik/tanımlayıcı sorular, Uzaktan Sağlık Hizmeti Sunumuna Güven Ölçeği (USHSG) ve Sağlık Hizmeti Talep Erteleme Davranışı Ölçeği (SHTED) yer almaktadır. İkili grup karşılaştırmalarında t-testi, çoklu grup karşılaştırmalarında varyans analizi ANOVA, etki analizi ise basit doğrusal regresyon analizi ile yapılmıştır. Çalışmaya katılan bireylerin % 65’i Ülkemizde uzaktan sağlık hizmeti sunumu verildiğinden haberdar, Kronik rahatsızlığı olan bireylerin USHSG ölçek puan ortamaları yüksek bireysel çare arama davranış ölçek puan ortalamaları ise düşüktür. USHSG Bireysel Çare Arama Davranışını (β:-0,300 R2:0,089 p<0,005) ve Kaçınma Davranışını (β:-0,132 R2:0,017 p<0,005 etkilemektedir. Sağlık hizmeti talep erteleme davranışının azaltılmasında uzaktan sağlık hizmeti sunumuna duyulan güvenin etkisinin olduğu görülmüştür. Uzaktan sağlık hizmetine güven duyan bireylerin sağlık hizmeti talep erteleme davranışını azaltması hem bireyin sağlığı için hem sunulan hizmetten yararlanılması boyutunda önemlidir. Bireylerin sunulan hizmete güven duyması bu sunumdan daha fazla yararlanmalarını sağlayacaktır

Anahtar Kelimeler

Uzaktan Sağlık Hizmeti Sunumu , Güven , Sağlık Hizmeti Talep Erteleme Davranışı , Bireyler

The Effect Of Individuals' Level Of Trust In Remote Health Service Delivery On Their Health Service Demand Postponement Behaviors

Öz

This study aimed to investigate the impact of individuals' trust in remote healthcare services on their postponement of seeking healthcare by comparing them with socio-demographic characteristics/descriptive questions. The study sample consisted of 420 individuals. Data were collected using a survey technique. The data form consisted of four sections: an informed consent form, socio-demographic/descriptive questions, the TRHSD (Trust in Remote Healthcare Services) Scale, and the HSPB (Healthcare Services Postponement Behavior) Scale. Pairwise group comparisons were conducted using t-tests, multiple group comparisons using ANOVA, and simple linear regression analysis for effect analysis65% of the study participants were aware that remote healthcare services are available in our country. Individuals with chronic illnesses had high mean USHSG scores, while their mean individual help-seeking behavior scores were low. TRHSD affects individual help-seeking behavior (β: -0.300 R2: 0.089 p<0.005) and avoidance behavior (β: -0.132 R2: 0.017 p<0.005). It has been observed that trust in remote healthcare service delivery has an effect on reducing the postponement of healthcare requesting behavior. It is important for both the individual's health and the utilization of the service provided that individuals trust in the service provided.

Anahtar Kelimeler

Remote Health Service Delivery , Trust , Health Service Demand Postponement Behavior , İndividuals

