Türkiye Ekonomisinde Altın ve Petrol Fiyatlarının Makroekonomik Değişkenlerle İlişkisi

Yıl 2020, 20. Uluslararası Ekonometri, Yöneylem Araştırması ve İstatistik Sempozyumu EYİ 2020 Özel Sayısı, 22 - 37, 02.07.2020

Funda Yurdakul , Selen Büke Akdaş

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye Ekonomisi’nin 2003 Ocak - 2018 Ekim dönemleri arasında, altın ve petrol fiyatlarını etkileyen makroekonomik faktörleri tespit ederek, bu faktörlerle altın ve petrol fiyatları arasındaki uzun dönem ilişkileri ortaya koymaktır. Dolayısıyla bu çalışmada altın ve petrol fiyatları ile makroekonomik değişkenler arasındaki ilişkiler ele alınmıştır. Kurulan ekonometrik modellerin katsayılarını tahmin etmek amacıyla Engle-Granger ve Dinamik En Küçük Kareler (DEKK) yöntemleri uygulanmıştır. Tahmin sonuçlarına göre hem altın fiyatları ile makroekonomik değişkenler arasında hem de petrol fiyatları ile makroekonomik değişkenler arasında uzun dönem denge ilişkisi bulunmuştur. “Altın fiyatları” ile “döviz kuru, mevduat faiz oranı, hisse senedi fiyatları, FED faiz oranı” arasında negatif birer ilişki bulunmuştur. “Altın fiyatları” ile “petrol fiyatları, fiyat düzeyi, Dow-Jones Sanayi Endeksi” arasında pozitif birer ilişki bulunmuştur. Diğer taraftan “petrol fiyatları” ile “döviz kuru ve hisse senedi fiyatları” arasında negatif birer ilişki bulunurken; “petrol fiyatları” ile “altın fiyatları, Dow-Jones Sanayi Endeksi ve FED faiz oranı” arasında pozitif birer ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dinamik En Küçük Kareler Yöntemi, Engle-Granger Yöntemi

