Investigation of Dissertation on Palliative Care and Hospice in Nursing in Turkiye

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 24 - 54, 24.04.2024

Yasemin Sezgin , Bahar İnkaya , Huri Çillik , Esra Nur Güzel , Mustafa Arslan

Öz

This research was conducted as a retrospective descriptive study to examine the thesis studies conducted in the nursing field on palliative care in Turkey. To collect research data, a search was made from the Council of Higher Education National Thesis Center Database with the keywords "palliative care", "nursing", "nursing care" between May 2022 and July 2022 and 50 theses were written by nurses and the identity information and full texts of these theses were accessed. 39 of the studies examined are at the master's level and 11 are at the doctoral level. 37 of the theses were descriptive research and 13 were experimental research. The measurement tools used in the theses examined are scales, surveys and information forms. More than half of the studies were conducted in the last four years. In recent years, palliative care practices have been developing within the healthcare system. It is recommended that palliative care be more integrated into the health system through in-service training and certificate programs.

Anahtar Kelimeler

Nursing, Nursing care, Palliative care

Türkiye’de Hemşirelik Alanında Palyatif Bakım Konusunda Yapılmış Olan Tezlerin İncelenmesi

Öz

Bu araştırma Türkiye’de palyatif bakım konularında hemşirelik alanında yapılan tez çalışmalarının incelenmesi amacıyla retrospektif tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırma verilerinin toplanması için Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanından “palyatif bakım”, “hemşirelik” “hemşirelik bakımı” anahtar kelimeleriyle Mayıs 2022-Temmuz 2022 tarihleri arasında tarama yapılmış ve hemşireler tarafından yapılmış 50 tez ile bu tezlerin künye bilgilerine ve tam metinlerine ulaşılmıştır. İncelenen çalışmaların 39’u yüksek lisans, 11’i ise doktora düzeyindedir. Tezlerin 37’si tanımlayıcı araştırma, 13 tanesi ise deneysel araştırma tipinde yapılmıştır. İncelenen tezlerde kullanılan ölçüm araçları ise ölçek, anket ve bilgi formudur. Çalışmaların yarısından fazlası son dört yılda yapılmıştır. Son yıllarda palyatif bakım uygulamaları sağlık sistemi içerisinde gelişim göstermektedir. Palyatif bakımın hizmet içi eğitim ve sertifika programları ile sağlık sistemine daha çok entegre edilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

PALYATİF BAKIM, Hemşirelik, Hemşirelik bakımı

Teşekkür

Sayın Editörüm Merhaba, 'Türkiye’de Hemşirelik Alanında Palyatif Bakım ve Hospis Konularında Yapılmış Olan Tezlerin İncelenmesi' başlıklı makalemizi Kırşehir Ani Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisinde yayınlayarak bilime katkıda bulunmaktan mutluluk duyarız. Teşekkür ederim. Saygılarımla..

