Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Türkiye’deki Etkileşimli Kitap Okuma Müdahaleleri: Sistematik Bir Gözden Geçirme

Yıl 2024, , 1165 - 1200, 24.06.2024
https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1341931

Öz

Etkileşimli kitap okuma, paylaşımlı kitap okumanın bir formu olup okul öncesi dönemdeki çocukların dil ve erken okuryazarlık becerilerinin gelişiminde sıklıkla başvurulan kanıt temelli bir uygulamadır. Bu araştırmada, Türkiye’de yürütülmüş olan 2007-2023 yılları arasındaki tüm etkileşimli kitap okuma müdahale programlarının sistematik bir şekilde gözden geçirilmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle, Türkiye’de yapılmış olan akademik çalışmalar incelenmiş ve bunlardan 48 tanesi araştırmaya dâhil edilmiştir. Araştırmaya dâhil edilen çalışmalar birçok açıdan gözden geçirilmiştir. Bunlar, çalışmanın yılı, türü, bağımlı değişkeni, katılımcıları, deseni, veri toplama araçları, yürütülme tipi, uzunluğu ve sonuçlarıdır. Elde edilen bulgular sonucunda, ilk olarak yapılmış olan makale sayısının tez sayısından fazla olduğu, çalışma sayısının 2000-2010 yılları arasında seyrek olduğu, 2010-2016 yılları arasında sınırlı düzeyde arttığı ancak 2017 yılından itibaren hızla artış gösterdiği belirlenmiştir. İkinci olarak araştırmaların çoğunluğunda ön test - son test kontrol gruplu deneysel desenin kullanıldığı ve bağımlı değişken olarak en çok dil ve erken okuryazarlık becerilerinin hedeflendiği ancak son yıllarda bağımlı değişken çeşitliliğinin arttığı tespit edilmiştir. Üçüncü olarak katılımcı grupların çoğunlukla tipik gelişim gösteren okul öncesi dönemdeki çocuklar olduğu, çeşitliliğinin sınırlı olduğu ve bazı gruplarla hiç çalışılmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca, veri toplama araçlarının ilk çalışmalarda yalnızca dil becerilerine yönelik araçlar olduğu ve zamanla veri toplama araçlarının çeşitlendiği belirlenmiştir. Son olarak yapılmış olan çalışmaların çoğunlukla altı ile 12 hafta arasında sürdüğü, en çok 20 çalışma ile sınıf temelli büyük grup müdahalesi olarak yürütüldüğü ve neredeyse yapılan çalışmaların tamamında bağımlı değişkenler üzerinde müdahale programlarının etkili olduğu tespit edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular tartışılmış, sınırlılıklara değinilmiş ve gelecekte yapılacak olan çalışmalara yönelik öneriler sunulmuştur.

Kaynakça

  • Acar Şengül, E. (2019). Erken dil müdahalesinde etkileşimli kitap okuma uygulamasının gelişimsel dil gecikmesi görülen çocuklar üzerindeki etkililiğinin incelenmesi. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Akça, A., & Tanju Aslışen, E. H. (2022). Etkileşimli Kitap Okuma Programı ve Suriyeli Çocuklar: Gaziantep İli Nizip İlçesinde Pilot Bir Çalışma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(84), 1529-1545.
  • Akemoğlu, Y. (2021). Effect of a brief online shared reading ıntervention to support communication skills of children with Autism Spectrum Disorder. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 5(2), 552-566.
  • Akoğlu, G., Ergül, C., & Duman, Y. (2014). Etkileşimli kitap okuma: Korunmaya muhtaç çocukların alıcı ve ifade edici dil becerilerine etkileri. İlköğretim Online, 13(2), 622-639.
  • Aktaş, E. (2021). Etkileşimli Kitap Okuma Programının Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Problem Çözme Becerilerine Etkisinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Ünivsersitesi, Gaziantep.
  • Altınkaynak, Ş. Ö. (2019). The Effect of Interactive Book Reading Activities on Children's Print and Phonemic Awareness Skills. International Journal of Progressive Education, 15(1), 88-99.
