Bankaların Konaklama İşletmelerine Kredi Tahsis Kriterlerinin Belirlenmesi ve Bir Model Önerisi

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 1, 187 - 206, 18.04.2021

Ayşe Eren Burcu Ilgaz Aydın Karapınar

Öz

Bankalar, kredi tahsis süreçlerini değerlendirirken bir takım koruyucu önlemler ve kredi tahsis kriterleri belirlemektedir. Söz konusu kriterler, faaliyette bulunan sektöre göre değişlikler göstermektedirler. Bu çalışmanın amacı, bankaların otel işletmelerine kredi tahsis kriterlerinin belirlenmesi ve bir tahsis değerlendirme modeli önerilmesidir. Kriterler, ilgili alan yazında yapılan araştırmalar ve banka kredi tahsis birimlerinde görev yapan yetkili kişilerle yapılan yüz yüze görüşmeler neticesinde elde edilmiştir. Çalışmamızda, bankaların otel işletmelerine kredi tahsis ederken göz önünde bulundurması gereken dört ana kriter ve her ana kritere ilişkin alt kriterler önerilmiştir. Ana kriterler; otel işletmesinin finansal yapısı, kurumsal ve yönetsel yapısı, sektörel yapısı ve otel işletmesi ile ilgili istihbarattır. Elde edilen kriterlerin önem düzeyleri özel bir bankanın kredi tahsis biriminde yöneticilik görevi yapan üç uzman görüşten alınan bilgiler neticesinde AHS (analitik hiyerarşi süreci) yöntemi ile belirlenmiştir. Modelintest edilmesi için elde edilen kriterler ve ağırlıkları göz önüne alınarak kredi talebinde bulunan 10 otel işletmesinin başvuruları TOPSİS yönteminden yararlanılarak sıralaması gerçekleştirilmiştir. Analiz sonucunda,en önemli ana kriter, finansal yapı kriteri olarak belirlenmiştir. Çalışmanın; bankaların otel işletmelerine kredi tahsis kararlarına ve ilgili alan yazındaki boşluğu doldurması açısından literatüre katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Konaklama İşletmeleri,, Kredi Tahsis Kriteri,, AHP,, Topsis.

Determination Of Credit Assignment Criteria By Banks To Accommodation Business And A Model Proposal

Öz

Banks set a number of protective measures and credit allocation criteria when evaluating credit allocation processes. These criteria vary by sector. The purpose of this study is to determine the credit allocation criteria of banks to hotel businesses and to propose an allocation assessment model. The criteria were obtained as a result of the related literature research and face-to-face interviews with authorized persons working in bank credit allocation units. In our study, four main criteria and sub-criteria were proposed by banks to consider when allocating credit to hotel businesses. The main criteria are; The financial structure of the hotel business, its institutional and administrative structure, its sectoral structure and intelligence related to the hotel business. The significance levels of the criteria obtained were determined by the AHP (analytical hierarchy process) as a result of the information received from three experts who served as a manager in the credit allocation unit of a private bank. Considering the criteria and weights obtained for testing the model, the applications of 10 hotel companies that have requested credit are listed by the TOPSIS method. As a result of the analysis, the most important main criterion was determined as the financial structure criterion. The study is expected to contribute to the literature in terms of banks' credit allocation decisions and to fill the gap in the related literature.

Anahtar Kelimeler

Accommodation Business,, Credit Assignment Criteria,, AHP, TOPSIS.