Kaynakça

• Acaralp, M. (2019). Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde çalışan hemşirelerin yenidoğan palyatif bakıma ilişkin uygulama ve tutum düzeylerinin belirlenmesi (Yayın No. 576526) [Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Adanır, A. (2019). Onkoloji ve palyatif bakım kliniklerinde çalışan hemşirelerin merhamet yorgunluğu ve stresle başa çıkma tarzlarının belirlenmesi (Yayın No. 563500) [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Akay, G. (2017). Yenidoğan palyatif bakım tutum ölçeğinin Türkçe geçerlilik ve güvenirliliği (Yayın No. 474562) [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Alıncak, G., Acavut, G., Soyaslan, BD., & Zengin, H. (2022). Hemşirelerin palyatif bakım ve ölüme ilişkin görüşleri: Nitel bir çalışma. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 4(2), 69-76.
• Almeida K, Olivera FA, Marinho C, Leite A, & Silva RS. (2019). Nursing in palliative care in dissertations and theses in Brazil: a bibliometric study. Reme Revista Mineira de Enfermagem, 23(1188), 2-8. https://doi.org/10.5935/1415-2762.20190036
• Altay, M. (2019). Onkoloji hastalarına bakım veren hemşirelere yönelik verilen palyatif bakım eğitiminin hemşirelerin bilgi düzeyleri üzerine etkisi (Yayın No. 599797) [Yüksek Lisans Tezi, Koç Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Alwawi, A. (2022). The effect of two different simülation modalities in palliative care teaching on nursing students’ knowledge, satisfaction, self-confidence, and skills. (Yayın No. 730469) [Doktora Tezi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Arslanoğlu, A., & Kabadayı, M. A. (2022). Sağlık çalışanlarının palyatif bakım konusunda bilgi, düşünce ve tutumlarına ilişkin Türkiye’de yayınlanan lisansüstü tezler üzerine bir değerlendirme. Journal of Social and Analytical Health, 2(2), 194-204. https://doi.org/10.5281/zenodo.6770184
• Atamer, B. (2021). Palyatif bakım alan kanser hastalarına bakım veren bireylerin spiritüel iyilik durumu, bakım yükü ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayın No. 689128) [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Bektaş, S. (2021). Palyatif bakım hastalarının manevi iyilik halleri ile ağrıyla başa çıkma durumları arasındaki ilişki (Yayın No. 512738) [Yüksek Lisans Tezi, Bozok Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Bıçak, A.D. (2020). Palyatif bakım hastalarında konstipasyon yönetiminde auriküler akupresür uygulamasının etkisi (Yayın No. 635125) [Doktora Tezi, Cerrahpaşa Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Bilgehan T., İnkaya, B. (2021). Palyatif hastalarına bakım veren bireylerin bakım yükü ve etkileyen faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 24(1),51-58.
• Boyraz, G. (2019). Yenidoğan palyatif bakım tutum ölçeğinin Türkçeye uyarlanması ve web tabanlı palyatif bakım eğitiminin etkinliğinin değerlendirilmesi (Yayın No. 611025) [Doktora Tezi, Sağlık Bilimleri Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Budak, S. (2019). Palyatif bakım alan PEG (Perkütan endoskopik gastrostomi) ve NG (Nazogastrik)’li hastalara bakım verenlerin bakım yükü ve yaşam kalitesinin incelenmesi (Yayın No. 556293) [Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çelik, A. (2019). Palyatif bakım alan kanser hastalarına uygulanan parlak beyaz ışık uygulamasının yorgun düzeyi ve uyku kalitesi üzerine etkisi (Yayın No. 612428) [Doktora Tezi, Ege Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çelik, M. (2021). Palyatif Bakım Bilgi Ölçeği’nin Türkçe geçerlilik ve güvenirlilik çalışması (Yayın No. 729036) [Yüksek Lisans Tezi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çetin, Ö. (2018). Psikoeğitimin palyatif bakım vericilerin stresle baş etme ve yaşam kalitesi üzerine etkisi (Yayın No. 523046) [Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Damak, N. (2020). Hemşirelerin iyi ölüme yönelik algıları ve palyatif bakım hakkındaki bilgi düzeyleri (Yayın No. 622925) [Yüksek Lisans Tezi, Biruni Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Danacı, S. (2020). Hemşirelerin palyatif bakım ile ilgili görüş ve deneyimlerinin incelenmesi. (Yayın No. 644716) [Yüksek Lisans Tezi, Koç Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Dias, K., Batista, P., Fernandes, MA., Zaccara, A., OLiveria, T., Vasconcelos, M., & Andrade, F. (2020). Dissertations and theses on palliative care in pediatric oncology: A bibliometric study., Acta Paulista de Enfermagem, 33, 1-8.