  • Arnold, D. H., Lonigan, C. J., Whitehurst, G. J., & Epstein, J. N. (1994). Accelerating language development through picture book reading: replication and extension to a videotape training format. Journal of educational psychology, 86(2), 235. https://doi.org/10.1037/0022-0663.86.2.235
  • Arnold, D. S., & Whitehurst, G. J. (1994). Accelerating language development through picture book reading: A summary of dialogic reading and its effect. In D. Dickinson (Ed.), Bridges to literacy: Approaches to supporting child and family literacy (pp. 103–128). Cambridge, MA: Blackwell.
  • Aslan, D. (2018). Anasınıfına Devam Eden Hafif Düzeyde Zihinsel Yetersizlikten Etkilenmiş Çocukların ve Aynı Sınıfa Devam Eden Yazı Farkındalığı Düşük Olan Çocukların Yazı Farkındalığı Becerileri Üzerinde Paylaşımlı Kitap Okumanın Etkililiği/Effectiveness of Shared Book Reading on Print Awareness of Pre-School Children with Mild Intellectual Disability and Their Peers Underperforming in Print Awareness. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Aslan, D. (2023). An evaluation of the effectiveness of a dialogic reading programme in developing the home literacy environment, language and early literacy skills of preschoolers in low socioeconomic status families. (PhD Dissertation). University of Leeds, Leeds.
  • Balıkçı, Ö., & Görgün, B. (2022). Erken Çocukluk Döneminde Dil Becerilerini Geliştirmeye Yönelik Uygulanan Etkileşimli Kitap Okuma ile İlgili Araştırmaların İncelenmesi. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 23-44.
  • Barone, C., Chambuleyron, E., Vonnak, R., & Assirelli, G. (2019). Home-based shared book reading interventions and children’s language skills: a meta-analysis of randomised controlled trials. Educational Research and Evaluation, 25(5-6), 270-298.
  • Bıçakçı, M. Y., Er, S., & Aral, N. (2017). Views of Mothers Regarding Interactive Book-Reading Process to Their Children. Education & Science/Egitim ve Bilim, 42(191).
  • Bıçakçı, M. Y., Er, S., & Aral, N. (2018). Etkileşimli Öykü Kitabı Okuma Sürecinin Çocukların Dil Gelişimi Üzerine Etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 201-208.
  • Blom-Hoffman, J., O’Neil-Pirozzi, T., Volpe, R., Cutting, J., & Bissinger, E. (2007). Instructing parents to use dialogic reading strategies with preschool children: Impact of a videobased training program on caregiver reading behaviors and children’s related verbalizations. Journal of Applied School Psychology, 23(1), 117–131.
  • Bozkurt, M. (2019). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin okuma becerilerinin çok yönlü desteklenmesine yönelik bir eylem araştırması. (Doktora). Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
  • Chow, B. W.-Y., McBride-Chang, C., Cheung, H., & Chow, C. S.-L. (2008). Dialogic reading and morphology training in Chinese children: Effects on language and literacy. Developmental Psychology, 44(1), 233.
  • Cingi, M. A. (2022). Etkileşimli kitap okuma etkinliklerinin 60-72 aylık çocukların yaratıcılıklarına etkisi. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Crain-Thoreson, C., & Dale, P. S. (1999). Enhancing linguistic performance: Parents and teachers as book reading partners for children with language delays. Topics in Early Childhood Special Education, 19(1), 28-39.
  • Cohen, L., Manion, L., & Keith, M. (2018). Research Methods in Education. New York: Routledge.
  • Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2018). Research methods in education. Oxon, England: In Routledge.
  • Çelebi Öncü, E. (2016). Anne-Baba ve Çocuğun Etkileşimli Kitap Okumasının Okul Öncesi Çocuklarının Sosyal Durumlara Yönelik Yaklaşımlarına Etkisinin İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(4), 489-503.
