Dijitalleşen Dünyada Değişen İstihdam Modelleri: Dijital Emek Platformlarında Çalışanlar Açısından Tehditler ve Fırsatlar

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 3, 917 - 950, 28.12.2022

Banu Metin

https://doi.org/10.26745/ahbvuibfd.1162269

Öz

Öz
Ekonomik ve toplumsal yapıyı derinden etkileyen teknolojik gelişmeler ve yenilikler günümüzde daha önce benzeri görülmemiş bir hızda yaşanmaktadır. 1990’ların başında, bilgi ve iletişim teknolojisindeki ilerleme internetin hızla yayılmasına yol açarak ekonomideki birçok sektörü dönüştürmüş; bölgesel, ulusal ve uluslararası piyasaları yeniden şekillendirmiştir. 2000’li yılların başından itibaren geniş bant bağlantısının yayılması ve yüksek hızlı internetin kullanımı dijital alt yapının hızlı bir biçimde gelişmesini sağlayarak, web tabanlı ekonomik işlemlerin önünü açmış ve dijital ekonominin temelini atmıştır. Dijital teknolojileri, altyapıyı, hizmetleri ve verileri içeren dijital girdilerin kullanımına dayalı bütün ekonomik faaliyetleri kapsayan dijital ekonomide, dijital hizmet ve ürünler dijital platformlar aracılığıyla sağlanmaktadır. Dijital platformlar arasında yer alan dijital emek platformları ise çevrimiçi web tabanlı ve konum tabanlı olmak üzere temelde iki türde faaliyet göstermektedir. İnsan kaynakları uygulamalarını ve iş ilişkilerini dönüştürerek günümüz çalışma dünyasını şekillendiren dijital emek platformları çalışanlar açısından bir takım fırsatlar sunmakla birlikte, önemli tehditleri de beraberinde getirmektedir. Söz konusu tehditler büyük ölçüde dijital platform çalışanlarının bağımsız çalışma statüsünden kaynaklanmaktadır. Bağımsız çalışma statüsü, platform çalışanlarını bireysel ve toplu iş hukuku kapsamındaki düzenleme ve korumaların dışında bıraktığı gibi sosyal güvenlik hakları bakımından da önemli zafiyetleri beraberinde getirmektedir. Literatür taramasına dayalı olarak gerçekleştirilen bu çalışmada, giderek yaygınlaşan dijital emek platformları bağlamında platform çalışanlarının karşı karşıya kaldıkları tehditler ve fırsatların belirlenmesi ve söz konusu tehditlerin giderilmesine yönelik düzenlemeler ve politika önerilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma neticesinde, çalışanların korunmasını amaçlayan temel hak ve özgürlüklerin sözleşme statüsünden bağımsız olarak düzenlenmesinin çalışan ve bir bütün olarak toplum refahına hizmet etmesinin yanında, ekonominin sürdürülebilirliği açısından da gerekli olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dijital Ekonomi, Dijital Platform, Dijital Emek Platformu

Changing Employment Patterns in a Digitalizing World: Threats and Opportunities for Workers on Digital Labor Platforms

Öz

Abstract
Technological developments and innovations that deeply affect the economic and social structure are experienced at an unprecedented speed today. In the early 1990s, progress in information and communication technology led to the rapid speed of the internet, transforming many sectors of the economy and reshaping regional, national and international markets. Since the beginning of the 2000s, the spread of broadband connection and the use of high speed internet enabled the rapid development of digital infrastructure, paving the way for web-based economic transactions and laying the foundation of digital economy. In the digital economy, which covers all economic activities based on the use of digital inputs including digital technologies, infrastructure, services and data, digital services and products are provided through digital platforms. Digital labor platforms, which are among the digital platforms, basically operate in two types as online web-based and location-based. Digital labor platforms, which shape today’s world of work by transforming human resources practices and employment relations, offer some opportunities for workers, but also bring important threats for them. These threats are largely due to the independent working status of digital platform workers. Independent working status excludes platform workers from the regulations and protections within the scope of individual and collective labor law, and also brings important weaknesses in terms of social security rights. In this study, which is based on literature review, it is aimed to determine the threats and opportunities faced by platform workers in the context of increasingly widespread digital labor platforms and to examine the regulations and policy recommendations to eliminate these threats. As a result of the study, it was concluded that the regulation of fundamental rights and freedoms aimed at the protection of workers, regardless of contract status, serves the welfare of the workers and the society as a whole, as well as necessary for the sustainability of the economy.

Anahtar Kelimeler

Digital Economy, Digital Platform, Digital Labor PLatform

Kaynakça

• Anwar, M.A., Graham M. (2021). “Between a Rock and a Hard Place: Freedom, Flexibility, Precarity and Vulnerability in the Gig Economy in Africa”, Competition and Change, Vol: 25 (2), 237-258.
• Aykaç, H.B. (2020). “Platform Ekonomisi Çalışması: İş Hukukunda Yarattığı Sorunlar Üzerine Bir Değerlendirme”, Sicil, Sayı: 44, 69-95.
• Boto, J.M.M. (2022). “Collective Bargaining and the Gig Economy: Reality and Possibilities”, in Collective Bargaining and the Gig Economy: A Traditional Tool for New Business Models, Edited by Jose Maria Miranda Boto and Elisabeth Brameshuber, HART Publishing, Great Britain.
• Behrendt, C., Nguyen, Q. A., Rani, U. (2019). “Social Protection Systems and the Future of Work: Ensuring Social Security for Dijital Platform Workers”, International Social Security Review, Vol: 72, No:3, 17-41.
• Chen, B., Liu, T., Wang, Y. (2020). “Volatile Fragility: New Employment Forms and Disrupted Employment Protection in the New Economy”, International Journal of Environmental Research and Public Health, 17/1531, 2-14.
• Chesalina, O. (2021). Platform Work: Critical Assessment of Empirical Findings and its Implications for Social Security (Chapter:2), in: Social Law 4.0: New Approaches for Ensuring and Financing Social Security in the Digital Age, Eds: Ulrich Becker, Olga Chesalina, Baden: Nomos.