• Doğan, E. (2021). İleri evre akciğer kanseri hastalarının palyatif bakım gereksinimleri ve umutsuzluk düzeylerinin belirlenmesi (Yayın No. 686234) [Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Duman, Ö. (2020). Hasta yakınlarının palyatif bakıma ilişkin görüşlerinin bakım verici yüküne etkisi (Yayın No. 619446) [Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Duracak, A. (2021). Pandemi sürecinde palyatif bakım hastalarına bakım verenlerin spiritüel iyi oluş ve depresyon düzeylerinin bakım yüklerine etkisi (Yayın No. 711446) [Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Düzgün, G. (2020). Palyatif bakım servisinde yatan hastalara dinletilen müziğin ağrı düzeyine etkisinin incelenmesi (Yayın No. 622130) [Doktora Tezi, Ege Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ekiz, M. (2021). Palyatif bakım alan hastaların yakınlarının bakıma hazır olma düzeyleri ve bakım yüklerinin belirlenmesi (Yayın No. 696425) [Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Elçigil, A. (2012). Palyatif bakım hemşireliği. Gülhane Tıp Dergisi, 54(3), 29-334.
• Erel, B. (2020). Yenidoğan yoğun bakım hemşirelerinin duygusal emek düzeylerinin palyatif bakıma yönelik tutumlarının etkisi. (Yayın No. 653117) [Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Eskigülek, Y. (2018). Palyatif bakım hastalarının ve hemşirelerinin itibarlı bakıma ilişkin görüşleri (Yayın No. 515069) [Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ferreira, M., Pereira, A., Martins, J., Barbieri-Figueiredo, M. (2016). Palliative care and nursing in dissertations and theses in Portugal: A bibliometric study. Revista da Escola de Enfermagem da USP, 50, 0317-0323.
• Filiz, S. (2017). Palyatif bakım kliniğinde yatan hastaların hemşirelik bakım memnuniyet düzeyleri ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi (Yayın No. 478754) [Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Gómez-Urquiza, JL., Albendín-García, L., Velando-Soriano, A., Ortega-Campos, E., Ramírez-Baena, L., Membrive-Jiménez, MJ., & Suleiman-Martos, N. (2020). Burnout in palliative care nurses, prevalence and risk factors: A systematic review with meta-analysis.
• International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(20), 76-72. https://doi.org/10.3390 Gürakan, G. (2016). Palyatif bakım alan kanser hastalarında aromaterapi sırt masajının ağrı ve plazma beta endorfin düzeyine etkisi (Yayın No. 431890) [Yüksek Lisans Tezi, Medipol Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Gürel, H. (2019). Bir palyatif bakım merkezi örneğinin yatan hasta özellikleri, kullanıcı memnuniyeti, bakım hizmetinin niteliği ve maliyet boyutlarıyla değerlendirilmesi (Yayın No. 544690) [Yüksek Lisans Tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Işıl, Ç.N. (2010). Hekim ve hemşirelerin kanserli çocuklara yönelik palyatif bakım uygulamaları (Yayın No. 282391) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kandemir, V. (2021). İstanbul’da yaşlı hastalar ve yakınlarının palyatif bakım merkezlerine bakış açılarının değerlendirilmesi (Yayın No. 701701) [Doktora Tezi, Üsküdar Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kara, T. (2017). Terminal dönem kanser hastası yakınlarının palyatif bakımla ilgili görüşleri (Yayın No. 460388) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kavşur, Z., & Sevimli, E. (2020). Türkiye’deki palyatif bakım hizmetlerinin bazı gelişmiş ülkeler ile karşılaştırılması. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 2(4), 715-730.
• Kehribar, G. (2016). Hemşirelerin palyatif bakıma ilişkin bilgi düzeylerinin belirlenmesi (Yayın No. 453439) [Yüksek Lisans Tezi, Bozok Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kocakafa, G. (2019). Palyatif bakım ünitesinde yatan hastalara bakım veren hasta yakınlarının bakım verme yüklerinin belirlenmesi (Yayın No. 579560) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Koçaslan, S. (2019). Palyatif ve nöroloji servislerinde çalışan hemşirelerin etik ahlaki duyarlılıklarının değerlendirilmesi (Yayın No. 577293) [Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Köleoğlu, Ş. (2018). Palyatif bakım ünitesinde ve dahiliye servisinde yaşlı hastaya bakım verenlerin deneyimlediği bakım verme yükü ve baş etme stratejileri (Yayın No. 489829) [Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kurtgöz, A. (2019). Palyatif bakım hastalarının yakınlarına uygulanan hemşirelik bakımının spiritüel iyilik hali ve umut üzerine etkisi (Yayın No. 617373) [Doktora Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Martínez-Sabater, A., Chover-Sierra, P., Chover-Sierra, E. (2021). Spanish Nurses' Knowledge about Palliative Care. A National Online Survey. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(21), 1-13. https://doi.org/10.3390/ijerph182111227