  • Çelik, E. S. (2021). Aile Katılımlı Etkileşimli Kitap Okuma Programının 5-6 Yaş Çocukların Erken Okuryazarlık Becerilerine ve Ev Erken Okuryazarlık Ortamına Etkisinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
  • Çetinkaya, F. Ç., Öksüz, H. İ., & Öztürk, M. (2018). Etkileşimli Okuma ve Kelime Hazinesi. Journal of International Social Research, 11(60).
  • Durmaz, M., & Çetinkaya, F. Ç. (2022). Effect of Interactive Reading on Storytelling Skills. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(3), 758-777.
  • Efe. (2022). Etkileşimli Kitap Okumanın Eleştirel Okuma, Okuduğunu Anlama Becerilerine ve Okuma Motivasyonuna Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, İstanbul.
  • Efe, M., & Temel, Z. F. (2018). Okul öncesi dönem 48-66 ay çocuklarına Etkileşimli Kitap Okuma Programı’nın yazı farkındalığına etkisinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(2), 257-283.
  • Ergül, C., Akoğlu, G., Karaman, G., & Sarica, A. D. (2017). Effects of Dialogic Reading Program on Later Reading Skills: Follow-Up Study. Journal of Theoretical Educational Science/Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 10(2).
  • Ergül, C., Akoğlu, G., Sarıca, A. D., Karaman, G., Tufan, M., Bahap-Kudret, Z., & Deniz, Z. (2016). An adapted dialogic reading program for Turkish kindergarteners from low socio-economic backgrounds. Journal of Education and Training Studies, 4(7), 179-194.
  • Evans, J., & Benefield, P. (2001). Systematic reviews of educational research: does the medical model fit? British Educational Research Journal, 27(5), 527-541.
  • Fleury, V. P., & Schwartz, I. S. (2017). A modified dialogic reading intervention for preschool children with autism spectrum disorder. Topics in Early Childhood Special Education, 37(1), 16-28.
  • Fung, P. C., Chow, B. W. Y., & McBride-Chang, C. (2005). The impact of a dialogic reading program on deaf and hard-of-hearing kindergarten and early primary school–aged students in Hong Kong. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 10(1), 82-95.
  • Gaspik, E. N. (2022). Farklı Kitap Okuma Tekniklerinin 60-72 Aylık Çocukların Dil Edinimine Etkisinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep.
  • Golova, N., Alario, A. J., Vivier, P. M., Rodriguez, M., & High, P. C. (1999). Literacy promotion for Hispanic families in a primary care setting: A randomized, controlled trial. Pediatrics, 103(5), 993–997.
  • Hafızoğlu Çelik, G., Er, S., & Yıldız Bıçakçı, M. (2020). Etkileşimli Kitabı Okuma Sürecinin Çocukların Dil Gelişimlerine Etkisi. Ebelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(1), 1-10.
  • Halat, A. A. (2017). 5-6 Yaş Grubu Çocuklara Paylaşma, İş Birliği ve Sorumluluk Değerlerinin Kazandırılmasında Etkileşimli Kitap Okuma Tekniğinin Etkililiğinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Hargrave, A. C., & Sénéchal, M. (2000). A book reading intervention with preschool children who have limited vocabularies: The benefits of regular reading and dialogic reading. Early Childhood Research Quarterly, 15(1), 75-90.
  • High, P. C., LaGasse, L., Becker, S., Ahlgren, I., & Gardner, A. (2000). Literacy promotion in primary care pediatrics: Can we make a difference? Pediatrics, 105(4 Pt 2), 927–934.
  • Huennekens, M. E., & Xu, Y. (2016). Using dialogic reading to enhance emergent literacy skills of young dual language learners. Early Child Development and Care, 186(2), 324-340.
  • Ilhan, E. (2019). Etkileşimli kitap okuma programının ilkokul birinci sınıf öğrencilerinin temel dil becerilerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
  • Işıkoğlu Erdoğan, N., Şimşek, Z. C., & Canbeldek, M. (2017). Ev merkezli diyaloğa dayalı okumanın 4-5 yaş çocuklarının dil gelişimine olan etkileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 789-809.