Kaynakça

• Akgün, A. (2006). Petrol Fiyatlarindaki Değişimlerin İMKB-100 Endeksine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, SBE, Konya, Türkiye.
• Cicioğlu, Ş., Eraslan, B., Torun, P. (2017). Türkiye’de Altın Fiyatlarını Belirleyen Faktörler. Journal of Human Sciences, 14(2).
• Coşkun, Y., Ümit, A. (2016). Türkiye’de Hisse Senedi ile Döviz, Mevduat, Altın, Konut Piyasaları Arasındaki Eşbütünleşme İlişkilerinin Analizi. Business and Economics Research Journal, 7(1), 47-69.
• Dickey, D. A., Fuller W. A. (1979). Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Journal of American Statistical Association, 74(366).
• Engle, R. F., Granger, C. W. J. (1987). Co-integration and Error Correction: Representation, Estimation, and Testing. Econometrica, 55, 251–276.
• Gültekin, Ö., Hayat, E. (2016). Altın Fiyatını Etkileyen Faktörlerin VAR Modeli ile Analizi: 2005-2015 Dönemi. Ege Akademik Bakış, 16(4), 611-625.
• Gürüzümcü, S. Ve M. Aydın, (2015). (Erişim Tarihi: 17.1.2020 https://www.tespam.org/upload/PETROL%20FIYATLARI%20POSTER.pdf.) Golup, S. (1983). Oil Prices and Exchange Rates. Economic Journal, 93(371). 576-93.
• Hammoudeh, S., Sarı, R., Ewing, B. (2009). Relationships among Strategic Commodities and with Financial Variables: A New Look. Contemporary Economic Policy, 27(2), 251-264.
• Hashim, S., H., R., Razali, N., Ramlan, H., Nordin, N. (2017). Macroeconomic Variables Affecting the Volatility of Gold Price. Journal of Global Business and Social Entrepreneurship (GBSE), 3(5), 97–106 | gbse.com.my | eISSN 24621714|
• Jain, A., Ghosh, S. (2013). Dynamics of Global Oil Prices, Exchange Rate and Precious Metal Prices in India. Resources Policy, 38 (1), 88–93.
• Krugman, P. (1983). Oil Shocks and Exchange Rate Dynamics, Chapter in NBER book Exchange Rates and International Macroeconomics. Jacob A. Frenkel, editor (259-284), Published in 1983 by University of Chicago Press.
• Koutsoyiannis, A. (1983). A Short-run Pricing Model For a Speculative Asset, Tested With Data From The Gold Bullion Market. Applied Economics 563-581.
• Küçükaksoy, İ., Yalçın, D. (2016). İkame Yatırım Enstrümanlarının Petrol Emtiasi Fiyatları Üzerindeki Etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi (IJEAS), 18(1), 91-112.
• Montalvo J. (1995). Comparing Cointegrating Regression Estimators: Some Additional Monte Carlo Results. Economic Letters, 229-234.
• Öget, E., Şahin, S. (2017). Hisse Senetleri ile Altın Ons Fiyatlari ve Ham Petrol Fiyatlari Arasindaki Eşbütünleşme İlişkisi: BİST 100. Ulakbilge, 5(11), 637-653.
• Pukthuanthong K ., Roll, R. (2011). Gold and the Dollar (and the Euro, Pound, and Yen).Journal of Banking & Finance, 35(8), 2070-2083.
• Quere, A.B, Mignon, V., Penot, A. (2007). China and the Relationship between the Oil Price and the Dollar. Energy Policy, 35(11), 5795-5805.
• Saikkonen, P. (1992). Estimation and Testing of Cointegrated Systems by an Autoregressive Approximation. Econometric Theory. 8, 1–27.
• Şentürk, M., Akbaş, Y., Adıgüzel, U., (2013). Uluslararası Ham Petrol ve Altın Fiyatlarının Amerikan Doları ile İlişkisi: Ampirik bir Uygulama. Akademik Yaklaşimlar Dergisi, 4(2), 139-149.
• Shakil, M., Mustapha, M., Tasnia, M., Saiti, B., (2018). Is Gold a Hedge or a Safe Haven? An Application of ARDL Approach. Journal of Economics Finance and Administrative Science, 23(44), 60-76.
• Simakova, J. (2011). Analysis of the Relationship between Oil and Gold Prices. The Journal of Finance . 51(1).
• Solak, A. O. (2012). Petrol Fiyatlarını Belirleyici Faktörler. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(2), 117-124.
• Stock, J. H., Watson, M. (1993). A Simple Estimator of Cointegrating Vectors in Higher Order Integrated Systems. Econometrica, 61, 783–820.
• Thai-Ha, L., Youngho, C. (2011). Dynamic Relationships Between The Price of Oil Gold And Financial Variables in Japan: A Bounds Testing Approach. MPRA.
• Thai-Ha Le, Chang, Y. (2011). Oil and Gold Prices: Correlation or Causation?. Economic Growth Centre Working Paper Series 1102, Nanyang Technological University, School of Social Sciences, Economic Growth Centre.
• Vural, M. G. (2003). Altın Piyasası ve Altın Fiyatlarını Etkileyen Faktörler. Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Piyasalar Genel Müdürlüğü.
• Yeğin, F. (2010). Petrol Fiyatlarını Etkileyen Faktörler.Sermaye Piyasası Kurulu Araştırma Dairesi Araştırma Raporu.
• Yaylalı, M., Lebe, F., (2012). İthal Ham Petrol Fiyatlarinin Türkiye’deki Makroekonomik Aktiviteler Üzerindeki Etkisi. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 32(1),. 43-68.
• Zhang, Y. J., & Wei, Y. M. (2010). The Crude Oil Market and the Gold Market: Evidence for Cointegration, Causality and Price Discovery. Resources Policy, (35), 168-177.
• Zivot, E. and Andrews, D. W. K.(1992). Further Evidence on the Great Crash, the Oil-Price Shock, and the Unit-Root Hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270.