• Mermer, R. (2021). Hemşirelerin palyatif bakımla ilgili bilgi düzeyleri ve ölüme karşı tutumları (Yayın No. 658870) [Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Özçelik, H. (2011). Kanser hastasının palyatif bakımında vaka yönetimi modelinin hasta sonuçlarına etkisinin incelenmesi (Yayın No. 301446) [Doktora Tezi, Ege Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Özdemir, F. (2016). Palyatif bakım alan hastaların yakınlarının yaşadıkları psikososyal sorunları ile dini başa çıkma tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayın No. 437654) [Yüksek Lisans Tezi, Medipol Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Özdemir, S. (2021). İstanbul ili palyatif bakım merkezlerinde çalışan hemşirelerin yaşadıkları zorluklar (Yayın No.719500) [Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Paiva, TRS., Oliveira, TC., Felisberto, AMS., Dias, TKC., Silva, GR., Costa, ICP. (2020). Scientific production of dissertations and theses on palliative care and chronic diseases: Bibliometric study. Revista De Pesquisa, Cuidado é Fundamental Online, 12, 723-729.
• Sağlam, Z. (2020). Palyatif hastalarına bakım veren aile üyelerinin bakım ve tedavi sürecine ilişkin gereksinimleri (Yayın No. 630294) [Doktora Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Sarman, A. (2019). Palyatif/pediatrik palyatif bakımın tarihsel gelişim süreci, ilkeleri ve hemşirelik bakımı. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(3), 153-160.
• Sekse, RJT., Hunskår, I., Ellingsen, S. (2017). The nurse's role in palliative care: A qualitative meta-synthesis. Journal of Clinical Nursing, 27(1-2), https://doi.org/111/jocn.13912
• Sert, H. (2021). Palyatif bakım ve hemşirelik bakımı. İçinde N. Olgun & S. Çelik (Eds.), Tüm Yönleriyle İç Hastalıkları Hemşireliği (ss 623-632). Nobel Tıp Kitabevleri.
• Seven, A. (2018). Palyatif bakım hastalarında Watson’ın insan bakım modeline temellendirilmiş hemşirelik bakımının dispne yönetimi, anksiyete ve yaşam kalitesine etkisi (Yayın No. 529169) [Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Sucaklı, M. H., & Koşar, Y. (2016). Palyatif bakım ve yaşam kalitesi. Klinik Tıp Aile Hekimliği, 8(3), 34-39.
• Şahan Uslu, F. (2018). Meslekler arası simülasyon eğitiminin jinekolojik onkolojide palyatif bakım yeterliliklerinin kazandırılmasına etkisi (Yayın No. 513813) [Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Şahin, G. (2021). Palyatif bakım hastalarına evde bakım verenlerin bakım yükünün sağlık algısına etkisi (Yayın No. 666076) [Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. (2016). 2013-2018 Ulusal kanser kontrol planı. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanserdb/yayinlar/Kitaplar/TURKIYE_KANSER_KONTROL_PROGRAMI_2016.pdf
• Temelli, G. (2018). Palyatif bakım veren hemşirelerin ölüme ilişkin algısı ve palyatif bakım uygulamaları (Yayın No. 516691) [Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Topkaya, Ö. (2018). Kanser hastalarının palyatif bakım gereksinimleri ile hasta ve ailelerinin palyatif bakıma ilişkin bilgi ve beklentilerinin incelenmesi (Yayın No. 532926) [Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Turgay, G. (2010). Sağlık personelinin palyatif bakıma ilişkin görüşleri (Yayın No. 282438) [Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ulusoy, S. (2019). Hemşirelerin palyatif bakıma yönelik bilgi ve tutumları (Yayın No. 201655) [Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Uslu, F. (2013). Ankara il merkezinde jinekolojik onkoloji ünitelerinde çalışan ebe ve hemşirelerin palyatif bakım uygulamalarının belirlenmesi (Yayın No. 513813) [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Uslu Şahan, F., & Terzioğlu, F. (2015). Dünyada ve Türkiye’de palyatif bakım eğitimi ve örgütlenmesi. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 4(2), 81-90.
• World Health Organization. (2020). Palliative care. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/palliative-care
• Yaman, E. (2020a). Onkoloji ve palyatif bakım hemşirelerinin merhamet yorgunluğunun iş ve yaşam doyumuna etkisi (Yayın No. 563500) [Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yaman, A. (2020b). Palyatif bakım vericilerine uygulanan gevşeme egzersizlerinin bakım verme yükü, tükenmişlik ve kaygı düzeyleri üzerine etkisi (Yayın No. 489829) [Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yapar, H.H. (2019). Palyatif bakım hemşirelerinin yaşam sonu bakıma yönelik tutum ve davranışlarının incelenmesi (Yayın No. 649104) [Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldırım, S. (2021). Palyatif bakım kliniğinde yatan hastaların bakım vericilerinin algılanan stres düzeylerinin ve uyku kalitelerinin belirlenmesi (Yayın No. 686550) [Yüksek Lisans Tezi, Binali Yıldırım Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yılmaz, Ö., & Bahat, G. (2019). Yaşlıda hastane temelli palyatif bakım ve hospis. İçinde M.İ. Naharcı (Ed.), Yaşlının hastanedeki serüveni (ss. 32-44). Türkiye Klinikleri.