  • İşlekler, B. (2022). Etkileşimli Kitap Okuma Programının İlkokul İkinci Sınıf Öğrencilerinin Bilim İnsanı İmajlarına Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
  • Karadoğan, Z. (2020). Etkileşimli kitap okuma uygulamalarının okuduğunu anlama becerisi ve tutuma etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
  • Kavcar, S. (2022). Etkileşimli kitap okuma programının 48-66 aylık çocukların ses bilgisel farkındalık becerilerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
  • Kerigan, B. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarına etkileşimli okuma yöntemiyle sosyal becerilerin kazandırılması. (Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
  • Kılınçcı, E. (2019). Etkileşimli ve geleneksel kitap okuma yöntemlerinin okul öncesi dönem çocuklarının öyküleme ve resimleme becerilerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Kılınçcı, E., Acer, D., & Bayraktar, A. (2021). Etkileşimli ve Geleneksel Kitap Okuma Yöntemlerinin 6 Yaş Grubu Çocukların Öyküleme ve Resimleme Becerilerine Etkisi. Eğitim ve Bilim, 46(208), 349-371.
  • Kim, Y. & Riley, D. (2021). Accelerating early language and literacy skills through a preschool–home partnership using dialogic reading: A randomized trial. Child and Youth Care Forum, 50(5), 901–924. https://doi.org/10.1007/s10566-021-09598-1
  • Knauer, H., Jakiela, P., Ozier, O., Aboud, F., & Fernald, L. (2020). Enhancing young children’s language acquisition through parent–child book-sharing: A randomized trial in rural Kenya. Early Childhood Research Quarterly, 50(1), 179– 190. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2019.01.002
  • Kotaman, H. (2007). Impacts of Dialogical Storybook Reading On Children’s Receptive Vocabulary Development and Their Parents’ self-Efficacy for Storybook Reading. (Doktora Tezi). The Pennsylvania State University, Pennsylvania.
  • Kotaman, H. (2013). Impacts of dialogical storybook reading on young children's reading attitudes and vocabulary development. Reading Improvement, 50(4), 199-204.
  • Lam, S., Chow-Yeung, K., Wong, B. P. H., Lau, K. K., & Tse, S. I. (2013). Involving parents in paired reading with preschoolers: Results from a randomized controlled trial. Contemporary Educational Psychology, 38(2), 126–135.
  • Lonigan, C. J., Anthony, J. L., Bloomfield, B. G., Dyer, S. M., & Samwel, C. S. (1999). Effects of two shared-reading interventions on emergent literacy skills of at-risk preschoolers. Journal of Early Intervention, 22(4), 306-322.
  • Lonigan, C. J., Burgess, S. R. & Anthony, J. L. 2000. Development of emergent literacy and early reading skills in preschool children: evidence from a latent-variable longitudinal study. Developmental Psychology, 36, 596-613.
  • Lonigan, C. J., & Whitehurst, G. J. (1998). Relative efficacy of parent and teacher involvement in a shared-reading intervention for preschool children from low-income backgrounds. Early Childhood Research Quarterly, 13(2), 263-290.
  • Nazlınur Çetin, İ. (2022). Okul Öncesi Dönemde Etkileşimli ve Geleneksel Kitap Okuma Yöntemlerinin Etkisinin Karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Noble, C., Cameron-Faulkner, T., Jessop, A., Coates, A., Sawyer, H., Taylor-Ims, R., & Rowland, C. F. (2020). The impact of interactive shared book reading on children's language skills: A randomized controlled trial. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 63(6), 1878-1897.
  • Opel, A., Ameer, S. S., & Aboud, F. E. (2009). The effect of preschool dialogic reading on vocabulary among rural Bangladeshi children. International Journal of Educational Research, 48(1), 12-20.
  • Özdemir, E. Ç., & Kurnaz, E. (2022). Birleştirilmiş Sınıfta Eğitim Gören Öğrencilerin Problem Çözme Becerilerinin Geliştirilmesi: Etkileşimli Kitap Okuma Etkinliği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 2658-2701.
  • Pillinger, C., & Wood, C. (2014). Pilot study evaluating the impact of dialogic reading and shared reading at transition to primary school: early literacy skills and parental attitudes. Literacy, 48(3), 155-163.
