Türkiye’de Para İkamesinin Gelişimi ve ARDL Yöntemi ile Tahmini

Yıl 2022, , 61 - 96, 27.04.2022

Erol Bulut , Yağmur Tokatlıoğlu

https://doi.org/10.26745/ahbvuibfd.931951

Cited By: 2

Öz

Dolarizasyon, bir ülkede ulusal paranın yerine yabancı bir paranın kullanılmasıdır. Türkiye'de dolarizasyon olgusunun kökleri, döviz mevduatı mevzuatı ile 1960'ların sonu ve 1970'lerin başında oluşmaya başlamıştır. 1980'lerde ve 1990'larda finansal serbestleşme ile ilgili reformlar, döviz düzenlemelerindeki değişiklikler ve makroekonomik gelişmeler, Türkiye'de dolarizasyonun gelişmesinde önemli rol oynamıştır. O günlerin yüksek dolarizasyon oranları zaman zaman kayda değer düşüşler göstermiş olmasına rağmen, dolarizasyon bugünün Türkiye'sinde de önemini korumaktadır. Çalışmamızda 2008 Eylül-2021 Şubat dönemi verileri kullanılarak ARDL Modeli ile Türkiye’de yaşanan dolarizasyonun kısa ve uzun dönem değişimi incelenmiştir. Ampirik analizler sonucunda yaşanan dolarizasyonda önemli bir zemberek dişlisi etkisi bulunduğu ve yaşanan para ikamesinde uzun dönem etkilerin kısa dönem etkilerden daha önemli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Türkiye’de dolarizasyon daha çok, ulusal paraya güvenin yetersiz olması yüzünden bir korunma yöntemi olarak öne çıkmaktadır. Türkiye’de yaşanan dolarizasyon süreci kısa dönemli bir süreç olmadığı ve yılların birikimiyle bu denli yüksek dolarizasyon ortaya çıktığı için çözümlerin de uzun vadeli olacak şekilde tartışılması ve ortaya konması gerekmektedir. Bu çerçevede yerleşiklerin yeniden TL’ye güvenmeleri için TCMB’nin güçlü ve sürdürülebilir bir para politikasını ortaya koyması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Para İkamesi, Zemberek Dişlisi Etkisi, ARDL Modeli

Currency Substutition in Turkey and Estimation Using ARDL

Öz

Dollarization is the use of a foreign currency instead of the domestic currency in a country. In Turkey, the roots of dollarization phenomenon started to form in the late 1960s and early 1970s, together with the legislations about foreign currency deposits. Later the reforms about financial liberalization, the changes in foreign exchange regulations, and macroeconomic developments in the 1980s and 1990s played important roles on the development of dollarization in Turkey. The high dollarization ratios of those days showed remarkable declines time to time, however, the dollarization maintains its importance in today’s Turkey. In our study, it is examined whether currency substitution in Turkey has ratchet effect in short and long term, using ARDL model in the period of 2008 September to 2021 February. it has been concluded that there is a significant ratchet effects in dollarization and that long-term effects are more significant than short-term effects in currency substitution. In Turkey, dollarization stands out as a method of protection because of insufficient trust in the national currency. Since the dollarization process in Turkey is not a short-term process and such high dollarization has occurred with years of experience, solutions should be discussed and put forward in a long-term manner. Within this framework, CBRT should put forward a strong and sustainable monetary policy for residents to rely on TL again.

Anahtar Kelimeler

Currency Substitution, Ratchet Effect, ARDL Model

Kaynakça

• Referans1 Bawa, S., vd., (2015). “Ratchet Effects in Currency Substitution: An Application to Nigeria”, CBN Journal of Applied Statistics, 6(2), s.19-37.
• Referans2 Udoh, Elijah A.P. ve Udeaja, Elias A., (2019). “Asymmetric Effects of Financial Dollarization on Nominal Exchange Rate Volatility in Nigeria”, The Journal of Economic Asymmetries, 19 (June), s.1-7.