The Intellectual Roots Of Envıronmental Problems

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 1, 145 - 168, 22.04.2024

Seçil Mine Türk

https://doi.org/10.26745/ahbvuibfd.1366506

Öz

: Today, environmental problems not only disrupt the ecological balance but also reduced the quality of life of all living and non-living beings. Although these problems are very old, they have shown their main effects with Industrial and Urban revolutions. In the intellectual sense, the main reason of these problems is the Enlightenment in which the mind, which sees the human as the most superior being, is at the forefront and the idea of dominating nature has emerged. In this study, the intellectual reasons underlying the concrete causes of environmental problems are studied in the context of human and environmental relations as part of of urbanization and industrialization processes. In this context, the study, which deals with these problems in two main points, the pre-Enlightenment period, which includes Ancient Natural Philosophy and Medieval Philosophy, and the Enlightenment period shaped by the Renaissance, Modernity and Scientific Revolution, emphasizes the changes in the perspective of nature. Changes in the way people perceive the environment before and after the Enlightenment and the problems created by these changes have brought both environmental pollution and resource depletion.

Anahtar Kelimeler

Environment, Environmental Problems, Enlightenment, Ecocsystem, Urbanization

Çevre Sorunlarının Düşünsel Kökenleri

Öz

Günümüzde çevre sorunları sadece ekolojik dengeyi bozmakla kalmamış aynı zamanda tüm canlı ve cansız varlıkların yaşam kalitesini düşürmüştür. Bu sorunlar çok eski tarihlere dayanmakla birlikte esas etkisini somut anlamda sanayi devrimi ve kentsel devrim ile göstermiştir. Düşünsel anlamda ise bu sorunların temel nedeni insanı esas alan ve en üstün varlık olarak gören aklın ön planda olduğu, doğaya egemen olma düşüncesinin ortaya çıktığı Aydınlanma düşüncesidir. Çalışmada çevre sorunlarının somut nedenlerinin altında yatan düşünsel nedenler insan ve çevre ilişkileri bağlamında kentleşme ve sanayileşme süreçleri ekseninde ele alınarak incelenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda, bu sorunları İlkçağ Doğa Felsefesi ve Ortaçağ Felsefesini kapsayan Aydınlanma öncesi dönem ve Rönesans, Modernite ve Bilimsel Devrim ile şekillenen Aydınlanma dönemi olmak üzere iki temel noktada ele alan çalışma doğaya bakış açısındaki değişiklikleri vurgulamaktadır. Aydınlanma öncesi ve sonrası dönemde insanların çevreyi algılayış biçimindeki değişimler ve bu değişimlerin yarattığı sorunlar hem çevre kirliliği hem de kaynak tükenmesini beraberinde getirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çevre, Çevre Sorunları, Aydınlanma, Ekosistem, Kentleşme