  • Sezer, B. B., & Güven, U. (2022). Animasyon destekli hikâye okuma yönteminin etkisinin diğer hikâye okuma yöntemleriyle karşılaştırılması. Rumeli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (31), 122-137.
  • Sim, S., & Berthelsen, D. (2014). Shared book reading by parents with young children: Evidence-based practice. Australasian Journal of Early Childhood, 39(1), 50-55.
  • Simsek, Z. C., & Erdogan, N. I. (2015). Effects of the dialogic and traditional reading techniques on children's language development. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 754-758.
  • Şimşek, Z. C. ve Işıkoğlu Erdoğan, N. (2017). Diyaloğa dayalı okumanın 48-66 ay grubu çocuklarının ifade edici dil becerilerine olan etkisi. Electronic Turkish Studies, 12(34), 381-394. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.12614
  • Taş, E. A. (2022). Ebeveyn Destekli Etkileşimli Kitap Okuma Programının Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Erken Okuryazarlık Becerilerine Etkisinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
  • Taştekin, N. (2022). İlkokul Öğrencilerinin Okuma Becerilerinin Diyalojik Okuma Stratejileri ile Geliştirilmesi: Bir Eylem Araştırması. (Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
  • Tekin-İftar, E., & Kırcaali-İftar, G. (2012). Eğitim ve davranış bilimlerinde tek denekli araştırmalar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
  • Tetik, G., & Işıkoğlu Erdoğan, N. (2017). Diyaloğa dayalı okumanın 48-60 aylık çocukların dil gelişimine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(2), 1-16.
  • Tuncer, M. (2023). Beş Yaş Grubu Çocukların Bilişsel Bakış Açısı Alma Becerilerine Etkileşimli Kitap Okuma Temelli Etkinliklerin Etkisi. (Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
  • Uğur, S., & Tavşanlı, Ö. F. (2022). Öğretmen Rolüyle Etkileşimli Okuma Uygulamalarının Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama Başarısına Etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 20(2), 655-678.
  • Vogler-Elias, D. (2009). A parent-implemented shared storybook reading intervention for preschoolers with autism spectrum disorders. (Doctoral Dşssertation). State University of New York at Buffalo, New York.
  • Whitehurst, G. J., Arnold, D. S., Epstein, J. N., Angell, A. L., Smith, M., & Fischel, J. E. (1994). A picture book reading intervention in day care and home for children from low-income families. Developmental Psychology, 30(5), 679.
  • Whitehurst, G. J., Epstein, J. N., Angell, A. L., Payne, A. C., Crone, D. A., & Fischel, J. E. (1994). Outcomes of an emergent literacy intervention in Head Start. Journal of Educational Psychology, 86, 542. https://doi.org/DOI: 10.1037//0022-0663.86.4.542
  • Whitehurst, G. J., Falco, F., Lonigan, C. J., Fischel, J. E., DeBaryshe, B. D., M.C., V.-M., & Caulfield, M. (1988). Accelerating language development through picture-book reading. Developmental Psychology, 24, 552–558.
  • Whitehurst, G. J., Zevenbergen, A. A., Crone, D. A., Schultz, M. D., Velting, O. N., & Fischel, J. E. (1999). Outcomes of an emergent literacy intervention from Head Start through second grade. Journal of Educational Psychology, 91(2), 261.
  • Yalavaç, N. (2020). Etkileşimli kitap okumanın erken okuryazarlık becerilerine etkisi. (Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
  • Yazıcı Çetin, D. (2023). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarda Etkileşimli Kitap Okuma Programının Sözcük Dağarcığı Üzerindeki Etkililiğinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Biruni Üniversitesi, İstanbul.
  • Yılmaz, M. M., Rabia, Ö. Z. E. N., & Arnas, Y. A. (2020). Ev merkezli etkileşimli kitap okumanın 48-60 aylık çocukların duyguları anlama becerisine etkisinin değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (56), 159-181.
