İşgücü Piyasasına Erişim Bağlamında Sosyal Dışlanma: Domlar Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 1, 157 - 193, 08.05.2020

Işıl Kurnaz Baltacı , Okan Güray Bülbül

Öz

Sosyal dışlanma, bireyin, içinde yaşadığı toplumla bütünleşmesini sağlayan ekonomik, sosyal, siyasal ve kültürel alanların tümünden, kısmen veya bütünüyle yoksun olması anlamını taşımaktadır. Romanların karşı karşıya oldukları sosyal dışlanma bağlamında eğitime, işgücü piyasasına, sağlık hizmetlerine ve barınma imkanlarına erişimlerinin sınırlı olduğunu söylemek mümkündür. Bu çalışmada, öncelikle sosyal dışlanmaya ilişkin kavramsal çerçeve üzerinde durulmuş, sonrasında ekonomik hayattan dışlanma ve işgücü piyasasına erişim çerçevesinde sosyal dışlanmanın görünümü ele alınmış ve son olarak Diyarbakır Domlar ve Romanlar Kültür, Dayanışma, Folklor, Gençlik ve Spor Kulübü Derneği (DOMDER), MEKSA Vakfı ve Sıfır Ayrımcılık Derneği işbirliği ile yürütülen Mezopotamya’nın Kayıp Halkı Domlar; Rehabilitasyon, Sosyalleşme ve İstihdam İçin Destek Merkezi Projesi kapsamında gerçekleştirilen saha çalışmasından elde edilen bulgular işgücü piyasasına erişim çerçevesinde değerlendirilmiştir. Çalışmada, araştırma kapsamındaki Domların sosyal dışlanma çerçevesinde mevcut durumları ile karşı karşıya kaldıkları sorunların belirlenmesi amacıyla bir saha araştırması gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların sosyo- ekonomik durumlarına ve sosyal dışlanmaya maruz kalıp kalmadıklarına ilişkin göstergeleri belirlemeye yönelik olarak hazırlanan veri toplama araçları 500 katılımcıya yüz yüze görüşme yöntemi ile uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Dışlanma, Romanlar (Dom), İşgücü Piyasasına Erişim

Kaynakça

• Adaman, F. Ve Burçay, E. (2011). Promoting the Social Inclusion of the Roma: Turkey, Peer Review in Social Protection and Social Inclusion and Assessment in Social Inclusion. European Union.
• Akkan, B. E., Deniz, M. B. ve Ertan, M. (2011). Poverty and Social Exclusion of Roma in Turkey, Project for Developing Comprehensive Social Policies for Roma Communities, November, Istanbul.
• Alcock, P., May, M. ve Karen R. (2011). Sosyal Politika Kuramlar ve Uygulamalar, Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Arıcı, K. (2015). Türk Sosyal Güvenlik Hukuku, Ankara: Gazi Kitapevi.
• Arıkan, R. (2011). Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Atkinson, R. ve Da Voudi, S. (2000). The Concept of Social Exclusion in the European Union: Context, Development and Possibilities, Journal of Common Market Studies, V: 38, N: 3, ss. 427 – 448.
• Avrupa Komisyonu (2012). Türkiye 2012 Yılı İlerleme Raporu, Brüksel, http://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/2012_ilerleme_raporu_tr.pdf (Erişim Tarihi: 25.04.2017).
• Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (BAKKA), Zonguldak Valiliği ve Eren Enerji (2015). Sosyal Dışlanma Sorunsalı ve Zonguldak Roman Araştırması.
• Belt, V. ve Richardson, R. (2005). Social Labor, Employability and Social Exclusion: Pre – Employment Training for Call Center Work, Urban Studies, Vol: 42, No: 2, ss. 257 – 270.
• Berg, J. ve Kucera, D. (2010). İşgücü Piyasası Kurallarının Savunusu Gelişmekte Olan Dünyada Adaleti Sağlamak, İstanbul: Efil Yayınevi.
• Briggs, V. M. (1993). Immigrant Labor and the Issue of “Dirty Work” in Advanced Industrial Societies, Cornell University, ILR School site: http://digitalcommons.ilr.cornell.edu/articles/196/ (Erişim Tarihi: 13.01.2020).
• Buğra, A. (2010). Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye’de Sosyal Politika, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çakır, Ö. (2002). Sosyal Dışlanma, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 3, ss.83 – 104.
• Dal, N. E. (2017). Tüketim Toplumu ve Tüketim Toplumuna Yöneltilen Eleştiriler Üzerine Bir Araştırma, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C: 9, S:19, ss.1 – 21.
• Eryılmaz, S., Yeşiladalı, B. ve Gökçeçiçek A. (2009). Bir Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma Örneği: Roman Kadınlar. Gender at the Crossroads. Multi- disciplinary Perspectives. N. Kara (Ed.), Famagusta, North Cyprus: Eastern Mediterranean University Press.
• European Commission (2004). Joint Report on Social Inclusion 2004, European Communities Press, Belgium.
• European Roma Rights Centre (2013). Avrupa Roman Hakları Merkezi Raporu: Türkiye Ülke Profili 2011 – 2012.
• European Roma Rights Centre, Edirne Roman Derneği ve Helsinki Yurttaşlar Derneği (2008). We Are Here!: Mobilization of Roma in Turkey against Discrimination and Social Exclusion.
• Fundación Secretariado Gitano (2010). Türkiye’de Romanların Durumu: Türkiye’de Çalışma ve İnsana Yakışır İş Koşulları Sorunları, Son Rapor, Aralık.
• Güzel, A., Caniklioğlu, N. ve Okur, A. R. (2012). Sosyal Güvenlik Hukuku, İstanbul: Beta Yayınları.
• Kapar, R. (2005). Sosyal Korumanın İşgücü Piyasasına Etkisi, İstanbul: Birleşik Metal İşçileri Sendikası Yayınları.
• Kardam, F. ve Yüksel, İ. (2004). Kadınların Yoksulluğu Anlama Biçimleri: Yapabilirlik ve Yapabilirlikten Yoksunluk, Nüfus Bilim Dergisi, Sayı: 26, ss.45-72.
• Kolukırık, S. (2008). Türkiye’de Rom, Dom ve Lom Gruplarının Görünümü, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Yıl: 5, Cilt: 8, ss.145-153.
• Lordoğlu, K. Ve Koçak, H. (2015). AKP Döneminde İstihdam, İşgücü, İşsizlik, M. Koray ve A. Çelik (Ed.), Himmet, Fıtrat, Piyasa AKP Döneminde Sosyal Politika, İstanbul: İletişim.
• Madanipour, A. (2007). Social Exclusion and Space, London: The City Reader, Routledge Press,
• Marsh, A. (2010). Developing Romani Social Inclusion in Turkey: A Feasibility Study, Council of Europe Social Cohesion DG III: Roma & Migration Unit.
• Millar, J. (2007). Social Exclusion and Social Policy Research: Defining Exclusion, D. Abraham, J. Christian ve D. Gordon (Ed.) Multidisciplinary Handbook Of Social Exclusion Research, Chichester, UK, http://doi.wiley.com/10.1002/9780470773178.ch1.
• Özbekmezci, Ş. ve Sare, S. (2004). Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sosyal, Ekonomik ve Barınma Sorunlarının Analizi, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt: 19, No: 3, ss.261 – 274.
• Özdemir, S. (2007). Küreselleşme Sürecinde Refah Devleti, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.
• Özkan, A. R. (2006). Marriage among the Gypsies of Turkey, The Social Science Journal, Vol. 43, Issue 3, June, ss.461-470.
• Peace, R. (2001). Social Exclusion: A Concept In Need of Definition?, Social Policy Journal of New Zeland, Issue 16, July 2001, ss.17-35.
• Rawal, N. (2008) Social Inclusion and Exclusion: A Review, Dhaulagiri Journal of Sociology and Anthropology, V: 2, ss. 161-180.
• Romanların Yoğun Olarak Yaşadığı Yerlerde Sosyal İçermenin Desteklenmesi Operasyonu (SİROMA) (2016). Sosyal İçerme ve Ayrımcılık El Kitabı, Romanların Yoğun Olarak Yaşadığı Alanlarda Sosyal İçermenin Desteklenmesi için Teknik Destek Projesi, Eylül.
• Sapancalı, F. (2003). Sosyal Dışlanma, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Sarıipek, D. B. (2017). “İhtiyaç” Kavramı Ekseninde Sosyal Koruma: Temel İhtiyaçlar Yaklaşımı, İnsan ve İnsan Dergisi, C: 4, S: 12, ss. 43 – 65.
• Sen, A. (2004). Özgürlükle Kalkınma, İstanbul: Ayrıntı.
• Seyyar, A. ve Yusuf, G. (2010). Sosyal Hizmet Terimleri: Ansiklopedik Sosyal Pedagojik Çalışma Sözlüğü, Adapazarı: Sakarya Kitabevi.
• Silver, H. (1994). Social Exclusion and Social Solidarity: Three Paradigms, International Labour Review, Vol. 133, No. 5/6, ss.531 – 578.
• Silver, H. (2007). Social Exclusion: Comparative Analysis of Europe and Middle East Youth, Middle East Youth Initiative Working Paper No. 1, Wolfensohn Cente for Development/Dubai School of Government. American Workers. Texas, USA: University of Texas Press.
• Şen, Ü. S. (2005). Sanat Eğitiminde Bilimsel Araştırma Yöntemlerinin Kullanılması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), ss.343-360.
• Şenkal, A. (2007). Küreselleşme Sürecinde Sosyal Politika, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Tartanoğlu, Ş. (2011). Sosyal Dışlanma: Küreselleşme Perspektifinden Bir Kavramsallaştırma Çabası, Sosyoloji Konferansları Dergisi, Sayı: 42, ss.1 – 13.
• UNICEF (2012). Türkiye’de Çocuk ve Genç Nüfusun Durumunun Analizi 2012.
• Ünal, I. (1980). İşgücü Piyasalarında Eğitimsel Niteliklerin Rolü, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Sayı: 2, Cilt: 24, ss. 747 – 767.
• Zengin, O. ve Altındağ, Ö. (2013). The World Economic Development Paradigm: Market and Beyond, Refah yaklaşımından çalıştırmacı yaklaşıma doğru. Ş. Hacıyev (Ed.)., ss. 252 – 263. Baku: Azerbaijan State Economic University Press.