Kaynakça

• Akgün, Z. (2021). Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik’in değerlendirilmesi [Evaluation of the Regulation on Providing Remote Healthcare Services]. Türkiye Biyoetik Dergisi, 8(4), 194–198 . Aslan, Y., ve Özdil, Y. (2025). Examination of healthcare demand procrastination behaviors from a societal perspective. Journal of Community Health Research, 14(1), 9–20.
• Birinci, Ş., Ülgü, M. M., Feyzioğlu, S. B., Sebik, N. B., ve Yarbay, Y. (2023). Healthcare services in Türkiye pursuant to the regulation on provision of remote healthcare services: A traditional compilation study. Turkiye Klinikleri Journal of Health Sciences, 8(3), 514–522. https://doi.org/10.5336/healthsci.2022-94390
• Blanchard, J., ve Lurie, N. (2004). R-E-S-P-E-C-T: Patient reports of disrespect in the health care setting and its impact on care. Journal of Family Practice, 53(9), 721–730.
• Çağatay, A. (2024). Hekime güvenin sağlık hizmeti talebi erteleme davranışı üzerine etkisi. Turkish Studies-Economics, Finance, Politics, 19(1), 143–157. https://doi.org/10.7827/turkishstudies.73785
• Çiftçi Kıraç, F. (2024). Sağlık sistemlerine güvensizliğin sağlık hizmeti talep erteleme davranışına etkisi [The effect of distrust in health systems on health care demand procrastination behavior]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 101–112. https://doi.org/10.47147/ksuiibf.1587610
• Dedeoğlu, T., ve Çetin, O. (2021). Sağlık sektöründe hasta talebinin tahmini. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 25–38. https://doi.org/10.47934/tife.010.01.03
• Doğan, E. (2020). Gelir düzeyi ve sağlık hizmet talebi ilişkisi: Mikro veriler ile Türkiye örneği. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(4), 2376–2392. https://doi.org/10.33206/mjss.705718
• Egede, L. E., ve Ellis, C. (2008). Development and testing of the multidimensional trust in health care systems scale. Journal of General Internal Medicine, 23(6), 808–815. https://doi.org/10.1007/s11606-008-0613-1
• Ekinci, B. (2022). Uzaktan sağlık hizmeti sunumu (Tele Tıp) projesi. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Dergisi, 3(2), 122–124. https://doi.org/10.54247/soyd.2022.53
• Ernest, K., Lamei, C., Mohamed, S., Shakshuk, M., Badreldin, I., ve Elbabli, I. (2011). A ZigBee-based telecardiology system for remote healthcare service delivery. 2011 1st Middle East Conference on Biomedical Engineering (MECBME) içinde (s. 442–445). IEEE. https://doi.org/10.1109/MECBME.2011.5752159
• Ger, K., ve Erdem, R. (2024). Türkiye’de uzaktan sağlık hizmetleri ve uzaktan muayene. SDÜ Sağlık Yönetimi Dergisi, 6(2), 143–166.
• Gilson, L. (2003). Trust and the development of health care as a social institution. Social Science & Medicine, 56(7), 1453–1468. https://doi.org/10.1016/S0277-9536(02)00142-9
• Gilson, L. (2006). Trust in health care: Theoretical perspectives and research needs. Journal of Health, Organisation and Management, 20(5), 359–375. https://doi.org/10.1108/14777260610701768
• Hall, M. A., Dugan, E., Zheng, B., ve Mishra, A. K. (2001). Trust in physicians and medical institutions: What is it, can it be measured, and does it matter? The Milbank Quarterly, 79(4), 613–639. https://doi.org/10.1111/1468-0009.00223
• Hermesh, B., Rosenthal, A., ve Davidovitch, N. (2020). The cycle of distrust in health policy and behavior: Lessons learned from the Negev Bedouin. PLoS ONE, 15(8), 1–20. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0237734
• Hoffmann, S., Hieber, R., Walter, C. B., ve Engler, T. (2025). Patient perspectives on perioperative telemedicine in female malignancies: The role of age, digital experience, and privacy concerns. Archives of Gynecology and Obstetrics, 312(3), 765–770. https://doi.org/10.1007/s00404-025-08067-7
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (23. baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Katapodi, M. C., Pierce, P. F., ve Facione, N. C. (2010). Distrust, predisposition to use health services and breast cancer screening: Results from a multicultural community-based survey. International Journal of Nursing Studies, 47(8), 975–983. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2009.12.014
