Türkiye’de Kadın İşsizlik Oranlarının Yapısal Kırılmalı Birim Kök Testleri İle İncelenmesi

Yıl 2020, 20. Uluslararası Ekonometri, Yöneylem Araştırması ve İstatistik Sempozyumu EYİ 2020 Özel Sayısı, 117 - 132, 02.07.2020

Fatih Çemrek Tuğba Şeker

Öz

Gelişmekte olan bir ekonomisi olan Türkiye için de iktisadi bir problem teşkil eden işsizliği azaltmak en önemli ekonomi politikaları arasındadır. İşsizliği azaltmak üzere yapılan çalışmalar ülkelere göre farklılık göstermesine rağmen, her ülke için işsizlik, mücadele edilen önemli ekonomik sorunlar arasında yer almaktadır. Bundan dolayı, işsizlik problemine ilişkin çok sayıda teorik ve ampirik araştırmalar yapılmaktadır. Literatür incelendiğinde işsizlik sorununa ilişkin olarak iktisat teorisi 3 temel yaklaşımı ortaya koymaktadır. Bunlar işsizlik histeri hipotezi, doğal oran hipotezi ve yapısalcı yaklaşım olarak ifade edilmektedir. İşsizlik histeri hipotezinde, işsizlik serisinin durağan olmadığı (ekonometrik bir ifade ile birim kök sürecine sahip olduğu) ileri sürülmektedir. Doğal oran hipotezi, işsizliğe yönelik şokların geçici etkisinin olduğu ve işsizlik serisinin durağan olduğunu ifade etmektedir. Yapısalcı yaklaşımda ise, ortaya çıkan şokların geçici olduğu ve kırılmalar ile birlikte işsizlik serisinin durağan olduğu belirtilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye için 2005:Ocak ve 2019:Haziran dönemi arasındaki dönemde aylık on beş yaş üzerindeki işsizlik oranı verileri kullanılmıştır. Çalışmada, yapısal kırılmayı dikkate alan Zivot-Andrews birim kök testi (ZA), Lee ve Strazicich (LS) tarafından geliştirilen tek kırılmalı birim kök testi kullanılmış ve serinin durağanlığı araştırılmıştır. Çalışmada ZA testi sonuçlarına göre “Yapısal kırılma olmadan seri birim kök içermektedir” şeklinde olan H0 hipotezi, LS birim kök testine göre ise kadın işsizlik oranı “Yapısal kırılmalar ile birlikte seri birim kök içermektedir” şeklinde olan temel hipotezinin reddedilememiştir. Bunun anlamı, Türkiye’nin kadın işsizlik oranı serisinin durağan olmadığı demektir. Dolayısıyla Türkiye’de kadın işsizliğinde histeri etkisinin geçerli olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yapısal Kırılma, Birim Kök Testleri, , Kadın İşsizlik Oranı, İşsizlik Histerisi, Türkiye