  • Yumuş, M. (2018). Paylaşımlı kitap okuma müdahale programının ebeveynlerin deneyimlerine bebeklerin dil gelişimlerine ve erken okuryazarlık becerilerine etkisi (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Yurtbakan, E. (2020). Etkileşimli okuma: Bir içerik analizi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(1), 135-156.
  • Yurtbakan, E., Erdoğan, Ö., & Erdoğan, T. (2020). Etkileşimli Okumanın Okuma Motivasyonuna Etkisi. Eğitim ve Bilim, 46(206), 161-180.
  • Yurtbakan, E., & Yurtbakan, E. G. (2022). Okul Öncesi Öğrenci Annelerinin Etkileşimli Okuma Deneyimleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(2), 385-400.

Dialogic Reading Interventions in Türkiye: A Systematic Review

Yıl 2024, , 1165 - 1200, 24.06.2024
https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1341931

Öz

Dialogic reading is a form of shared reading and one of the evidence-based practices frequently used in the development of language and early literacy skills of preschool aged children. The current research aims to systematically review the dialogic reading interventions have been conducted in Türkiye between 2007 and 2023. Among all early childhood interventions, 48 studies are included in the current research. Those studies are reviewed considering several aspects. These are the year, the type of the study, the dependent variable, the participant group, the method, the data collection tools, the type of the intervention, the length of the intervention and the results. Results first showed that the number of the papers is more than the number of the theses, and the number of studies was rare between 2000-2010, few between 2010-2016, and has increased significantly since 2017. Results secondly showed that pre-posttest experimental design including control group has been applied in the majority of the studies. Also, language and early literacy skills has been commonly used the dependent variables, and the variety of dependent variables has increased in the recent years. Results thirdly showed that the participant groups are generally typical developing preschoolers, and the diversity of participants is limited and some groups has not been participated at all. Also, data collection tools were only tools for language skills in the previous studies but they have diversified over time. Results finally showed that the interventions mostly have lasted between six and 12 weeks, they have been commonly conducted as classroom-based large group interventions, and they have been found effective on the dependent variables in almost all of the studies. The results are discussed, the limitations are mentioned and the suggestions for future studies are presented.

Kaynakça

  • Acar Şengül, E. (2019). Erken dil müdahalesinde etkileşimli kitap okuma uygulamasının gelişimsel dil gecikmesi görülen çocuklar üzerindeki etkililiğinin incelenmesi. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Akça, A., & Tanju Aslışen, E. H. (2022). Etkileşimli Kitap Okuma Programı ve Suriyeli Çocuklar: Gaziantep İli Nizip İlçesinde Pilot Bir Çalışma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(84), 1529-1545.
  • Akemoğlu, Y. (2021). Effect of a brief online shared reading ıntervention to support communication skills of children with Autism Spectrum Disorder. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 5(2), 552-566.
  • Akoğlu, G., Ergül, C., & Duman, Y. (2014). Etkileşimli kitap okuma: Korunmaya muhtaç çocukların alıcı ve ifade edici dil becerilerine etkileri. İlköğretim Online, 13(2), 622-639.
  • Aktaş, E. (2021). Etkileşimli Kitap Okuma Programının Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Problem Çözme Becerilerine Etkisinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Ünivsersitesi, Gaziantep.
  • Altınkaynak, Ş. Ö. (2019). The Effect of Interactive Book Reading Activities on Children's Print and Phonemic Awareness Skills. International Journal of Progressive Education, 15(1), 88-99.
  • Arnold, D. H., Lonigan, C. J., Whitehurst, G. J., & Epstein, J. N. (1994). Accelerating language development through picture book reading: replication and extension to a videotape training format. Journal of educational psychology, 86(2), 235. https://doi.org/10.1037/0022-0663.86.2.235
  • Arnold, D. S., & Whitehurst, G. J. (1994). Accelerating language development through picture book reading: A summary of dialogic reading and its effect. In D. Dickinson (Ed.), Bridges to literacy: Approaches to supporting child and family literacy (pp. 103–128). Cambridge, MA: Blackwell.