Kaynakça

• Akay, Bayram, Sancar, Fatih, Muhammet, Uslu, Abdullah, Öztürk, Birol (2015). “Turizm İşletmelerinin Finansal Sorunları ve Çözüm Önerileri”, Journal of Recreation and Tourism Research, 2(2), 27-33.
• Akgüç, Öztin (1991) Kredi Taleplerinin Değerlendirilmesi, 5. Baskı, İstanbul:Avcıol Basım-Yay.
• Akkaya, Göktuğ, Cenk, Demireli Erhan (2010); “Analitik Hiyerarşi Süreci ile Kredi Derecelendirme Analizi Üzerine Bir Model Önerisi” Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 19, Sayı 1, s. 319-335.
• Akyüz, Yılmaz, Bozdoğan, Tunga, ve Hantekin, Emin (2011). “TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performansın Değerlendirilmesi ve Bir Uygulama”. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 73-92. Babic, Zoran ve Plazibat, Neli (1998); “Ranking Of Enterprises Based On Multicriterial Analysis,” International Journal Of Production Economics, Sayı 56, s. 29-35.
• Bakırcı, Fehmi, Eslamian Shiraz, Seyedhadi ve Sattary, Ali (2014). “BIST'de Demir, Çelik Metal Ana Sanayii Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans Analizi: Vza Süper Etkinlik ve TOPSIS Uygulaması”, Ege Akademik Bakış Dergisi, 14(1), 9-19.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, (2016), Bankaların Kredı̇ Yönetı̇mı̇ne İlı̇şkı̇n Rehber, Sayı:6827.
• Büyükçelebi, Buket, Coşkun, Metin, (2015) “Ticari Kredi Taleplerinin Değerlendirilmesi Açısından Mevduat Bankaları ile Katılım Bankalarının Karşılaştırılması”, Adıyaman Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8-21, 1004-1024 http://dx.doi.org/10.14520/adyusbd.63848
• Chen, Liang-Hsuan, Chiou Tai- Wei (1999), “A Fuzzy credit-Rating Approach For Commercial Loans: A Taiwan Case.” Omega 27.4, 407-419.
• Demirelli, Erhan (2010). “TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Sistemi: Türkiye’deki Kamu Bankaları Üzerine Bir Uygulama.” Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi,5(1),101-112.
• Dumanoğlu, Sezai ve Ergül, Nuray (2010). “İMKB’de İşlem Gören Teknoloji Şirketlerinin Mali Performans Ölçümü”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 48, 101-111.
• Doumpos, Michalis, Kosmidou, Kyriaki, Baourakis, George ve Zopounidis Constantin (2002) “Credit Risk Assessment Using A Multicriteria Hierarchical Discrimination Approach: A Comparative Analysis,” European Journal of Operational Research, Sayı 138, s. 392-412.
• Doumpos, Michalis ve Constantin Zopounidis (2011); “A Multicriteria Out ranking Modeling Approach For Credit Rating,” A Journal Of The Decision Science Institute, Sayı 3, s. 721-742.
• Erpolat, Semra, (2011). “Ticari Firma Kredi Taleplerinin Değerlendirilmesinde AHY ile Farklı Bulanık Sıralama Yöntemlerinin Denendiği BAHY’nin İncelenmesi” Öneri, Cilt:9, Sayı:36, 213-235.
• Girginer, Nuray, (2008). “Ticari Kredi Taleplerinin Değerlendirmesine Çok Kriterli Yaklaşım:Özel ve Devlet Bankası Karşılaştırması”, Muhasebe ve Finansman Öğretim Üyeleri Bilim ve Araştırma Derneği(MUFAD), Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ocak 2008, Sayı: 37, 132-142.
• İç, Yusuf Tansel, ve Yurdakul Mustafa, (2000) “Analitik Hiyerarşi Sürecini Kullanan Bir Kredi Değerlendirme Sistemi” Gazi Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt:15, No:1, 1-14.
• İç, Yusuf, Tansel, (2012)."Development Of A Credit Limit Allocation Model For banks using An İntegrated Fuzzy TOPSIS And Linear Programming." Expert Systems with Applications 39.5, 5309-5316.
• Karadeniz, Erdinç, İskenderoğlu, Ömer, Koşan, Levent, Zencir, Banu (2015) “Mersin İlinde Faaliyet Gösteren 3-4-5 Yıldızlı Otel İşletmeleri ve A Grubu Seyahat Acentalarının Basel II Kriterlerine Uyum Sürecinin Analizi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 65, 1-26.