Kaynakça

• Ağazade, S. (2016). Türkiye İçin İşsizlik Histerisine Karşın Doğal Oran Hipotezinin Doğrusal Dışı Yöntemlerle Sınanması. Sosyal Güvenlik Dergisi, 6(2), 28-46.
• Akcan, A.T. (2018). Tarım ve Tarım Dışı Sektörlerde İşsizlik Histerisi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 24(1), 21-31.
• Akcan, A. (2019). Türkiye'de Gençlerin İşsizlik Histerisi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 31-47.
• Akkuş, Ö., Topuz, S. (2019). İşsizlik Histerisinin Geçerliliği: Gelişmekte Olan En Kırılgan Beşli. Sosyoekonomi, 27(39), 69-80.
• Ansoy, İ. (2013). Türkiye’de İşgücü Piyasası Göstergelerine Etki Eden Şokların Kalıcılığının Analizi. TİSK Akademi, 8(15), 22-41.
• Barışık, S., Çevik, İ.E. (2008). Türkiye’de İşsizlik Histerisinin Yapısal Kırılma ve Güçlü Hafıza Modellemesi ile Sektörel Analizi, TİSK Akademi, 3(6), 67-87.
• Bayat, T., Kayhan, S., Koçyiğit, A. (2013). Türkiye’de İşsizliğin Asimetrik Davranışının Rejim Değişim Modeliyle İncelenmesi. Business and Economics Research Journal, 4(2).
• Bayrakdar, S. (2015). Türkiye için İşsizlik Histerisi ya da Doğal İşsizlik Oranı Hipotezinin Geçerliliğinin Sınanması. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 2(2), 45-61.
• Baysal Kar, B. (2019). İşsizlik Histerisi Mi? Doğal İşsizlik Oranı Mı? Farklı Kapitalizm Türleri İçin Bir Analiz. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (2), 271-298.
• Bildirici, M.E. (2012). Türkiye'de Işsizlik Sorunsalı ve Gaziantep İçin Sonuçlar, s.85 .
• Blanchard, O., Summers, L. (1986). Hysteresis and the European Unemployment Problem. NBER Macroeconomics Annual 1, 15-90.
• Camarero, M., Carrion-i-Silvestre, J. L. ve Tamarit, C. (2006). Testing for Hysteresis in Unemployment In OECD Countries: New Evidence Using Stationarity Panel Tests With Breaks. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 68 (2), 167-182.
• Camarero, M., Carrion-i-Silvestre, J.L., Tamarit, C. (2008). Unemployment Hysteresis in Transition Countries: Evidence Using Stationarity Panel Tests With Breaks. Review of Development Economics, 12(3), 620–635.
• Çelik, C., Küçükkale, Y. (2018). İşgücü Piyasasına Yönelik Histeri Etkisi: Ratchet Modeli İle Türkiye Örneği. Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergisi, 21-40.
• Çınar, M., Akay, H.K., Yılmaz, F. (2014). A Sectoral Analysis of Hysteresis in Unemployment: Evidence from Turkey, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 69, 29-52.
• Göktaş, A., İşçi, Ö. (2010). Türkiye’de İşsizlik Oranının Temel Bileşenli Regresyon Analizi ile Belirlenmesi. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(20), 279-294.
• Gözgör, G. (2012). Hysteresis in Regional Unemployment Rates in Turkey. International Journal of Economics and Finance, 4(9), 175-181.
• Güloğlu, B., İspir, M.S. (2011). Doğal İşsizlik Oranı mı? İşsizlik Histerisi mi? Türkiye İçin Sektörel Panel Birim Kök Sınaması Analizi. 11(2), 205-2015.
• Güriş, B., Yaşgül, Y.S., Tıraşoğlu, M. (2017). E7 Ülkelerinde Satın alma Gücü Paritesinin Geçerliliğinin Doğrusal ve Doğrusal Olmayan Birim Kök Testleri ile Analizi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 33-46.
• İdikut Ozpence, A. ve Ergen, E. (2017). Analysis of Unemployment Hysteresis in Turkey: Structural Break Unit Root Test. Journal of Economics, Finance and Accounting (JEFA), Vol:.4, Issue.4, p.368-376.
• Kahyaoğlu, H., Tüzün, O., Ceylan, F., Ekinci, R. (2016). İşsizlik Histerisinin Geçerliliği: Türkiye Ve Seçilmiş AB Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (4), 103-128.
• Kanca, O.C. (2012). Türkiye’de İşsizlik ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedenselliğin Ampirik Bir Analizi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 1-18.
• Kula, F., ASLAN, A. (2014). Unemployment Hysteresis in Turkey: Does Education Matter?, International Journal of Economics and Financial Issues, 4(1), 35-39.