  • Aslan, D. (2018). Anasınıfına Devam Eden Hafif Düzeyde Zihinsel Yetersizlikten Etkilenmiş Çocukların ve Aynı Sınıfa Devam Eden Yazı Farkındalığı Düşük Olan Çocukların Yazı Farkındalığı Becerileri Üzerinde Paylaşımlı Kitap Okumanın Etkililiği/Effectiveness of Shared Book Reading on Print Awareness of Pre-School Children with Mild Intellectual Disability and Their Peers Underperforming in Print Awareness. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Aslan, D. (2023). An evaluation of the effectiveness of a dialogic reading programme in developing the home literacy environment, language and early literacy skills of preschoolers in low socioeconomic status families. (PhD Dissertation). University of Leeds, Leeds.
  • Balıkçı, Ö., & Görgün, B. (2022). Erken Çocukluk Döneminde Dil Becerilerini Geliştirmeye Yönelik Uygulanan Etkileşimli Kitap Okuma ile İlgili Araştırmaların İncelenmesi. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 23-44.
  • Barone, C., Chambuleyron, E., Vonnak, R., & Assirelli, G. (2019). Home-based shared book reading interventions and children’s language skills: a meta-analysis of randomised controlled trials. Educational Research and Evaluation, 25(5-6), 270-298.
  • Bıçakçı, M. Y., Er, S., & Aral, N. (2017). Views of Mothers Regarding Interactive Book-Reading Process to Their Children. Education & Science/Egitim ve Bilim, 42(191).
  • Bıçakçı, M. Y., Er, S., & Aral, N. (2018). Etkileşimli Öykü Kitabı Okuma Sürecinin Çocukların Dil Gelişimi Üzerine Etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 201-208.
  • Blom-Hoffman, J., O’Neil-Pirozzi, T., Volpe, R., Cutting, J., & Bissinger, E. (2007). Instructing parents to use dialogic reading strategies with preschool children: Impact of a videobased training program on caregiver reading behaviors and children’s related verbalizations. Journal of Applied School Psychology, 23(1), 117–131.
  • Bozkurt, M. (2019). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin okuma becerilerinin çok yönlü desteklenmesine yönelik bir eylem araştırması. (Doktora). Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
  • Chow, B. W.-Y., McBride-Chang, C., Cheung, H., & Chow, C. S.-L. (2008). Dialogic reading and morphology training in Chinese children: Effects on language and literacy. Developmental Psychology, 44(1), 233.
  • Cingi, M. A. (2022). Etkileşimli kitap okuma etkinliklerinin 60-72 aylık çocukların yaratıcılıklarına etkisi. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Crain-Thoreson, C., & Dale, P. S. (1999). Enhancing linguistic performance: Parents and teachers as book reading partners for children with language delays. Topics in Early Childhood Special Education, 19(1), 28-39.
  • Cohen, L., Manion, L., & Keith, M. (2018). Research Methods in Education. New York: Routledge.
  • Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2018). Research methods in education. Oxon, England: In Routledge.
  • Çelebi Öncü, E. (2016). Anne-Baba ve Çocuğun Etkileşimli Kitap Okumasının Okul Öncesi Çocuklarının Sosyal Durumlara Yönelik Yaklaşımlarına Etkisinin İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(4), 489-503.
  • Çelik, E. S. (2021). Aile Katılımlı Etkileşimli Kitap Okuma Programının 5-6 Yaş Çocukların Erken Okuryazarlık Becerilerine ve Ev Erken Okuryazarlık Ortamına Etkisinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
  • Çetinkaya, F. Ç., Öksüz, H. İ., & Öztürk, M. (2018). Etkileşimli Okuma ve Kelime Hazinesi. Journal of International Social Research, 11(60).
  • Durmaz, M., & Çetinkaya, F. Ç. (2022). Effect of Interactive Reading on Storytelling Skills. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(3), 758-777.
  • Efe. (2022). Etkileşimli Kitap Okumanın Eleştirel Okuma, Okuduğunu Anlama Becerilerine ve Okuma Motivasyonuna Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, İstanbul.
  • Efe, M., & Temel, Z. F. (2018). Okul öncesi dönem 48-66 ay çocuklarına Etkileşimli Kitap Okuma Programı’nın yazı farkındalığına etkisinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(2), 257-283.