Kaynakça

• KAYNAKÇA Adak, N. (2010), “Geçmişten Bugüne Çevreye Sosyolojik Yaklaşım”, Ege Akademik Bakış, 10(1), 371-382.
• Arseven, C. E. (1937), Şehircilik, İstanbul: Devlet Basımevi.
• Aster, E.V. (2005), İlkçağ ve Ortaçağ Felsefe Tarihi, Çev. Vural Okur, İstanbul: Düşünce Bilim Kitapları.
• Bakır, A. ve P. Ülgen (2009), “Geç Ortaçağlarda Avrupa’da Kent ve Kentsel Yaşam Hakkında Bir Değerlendirme”, Sosyal Bilimler 7/2, 127-142.
• Begel, E. (1996), “Kentlerin Doğuşu”, COGITO Kent ve Kültürü, Sayı:8, 7-16.
• Bumin, T. (1996), Tartışılan Modernlik: Descartes ve Spinoza, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bloch, E. (2002), Rönesans Felsefesi, Çev: Hüseyin Portakal, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Bradshaw, S. (2007), Understanding The Roots of Our Ecological Crisis, Doctor of Philosophy Thesis, University of Melbourne.
• Capra, F. (1989), Batı Düşüncesinde Dönüm Noktası, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Cevizci, A. (2009), Felsefe Tarihi, Bursa: Say Yayınları.
• Childe, G. (1950), “The Urban Revolution”, The Town Planning Review, Vol. 21, No.1, 3-17.
• Cohen, B. (1980), The Newtonian Revolution, Cambridge: Cambridge University Press.
• Çiğdem, A. (1993), Aydınlanma Düşüncesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çotuksöken, B. ve S. Babür (2007), Metinlerle Ortaçağda Felsefe, Ankara: Bilgesu Yayınları.
• Çüçen, K. (2005), “Batı Aydınlanmasının Düşünsel Kökenleri ve Eleştirisi”, Avrupa’da Aydınlanma, Süleyman Hayri Bolay’a Armağan Kitabı, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Çüçen, K. ve diğerleri (2009), Varlık Felsefesi, Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Çüçen, K. (2010), Orta Çağ ve Rönesans’ta Felsefe, Bursa: Ezgi Kitabevi
• Des Jardins, J. (2006), Çevre Etiği, Çev: Ruşen Keleş, Ankara: İmge Kitabevi.
• Demir, Ö. (1997), Bilim Felsefesi, İstanbul: Vadi Yayınları.
• Dönmez, S. (2004), “Orta Çağ Felsefesi bir Hristiyan Felsefesi midir?”, Felsefe Dünyası, Sayı.40, 94-107.
• Erdoğan, M.(2006), Aydınlanma, Modernlik ve Liberalizm, Ankara: Orion Yayınevi.
• Ertürk, H. (2009), Çevre Bilimleri, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Görmez, K. (2007), Çevre Sorunları, Ankara: Nobel Yayınları.
• Grant, E. (2010), The Nature of Natural Philosophy in the Late Middle Ages, The Catholic University of America Press, U.S.A.
• Guthrie, W.K.C. (1999), İlkçağ Felsefesi Tarihi, Çev: Ahmet Cevizci, İstanbul: Gündoğan Yayınları.
• Jeanniere, A. (2000), “Modernite Nedir?”, Modernite Versus Postmodernite, Der: Mehmet Küçük, Ankara: Vadi Yayınları, 95-107.
• Keleş, R.ve diğerleri (2012), Çevre Politikası, 7. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi.
• Kılıç, S.(2008), Çevre Etiği: Ortaya Çıkışı, Gelişimi ve Sonuçları, Ankara: Orion Kitabevi.
• Kışlalıoğlu, M. ve F. Berkes (2005), Çevre ve Ekoloji, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Merchant, C. (1992), Radical Ecology: The Search For a Livable World, New York: Routledge.
• Montuschi, E. (2010), Order: God’s, Man’s and Nature’s, The Governance of Nature Conference Discussion Paper, Center For Philosophy of Natural and Social Science, 27-28 October.
• Newton, I. (1998), Doğal Felsefenin Matematiksel İlkeleri, Çev: Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınları.
• Owens, E.J. (2000), Yunan ve Roma Dünyasında Kent, Çev: Cana Bilsel, İstanbul: Homer Kitabevi.
• Pearcey, N. and C. Taxton (1984), The Soul of Science: Christian Faith and Natural Philosophy, Illinois: Crossway Books.
• Plumwood, V. (2004), Feminizm ve Doğaya Hükmetmek, Çev: Başak Ertür, İstanbul: Metis Yayınları. Sarı, E. (2016), Doğa Felsefesi, Antalya: Noktaekitap Yayınları.
• Şenel, A. (2006), Kemirgenlerden Sömürgenlere İnsanlık Tarihi, 2. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi.
• Şulul, C. (2009), “Metafiziğin Tarihsel Evrimi”, HRÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı.5, Ocak-Haziran, 57-69.
• Tekin, S. ve E. Sipahi, (2014), “Kent, Yönetim, Din, Siyaset ve Düşünce Bağlamında Ortaçağ Avrupasına İlişkin Genel Bir Değerlendirme”, Tarih Okulu Dergisi, Yıl.7, Sayı. XVII, s.189-219.
• Tennberg, M. (1995), Risky Business: Defining The Concept of Environmental Security, Cooperation and Conflict, Vol.30, No.3, 239-258.
• Thilly, F. (2002), Yunan ve Ortaçağ Felsefesi, Çev. İbrahim Şener, İstanbul: İzdüşüm Yayınları.
• Topdemir, H. G.(2012), “Ortaçağ Uygarlıklarında Bilgi ve Bilim”, Bilim ve Teknik, Ocak Sayısı, 72-75.
• Touraine, A. (2007), Modernliğin Eleştirisi, Çev: Hülya Tufan, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Turan, M. (1980), “İnsan-Çevre İlişkisine Eleştirel Bir Bakış”, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, 31-54.
• Ünder, H. (1996), Çevre Felsefesi, Doruk Yayınları, 1996: Ankara.
• Westfall, R. (2008), Modern Bilimin Oluşumu, Çev: İsmail Hakkı Duru, Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Yıldırım, C. (2005), Bilim Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi.