Aralık Tip-II Bulanık TOPSIS Yöntemi ile Bir Konaklama İşletmesinde Tedarikçi Seçimi

Yıl 2020, 20. Uluslararası Ekonometri, Yöneylem Araştırması ve İstatistik Sempozyumu EYİ 2020 Özel Sayısı, 133 - 155, 02.07.2020

Kemal Vatansever , Salih Tellioğlu

Öz

Küresel rekabet ortamında artan müşteri istek ve beklentileri işletmelerin faaliyetlerini giderek daha da zorlaştırmaktadır. Hizmet işletmelerinin en önemli faaliyetleri arasında ise doğru tedarikçi seçimi gelmektedir. İşletmelerin türü ve yapısına göre tedarikçi seçimi ve yönetimi farklılaşsa da tedarikçi seçimi işletmelerin karlılığına ve performansına etki eden önemli unsurlardan bir tanesidir. İşletmeler açısından doğru tedarikçilerle uygun boyutta çalışmak, önemli stratejik kararlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. İşletmeler çalışacakları tedarikçi sayısına ve onlarla yapılacak sözleşmelerin sürelerine stratejik bir bakış açısıyla karar vermelidirler.
Rekabet koşullarının değişimi ve tedarikçi sayılarında görülen artış, işletmelerde tedarikçi seçim kararlarının karmaşık bir sürece dönüşmesine sebep olmuştur. Tedarikçi seçimini etkileyen faktörlerin fazla olmasından dolayı, tedarikçi seçimi bir “çok kriterli karar verme(çkkv)” problemidir. İşletmeler için doğru tedarikçi; talep edilen ürünleri doğru yer ve zamanda, istenilen miktar ve kalitede, istenilen şartlarda tedarik eden iş ortağıdır. Doğru tedarikçi seçimi işletmelerde tedarik zincirinin de başarılı bir şekilde yönetilmesini sağlamakta ve işletmenin performansını ile birlikte hizmet kalitesini olumlu olarak etkilemektedir.
Her şey dahil konsepti ile faaliyette bulunan konaklama işletmelerinde ise ürün çeşitliliği ve yüksek ürün tüketimi nedeniyle tedarikçi seçiminin ve tedarik zinciri yönetiminin bu işletmeler için daha da önemli olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada Alanya’da faaliyet gösteren ve her şey dahil konseptini kullanan beş yıldızlı bir konaklama işletmesinde tedarikçi seçim problemini çözmek için aralık tip - 2 bulanık TOPSIS (IT2FT) yöntemi önerilmektedir. Çalışmada aralık tip 2 bulanık kümelerin kullanılma nedeni, tip 1 bulanık kümelere göre belirsizlik ortamlarında daha etkili karar verme olanağı sağlamasıdır.

Çalışmanın temel amacı belirsizlik koşulları altındaki yöneticilere karar desteği sağlamaktır. Bu amaç doğrultusunda uygulama yapılan konaklama işletmesinin süt ve süt ürünleri tedarikçileri değerlendirilmiştir. İşletmenin satın almadan sorumlu üst düzey yöneticileri (satın alma müdürü, finans müdürü ve işletme müdürü) ile yapılan görüşmelere ve ilgili literatüre dayalı olmak kaydıyla, tedarikçi seçiminde yedi temel kriter belirlenmiştir. Bu kriterler; ürün teslimat performansı, satış sonrası hizmet, marka bilinirliği, fiyat avantajı, ödeme avantajı, güvenilirlik ve stok kapasitesidir. Sonuç olarak önerilen model doğrultusunda tedarikçiler değerlendirilerek sıralama yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tedarikçi Seçimi, , Çok Kriterli Karar Verme, , Aralık Tip -2 Bulanık Topsis, , Konaklama İşletmeleri

