Türkiye’de Hanehalkı Elektrik Talebinin İki Aşamalı Model ile İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 2, 531 - 552, 30.08.2021

Çiler Sigeze

Öz

Teknoloji çağının vazgeçilmez bir unsuru olan elektrik enerjisinin kullanımı her geçen gün artış göstermektedir. Özellikle evlerde kullanılan teknolojik aletlerin artış göstermesi ile birlikte konut sektörü elektrik talebi, sanayi ve ulaşım sektörlerine göre daha fazla artmıştır. Bu doğrultuda, çalışmada Türkiye’de hanehalkı elektrik talebi üzerinde hanehalkı özellikleri, yaşanılan konutun yapısı, hanehalkının sahip olduğu elektronik eşyaların ve farklı yakıt türlerindeki harcamaların etkisi incelenmektedir. Veri setinde bulunan bazı hanelerde elektrik harcamasının gözlenmemesi nedeniyle hanehalkı elektrik talebinin belirleyicilerinin araştırılmasında İki Aşamalı Model kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre hanenin elektrik harcaması üzerinde hanehalkı geliri, hanehalkı büyüklüğü ve oturulan konut büyüklüğü pozitif etkilidir. Bunun yanında hanedeki klima sayısı, buzdolabı, bulaşık makinesi sahipliği ve doğal gaz ve sıvılaştırılmış hidrokarbon harcaması elektrik harcamasını arttıran etmenlerdir. İki Aşamalı Model sonuçlarına göre bireylerin elektrik tüketim olasılıklarını ve elektrik harcamasını etkileyen faktörler farklılık gösterebilmektedir. Bazı bulgular, bireylerin elektrik harcaması yapma konusunda isteksiz olmasıyla birlikte sahip oldukları elektronik cihazları kullanmaları ile birlikte elektrik harcamasının artmasının kaçınılmaz olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Hanehalkı Elektrik Tüketimi, İki Aşamalı Model, Türkiye

An Examination of the Household Electricity Demand in Turkey with Two-Part Model

Öz

The use of electrical energy which is an indispensable element of the age of technology is increasing with each passing day. Especially with the increase in technological devices used at houses, the demand for electricity in the housing sector has increased more than the industry and transportation sectors. In this respect, the effects of household characteristics, construction of housing in which the households live, possession of electronic goods and spendings of household to different types of fuels on household electricity demand in Turkey will be investigated. Since electricity consumption was not observed in some households included in the data set, the Two-Part Model (2PM) is used to investigate the determinants of household electricity demand. According to the results of the study, household income, household size and the size of the dwelling have a positive effect on the electricity consumption of the household. In addition, the number of air conditioners in the household, ownership of refrigerators, dishwashers, and consumption of natural gas and liquefied hydrocarbons are factors that increase electricity consumption. According to the results of the Two-Part Model, the factors affecting the electricity consumption possibilities and the electricity consumption of individuals may differ. Some findings show that the increase in electricity consumption is inevitable when individuals are reluctant to spend electricity and use the electronic devices they possess.