• Karadeniz, Erdinç, Unur, Kamil, Köşker, Hasan ve Zencir, Banu (2015) “Van İlinde Faaliyet Gösteren Kobi Statüsündeki Konaklama ve Seyahat İşletmelerinin Finansal Sorunlarının Analizi”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 85-98.
• Karadeniz, Erdinç, Koşan, Levent. Geçgin, Erol, (2018), “Kobi Kapsamındaki Otel İşletmelerinin Finansal Sorunları: Kars ve Erzurum İllerinde Bir Araştırma”, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 15 (2), 302-319.
• Karakış, Engin, Göktolga, Ziya,Gökalp, (2017), “Bankaların Ticari Kredi Verme Davranışlarının Bulanık AHP Ve Bulanık Topsis İle İncelenmesi”, C.Ü. İktisdi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 18, sayı 2, 75-98.
• Kısakürek, M. Mustafa, Bircan, Hüdaverdi ve Aydın Yüksel (2013), “Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile Şirket Kredibilite Değerlendirmesi Metal Eşya Makine ve Gereç Yapım Sektöründe Bir Uygulama,” Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, s. 204-219.
• Kuruüzüm, Ayşe ve Atsan, Nuray (2001). “Analitik hiyerarşi yöntemi ve işletmecilik alanındaki uygulamaları.” Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 83-105.
• Kwiesielewicz, Miroslaw ve Uden, Ewa Van (2004). “In consistent and contradictory judgements in pairwise comparison method in the AHP.” Computers & Operations Research, 31(5), 713-719.
• Mahmoodzadeh S., Shahrabi, J., PariazarM. ve Zaeri, M. S. (2007). “Project selection by using fuzzy AHP and TOPSIS technique.” Internatiomal Journal of Industrial and Manufacturing Engineering, 1(6), 270-275.
• Parasız, M. İlker, (2000) Para, Banka ve Finansal Piyasalar, Bursa:Ezgi Kitabevi Yay.
• Psillaki, Maria, Ioannis E. Tsolas, Dimitris Margaritis (2010); “Evaluation Of Credit Risk Based On Firm Performance,” European Journal of Operational Research, Sayı 201, 873-881.
• Saaty, Thomas L. (1990). “Decision making for leaders: the analytic hierarchy process for decisions in a complex world.” Pittsburgh: RWS Publications.
• Sekreter M. Serhan, Akyüz Gökhan, Çetin İpekçi, Emre (2004), “Şirketlerin Derecelendirilmesine İlişkin Bir Model Önerisi: Gıda Sektörüne Yönelik Bir Uygulama” Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 8, 139-155.
• Supçiller Aliye, ayçe ve Çapraz O. (2011). “AHP-TOPSIS Yöntemine Dayalı Tedarikçi Seçimi Uygulaması.” Ekonometri ve İstatistik E-Dergisi, (13),1-22.
• Türk Ticaret Kanunu, Resmi gazetede yayınlanma tarihi: 14.02.2011 https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6102.pdf erişim tarihi:03.05.2020
• Tokel, Ömer, Emre, (2004) Kredi Risk Modelleri Kullanılarak Kredi Taleplerinin Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Ankara
• Ustasüleyman Talha (2009) “Bankacılık Sektöründe hizmet kalitesinin değerlendirilmesi: AHS-TOPSIS yöntemi”, Bankacılar Dergisi, 69, 33-43.
• Uygurtürk, Hasan ve Korkmaz, Turhan (2012). Finansal performansın TOPSIS çok kriterli karar verme yöntemi ile belirlenmesi: ana metal sanayi işletmeleri üzerine bir uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2), 95-115.
• Vargas, Luis G. (1990). An overview of the analytic hierarchy process and its applications. European Journal of Operational Research, 48(1), 2-8.
• Yurdakul, Mustafa ve İç, Yusuf Tansel (2003). Türk otomotiv firmalarının performans ölçümü ve analizine yönelik TOPSIS yöntemini kullanan bir örnek çalışma. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 18(1), 1-18.
• Zavadskas, Edmundas Kazimieras ve Antucheviciene, Jurgita (2006). Development of an indicator model andranking of sustainable revitalization alternatives of derelict property: A Lithuanian case study. Sustainable Development, 14(5),287-299.