Kaynakça

• Agarwall, P., Manjari, S., Mishira, V., Bag, M., Singh, V. (2011). A Review of Multi-Criteria Decision Making Techniques for Supplier Evaluation and Selection. International Journal of Industrial Engineering Computations, 2, 801-810.
• Baas, S. M., Kwakernaak, H. (1977). Rating and Ranking of Multiple-Aspect Alternatives Using Fuzzy Sets. Automatica, 13, 47-58.
• Belman, E. And Zadeh, L.A. (1970). Decision-Making In A Fuzzy Environment. Electronic Research Laboratory University of California.
• Chen, S. M., & Lee, L. W. (2010). Fuzzy Multiple Attributes Group Decision-Making Based on the Interval Type-2 TOPSIS Method. Expert Systems with Applications, 37(4), 2790-2798.
• Çebi, F., & Otay, İ. (2015). Multi-Criteria and Multi-Stage Facility Location Selection Under Interval Type-2 Fuzzy Environment: A Case Study for a Cement Factory. International Journal of Computational Intelligence Systems, 8(2), 330-344.
• Çelik, E. Gül, M. Aydın, N. Gümüş, A and Güneri, A. (2015). A Comprehensive Review of Multi Criteria Decision Making Approaches Based on Interval Type-2 Fuzzy Sets. Knowledge-Based Systems Volume 85, September 2015, Pages 329-341.
• Gurung, S. and Phipon, R. (2016). Multi-Criteria Decision-Making for Supplier Selection using AHP and TOPSIS method. International Journal of Engineering Inventions, 6 (2), 13-17.
• Ghorabaee , M., Amiri, M. Sadaghiani, J.S. Goodarzi, G. H. (2014). Multiple Criteria Group Decision-Making for Supplier Selection Based on COPRAS Method with Interval Type-2 Fuzzy Sets. Int J Adv Manuf Technol, 2014 (75), 1115–1130
• Heidarzade, A, Mahdavi, I and Amiri, N.M. (2016). Supplier Selection Using a Clustering Method Based on a New Distance for Interval Type-2 Fuzzy Sets: A Case Study. Applied Soft Computing Volume 38, January 2016, Pages 213-231.
• Lazim, Abdullah and Otteman, Adawiyah (2017). Multi-criteria Decision Making Method based on Interval Type-2 Fuzzy Sets for Supplier Selection. Journal of Informatics and Mathematical Sciences, 9 (1). 45-56.
• Mendel, J. M. And Rober, B. J. (2002). Type-2 Fuzzy Sets Made Simple. IEEE Transactıons on Fuzzy Systems, 10(2), 117-127.
• Kar, S and Chatterjee, K. (2014). Supplier Selection Using Ranking Interval Type-2 Fuzzy Sets Proceedings of the 3rd International Conference on Frontiers of Intelligent Computing: Theory and Applications (FICTA) 2014, pp 9-17
• Paksoy, T. And Ozturk, M. (2019). Aralık Tip-2 Bulanık Kural Tabanlı Ahp Yaklaşımı ile Tedarikçi Seçimi. Verimlilik Dergisi, 2019(3), 115-140.
• Simic, D. Kovaceviz, I. Svircevic, V and Simic S. (2017). 50 Years of Fuzzy Set Theory and Models for Supplier Assessment and Selection: A Literature Review. Journal of Applied Logic. 24, 2017, 85-96.
• Turk, S. John, R and Ozcan, E. (2014). Interval Type-2 Fuzzy Sets in Supplier Selection. 14th UK Workshop on Computational Intelligence UKCI2014, 8-10 Sept 2014, University of Bradford
• Zadeh, L.A. (1965). Fuzzy Sets. Information and Control, 8, 338-353.
• Zimmerman, H. (1978). Fuzzy Programming and Linear Programming with Several Objective Functions. Fuzzy Sets and Systems Volume 1, Issue 1, January 1978, Pages 45-55.
• Zubar, H. A., Parthiban, P. (2014). Analysis of Supplier Selection Methods Through Analytical Approach. Int. J. Logistics Systems and Management,18 (1), 100-125.