Anahtar Kelimeler

Household Electricity Consumption, Two-Part Model, Turkey

Kaynakça

• Ağır, H., & Kar, M. (2010). Türkiye’de elektrik tüketimi ve ekonomik gelişmişlik düzeyi ilişkisi: yatay kesit analizi. Sosyoekonomi, 6(12), 149-175.
• Akarsu, G. (2013). Empirical analysis of the relationship between electricity demand and economic uncertainty. Yayınlanmamış doktora tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, İktisat Bölümü.
• Altıntaş, H., & Koçbulut, Ö. (2014). Türkiye’de elektrik tüketiminin dinamikleri ve ekonomik büyüme: sınır testi ve nedensellik analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (43), 37-65.
• Altinay, G., & Karagol, E. (2005). Electricity consumption and economic growth: evidence from Turkey. Energy economics, 27(6), 849-856.
• Ang, B. W., Goh, T. N., & Liu, X. Q. (1992). Residential electricity demand in Singapore. Energy, 17(1), 37-46.
• Ari, E., Aydin, N., Karacan, S. & Saracli, S. (2016). Analysis of Households’ Electricity Consumption with Ordered Logit Models: Example of Turkey. International Journal of Humanities and Social Science Invention, 5(6), 73-84.
• Bakirtas, T., Karbuz, S., & Bildirici, M. (2000). An econometric analysis of electricity demand in Turkey. METU Studies in Development, 27(1), 23.
• Barnes, R., Gillingham, R., & Hagemann, R. (1981). The short-run residential demand for electricity. The review of economics and statistics, 541-552.
• Belotti, F., Deb, P., Manning, W. G., & Norton, E. C. (2015). twopm: Two-part models. The Stata Journal, 15(1), 3-20.
• Bernard, J. T., Bolduc, D., & Belanger, D. (1996). Quebec residential electricity demand: a microeconometric approach. Canadian Journal of Economics, 92-113.
• Bhattacharyya, S. C. (2019). Energy economics: concepts, issues, markets and governance. Springer Nature.
• Blázquez, L., Boogen, N., & Filippini, M. (2013). Residential electricity demand in Spain: New empirical evidence using aggregate data. Energy economics, 36, 648-657.
• Çalmaşur, G., & İnan, K. (2018). Hanehalkı Elektrik Talebini Etkileyen Faktörler: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Faküeltesi Dergisi, (52), 71-92.
• Damari, Y., & Kissinger, M. (2018). An integrated analysis of households' electricity consumption in Israel. Energy Policy, 119, 51-58.
• Dow, W. H., & Norton, E. C. (2003). Choosing between and interpreting the Heckit and two-part models for corner solutions. Health Services and outcomes research methodology, 4(1), 5-18.
• Duan, N., Manning, W. G., Morris, C. N., & Newhouse, J. P. (1983). A comparison of alternative models for the demand for medical care. Journal of business & economic statistics, 1(2), 115-126.
• Duan, N., W. G. Manning, Jr., C. N. Morris, and J. P. Newhouse. (1984). Choosing between the sample-selection model and the multi-part model. Journal of Business and Economic Statistics 2: 283–289.
• Dubin, J. A., & McFadden, D. L. (1984). An econometric analysis of residential electric appliance holdings and consumption. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 345-362.
• Dubin, J. A. (1985). Consumer Durable Choice and the Demand for Electricity, North Holland.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, ETKB (2019). Erişim tarihi: 1 Şubat 2019, https://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Elektrik.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, ETKB (2020). Erişim tarihi: 5 Ocak 2021, https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-elektrik.
• Erdogdu, E. (2007). Electricity demand analysis using cointegration and ARIMA modelling: A case study of Turkey. Energy policy, 35(2), 1129-1146.
• Etokakpan, M. U., Osundina, O. A., Bekun, F. V., & Sarkodie, S. A. (2020). Rethinking electricity consumption and economic growth nexus in Turkey: environmental pros and cons. Environmental Science and Pollution Research, 27(31), 39222-39240.
• Filippini, M. (1999). Swiss residential demand for electricity. Applied Economics Letters, 6(8), 533-538.
• Filippini, M., & Pachauri, S. (2004). Elasticities of electricity demand in urban Indian households. Energy policy, 32(3), 429-436.
• Fisher, F. M., & Kaysen, C. (1962). A study in econometrics: The demand for electricity in the United States (Vol. 27). Amsterdam: North-Holland Publishing Company.
• Güloğlu, B., & Akın, E. (2014). Türkiye’de Hane Halkları Elektrik Talebininin Belirleyicileri: Sıralı Logit Yaklaşımı. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(3).
• Halicioglu, F. (2007). Residential electricity demand dynamics in Turkey. Energy economics, 29(2), 199-210.
• Halvorsen, R. (1975). Residential demand for electric energy. The review of Economics and Statistics, 12-18.
• Heckman, J. J. (1979). Sample selection bias as a specification error. Econometrica: Journal of the econometric society, 153-161.
• Houthakker, H. S. (1951). Some calculations on electricity consumption in Great Britain. Journal of the Royal Statistical Society. Series A (General), 114(3), 359-371.