• Küçükaksoy, İ., Çifçi, İ., Özbek, R.İ. (2015). İhracata Dayalı Büyüme Hipotezi: Türkiye Uygulaması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 691-720.
• Küçükkale Y. (2001). Doğal İşsizlik Oranındaki Keynesyen İsteri Üzerine Klasik Bir İnceleme: Kalman Filtre Tahmin Tekniği ile Türkiye Örneği 1950- 1995. V. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, Eylül 19-22, Adana.
• Lee, J., Strazicich, M.C. (2003). Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test with Two Structural Breaks. Review of Economics and Statistics, 85(4), 1082-1089.
• Lee, J., Strazicich, M.C. (2004). Minimum LM Unit Root Test with One Structural Break. Appalachian State University Working Papers, 04-17, 1-15.
• Özkan, Y., Altınsoy, A. (2015), İşsizlik ve İstihdamda Histeri Etkisi (Türkiye, 1988-2014). Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 16. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi Özel Sayısı, 123-130.
• Peker A. E. Ve Boyraz A. (2019). Yapısal Kırılma Altında Cinsiyet Temelli İşsizlik Histerisinin Sınanması: Türkiye Örneği. Turkish Studies - Economics, Finance, Politics Volume 14 Issue 4, p. 1503-1517.
• Phelps, E.S. (1994). Structural Slumps: The Modern Equilibrium Theory of Unemployment, Interest and Assets. Cambridge: Harvard University Press.
• Phelps, E. S. (1995). The Structuralist Theory of Employment, American Economic Review. American Economic Association, 85(2), 226-231.
• Takım, A. (2010). Türkiye'de Büyüme ve İşsizlik Arasındaki İlişki Granger Nedensellik Analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 315-324.
• Saraç, T.B. (2014). İşsizlikte Histeri Etkisi: Türkiye Örneği. Ege Akademik Bakış, 14(3), 335-344.
• Sigeze, Ç., Coşkun, N., Ballı, E. (2019). AB Ülkelerinde Ve Türkiye'de İşsizlik Histerisinin Fourier-Kpss Birim Kök Testi İle İncelenmesi. İzmir İktisat Dergisi, 34 (1), 15-24.
• Şentürk, M., Akbaş, Y.E. (2014), İşsizlik-Enflasyon Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Karşılıklı İlişkinin Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği. E-Journal Of Yasar University, 9(34), 5820-5832.
• Yamak, N., Kolcu, F. (2017). Türkiye'de Kısa Ve Uzun Dönem Sektörel Dinamikler. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(15), 81-99.
• Yavuzaslan K., Damar Ö., Sözmez B., Özdaş B., Uyar N., Akılotu E. (2107). Türkiye’de Genç İşsizliğinin, İşsizlik Histerisi Hipotezi Çerçevesinde Yapısal Kırılmalar Testi ile Analizi. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi Cilt: 2, Sayı:1, 21-32.
• Yılancı, V. (2009). Yapısal Kırılmalar Altında Türkiye İçin İşsizlik Histerisinin Sınanması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 10(2), 324-335.
• Yıldırım, S. (2011). Türkiye’de Histeri Hipotezinin Geçerliliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı CKP Birim Kök Testiyle Sınanması. Akdeniz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(22), 28-47.
• Yıldırım, S., İnançlı, S. (2018). Türkiye’de İşsizlik Histerisi Hipotezinin Geçerliliğinin Ampirik Olarak Değerlendirilmesi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14, 45-54.
• Yıldız, K. (2014). İşsizlik Türleri, Her Bir İşsizlik Türünün Toplam İşsizlikteki Payı ve Çeşitli Demografik Parametrelerle İlişkisi. Akademik Bakış Dergisi Sayı: 45 Eylül – Ekim 2014, 1-26.
• Zivot E. and Andrews D.W.K. (1992). Further Evidence on the Great Crash, the Oil-Price Shock, and the Unit-Root Hypothesis. Journal of Business and Economic Statistics, 10(3), 251-270.
• https://www.ilo.org/ilostat/faces/oracle/webcenter/portalapp/pagehierarchy/Page3.jspx?MBI_ID=2&_adf.ctrl-state=11hmwpq233_45&_afrLoop=429534055225044&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=11hmwpq233_42#!%40%40%3F_afrWindowId%3D11hmwpq233_42%26_afrLoop%3D429534055225044%26MBI_ID%3D2%26_afrWindowMode%3D0%26_adf.ctrl-state%3D18xiko1qny_4 (4.12.2019).