• Khan, A., ve Duncan, D. (2025). Remote patient monitoring applications in healthcare: Lessons from COVID-19 and beyond. Electronics, 14(15), 3084. https://doi.org/10.3390/electronics14153084
• Kıraç, R. (2024). Arz temelli gereksiz sağlık bakım hizmetinin sağlık hizmeti talep ertelemeye etkisi. Akademik Hassasiyetler, 11(26), 372–388.
• Konya İl Sağlık Müdürlüğü. (2022, 25 Mart). ‘Uzaktan sağlık hizmeti’ sunumunda pilot il seçilen Konya’da hazırlıklar devam ediyor [Haber duyurusu]. https://konyaism.saglik.gov.tr/TR-239603/uzaktan-saglik-hizmeti-sunumunda-pilot-il-secilen-konyada---hazirliklar-devam-ediyor.html
• Li, L., Zhu, L., Zhou, X., Zeng, G., Huang, H., Gan, Y., ... Wu, C. (2022). Patients’ trust and associated factors among primary care institutions in China: A cross-sectional study. BMC Primary Care, 23(1), 1–9. https://doi.org/10.1186/s12875-022-01709-8
• Mechanic, D., ve Meyer, S. (2000). Concepts of trust among patients with serious illness. Social Science & Medicine, 51(5), 657–668. https://doi.org/10.1016/S0277-9536(00)00014-9
• Nal, M. (2021). Türkiye’de sağlık hizmetleri sistemine güven. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 3(1), 1–10. https://doi.org/10.46413/boneyusbad.863269
• Öz, H. (2022). Uzaktan sağlık hizmeti sunumuna bakış-Samsun örneği. Sağlık Okuryazarlığı Dergisi, 3(2), 115–118.
• Ozawa, S., ve Sripad, P. (2013). How do you measure trust in the health system? A systematic review of the literature. Social Science & Medicine, 91, 10–14. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2013.05.005
• Penchansky, R., ve Thomas, W. J. (1981). The concept of access: Definition and relationship to consumer satisfaction. Medical Care, 19(2), 127–140.
• Resmî Gazete. (2022, 10 Şubat). Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik (Sayı: 31746). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/02/20220210-9.htm
• Sirois, F. M. (2007). “I’ll look after my health, later”: A replication and extension of the procrastination-health model with community-dwelling adults. Personality and Individual Differences, 43(1), 15–26. https://doi.org/10.1016/j.paid.2006.11.003
• Sirois, F. M., ve Biskas, M. (2024). Procrastination and health in nurses: Investigating the roles of stress, health behaviours and social support. International Journal of Environmental Research and Public Health, 21(7), 898. https://doi.org/10.3390/ijerph21070898
• Sirois, F. M., Melia-Gordon, M. L., ve Pychyl, T. A. (2003). “I’ll look after my health, later”: An investigation of procrastination and health. Personality and Individual Differences, 35(5), 1167–1184. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(02)00326-4
• Söyler, S. (2024). The effects of health beliefs on cancer screening and distrust in health systems on healthcare demand procrastination: A cross-sectional study. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(2), 143–149. https://doi.org/10.26453/otjhs.1413622
• Söyler, S., Uyar, S., Kıraç, R., Yılmaz, G., ve Çiftçi Kıraç, F. (2022). Healthcare demand procrastination scale: Development and validation study. Journal of Basic and Clinical Health Sciences, 6(2), 617–626. https://doi.org/10.30621/jbachs.1068530
• Soyuğurlu, N., ve Yeşiltaş, A. (2024). Akut bakım servislerinde bireyselleştirilmiş bakımda hasta tercihlerinin dikkate alınmasının araştırılması. Eurasian Journal of Health Sciences, 7(3), 198–208. https://doi.org/10.53493/avrasyasbd.1515650
• Thom, D. H., Hall, M. A., ve Pawlson, L. G. (2004). Measuring patients’ trust in physicians when assessing quality of care. Health Affairs, 23(4), 124–132. https://doi.org/10.1377/hlthaff.23.4.124
• Uysal, D., ve Ciğerci, K. (2023). Uzaktan sağlık hizmeti sunumuna güven: Ölçek geliştirme çalışması. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 8(3), 336–350.
• World Health Organization. (2019). Draft global strategy on digital health 2020–2024. https://www.who.int/docs/default-source/documents/gs4dh0c510c483a9a42b1834a8f4d276c6352.pdf
• Yoldemir, T. (2022). Telemedicine and women’s health. Climacteric, 25(5), 425–426. https://doi.org/10.1080/13697137.2022.2106725