• Huang, W. H. (2015). The determinants of household electricity consumption in Taiwan: Evidence from quantile regression. Energy, 87, 120-133.
• Jones, R. V., & Lomas, K. J. (2015). Determinants of high electrical energy demand in UK homes: Socio-economic and dwelling characteristics. Energy and Buildings, 101, 24-34.
• Kar, M., & Kınık, E. (2008). Türkiye’de elektrik tüketimi çeşitleri ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin ekonometrik bir analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 333-353.
• Kara, M. A., & Ciğerlioğlu, O. (2018). “Türkiye’de İl Düzeyinde Elektrik Tüketimi ile GSYİH Arasındaki İlişkinin Mekânsal Analizi” ICPESS 2018 proceedıngs Volume 2: Economic studies, 269.
• Karagöl, E., Erbaykal, E., & Ertuğrul, H. M. (2011). Türkiye'de ekonomik büyüme ile elektrik tüketimi ilişkisi: sınır testi yaklaşımı. Doğuş üniversitesi dergisi, 8(1), 72-80.
• Kayalica, M. O., Ozozen, A., Guven, D., Kayakutlu, G., & Bayar, A. A. (2020). Electricity consumption analysis based on Turkish Household Budget Surveys. Energy, Ecology and Environment, 5(6), 444-455.
• Kim, M. J. (2018). Characteristics and determinants by electricity consumption level of households in Korea. Energy Reports, 4, 70-76.
• Kim, M. J. (2020). Understanding the determinants on household electricity consumption in Korea: OLS regression and quantile regression. The Electricity Journal, 33(7), 106802.
• Kostakis, I. (2020). Socio-demographic determinants of household electricity consumption: Evidence from Greece using quantile regression analysis. Current Research in Environmental Sustainability.
• Lee, R. S., & Singh, N. (1994). Patterns in residential gas and electricity consumption: an econometric analysis. Journal of Business & Economic Statistics, 12(2), 233-241.
• Leth-Petersen, S. (2002). Micro econometric modelling of household energy use: testing for dependence between demand for electricity and natural gas. The Energy Journal, 23(4).
• Louw, K., Conradie, B., Howells, M., & Dekenah, M. (2008). Determinants of electricity demand for newly electrified low-income African households. Energy policy, 36(8), 2812-2818.
• McLoughlin, F., Duffy, A., & Conlon, M. (2012). Characterising domestic electricity consumption patterns by dwelling and occupant socio-economic variables: An Irish case study. Energy and buildings, 48, 240-248.
• Özcan, K. M., Gülay, E., & Üçdoğruk, Ş. (2013). Economic and demographic determinants of household energy use in Turkey. Energy Policy, 60, 550-557.
• Parti, M., & Parti, C. (1980). The total and appliance-specific conditional demand for electricity in the household sector. The Bell journal of economics, 309-321.
• Poirier, D. J., & Ruud, P. A. (1981). On the appropriateness of endogenous switching. Journal of Econometrics, 16(2), 249-256.
• Recepoğlu, M., Doğanay, M. A., & Değer, M. K. (2020). Enerji Tüketimi ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkiler: Türkiye’de İller Üzerine Panel Veri Analizleri (2004-2014). Doğuş Üniversitesi Dergisi, 21(1), 69-80.
• Saatçi, M., & Dumrul, Y. (2013). Elektrik tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisinin dinamik bir analizi: Türkiye örneği. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2), 1-24.
• Sakah, M., du Can, S. D. L. R., Diawuo, F. A., Sedzro, M. D., & Kuhn, C. (2019). A study of appliance ownership and electricity consumption determinants in urban Ghanaian households. Sustainable Cities and Society, 44, 559-581.
• Salari, M., & Javid, R. J. (2017). Modeling household energy expenditure in the United States. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 69, 822-832.
• Sigeze, Ç. (2019). Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Elektrik Tüketimi: Panel Veri Analizi. Uluslararası Enerji Ekonomi ve Güvenlik Kongresi, 6-7 Nisan 2019, İstanbul, Türkiye.
• TEDAŞ (2019). Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. , 2019 Yılı Türkiye Elektrik Dağıtımı Sektör Raporu.
• Terzi, H. (1998). Türkiye''de Elektrik Tüketimi Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Sektörel Bir Karşılaştırma. Iktisat Isletme ve Finans, 13(144), 62-71.
• Turgut, N. (2010). Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) Sistemleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(1-2).
• TÜİK (2018), Türkiye İstatistik Kurumu, 2018 Hanehalkı Bütçe Anketi.
• Uzun, A., Emsen, Ö. S., Yalçıkaya, Ö., & Hüseyni, İ. (2013). Toplam elektrik üretimi ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği (1980-2010). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 327-344.
• Ye, Y., Koch, S. F., & Zhang, J. (2018). Determinants of household electricity consumption in South Africa. Energy Economics, 75, 120-133.
• Yoo, S. H., Lee, J. S., & Kwak, S. J. (2007). Estimation of residential electricity demand function in Seoul by correction for sample selection bias. Energy Policy, 35(11), 5702-5707.