  • Ergül, C., Akoğlu, G., Karaman, G., & Sarica, A. D. (2017). Effects of Dialogic Reading Program on Later Reading Skills: Follow-Up Study. Journal of Theoretical Educational Science/Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 10(2).
  • Ergül, C., Akoğlu, G., Sarıca, A. D., Karaman, G., Tufan, M., Bahap-Kudret, Z., & Deniz, Z. (2016). An adapted dialogic reading program for Turkish kindergarteners from low socio-economic backgrounds. Journal of Education and Training Studies, 4(7), 179-194.
  • Evans, J., & Benefield, P. (2001). Systematic reviews of educational research: does the medical model fit? British Educational Research Journal, 27(5), 527-541.
  • Fleury, V. P., & Schwartz, I. S. (2017). A modified dialogic reading intervention for preschool children with autism spectrum disorder. Topics in Early Childhood Special Education, 37(1), 16-28.
  • Fung, P. C., Chow, B. W. Y., & McBride-Chang, C. (2005). The impact of a dialogic reading program on deaf and hard-of-hearing kindergarten and early primary school–aged students in Hong Kong. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 10(1), 82-95.
  • Gaspik, E. N. (2022). Farklı Kitap Okuma Tekniklerinin 60-72 Aylık Çocukların Dil Edinimine Etkisinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep.
  • Golova, N., Alario, A. J., Vivier, P. M., Rodriguez, M., & High, P. C. (1999). Literacy promotion for Hispanic families in a primary care setting: A randomized, controlled trial. Pediatrics, 103(5), 993–997.
  • Hafızoğlu Çelik, G., Er, S., & Yıldız Bıçakçı, M. (2020). Etkileşimli Kitabı Okuma Sürecinin Çocukların Dil Gelişimlerine Etkisi. Ebelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(1), 1-10.
  • Halat, A. A. (2017). 5-6 Yaş Grubu Çocuklara Paylaşma, İş Birliği ve Sorumluluk Değerlerinin Kazandırılmasında Etkileşimli Kitap Okuma Tekniğinin Etkililiğinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Hargrave, A. C., & Sénéchal, M. (2000). A book reading intervention with preschool children who have limited vocabularies: The benefits of regular reading and dialogic reading. Early Childhood Research Quarterly, 15(1), 75-90.
  • High, P. C., LaGasse, L., Becker, S., Ahlgren, I., & Gardner, A. (2000). Literacy promotion in primary care pediatrics: Can we make a difference? Pediatrics, 105(4 Pt 2), 927–934.
  • Huennekens, M. E., & Xu, Y. (2016). Using dialogic reading to enhance emergent literacy skills of young dual language learners. Early Child Development and Care, 186(2), 324-340.
  • Ilhan, E. (2019). Etkileşimli kitap okuma programının ilkokul birinci sınıf öğrencilerinin temel dil becerilerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
  • Işıkoğlu Erdoğan, N., Şimşek, Z. C., & Canbeldek, M. (2017). Ev merkezli diyaloğa dayalı okumanın 4-5 yaş çocuklarının dil gelişimine olan etkileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 789-809.
  • İşlekler, B. (2022). Etkileşimli Kitap Okuma Programının İlkokul İkinci Sınıf Öğrencilerinin Bilim İnsanı İmajlarına Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
  • Karadoğan, Z. (2020). Etkileşimli kitap okuma uygulamalarının okuduğunu anlama becerisi ve tutuma etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
  • Kavcar, S. (2022). Etkileşimli kitap okuma programının 48-66 aylık çocukların ses bilgisel farkındalık becerilerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
  • Kerigan, B. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarına etkileşimli okuma yöntemiyle sosyal becerilerin kazandırılması. (Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
  • Kılınçcı, E. (2019). Etkileşimli ve geleneksel kitap okuma yöntemlerinin okul öncesi dönem çocuklarının öyküleme ve resimleme becerilerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Kılınçcı, E., Acer, D., & Bayraktar, A. (2021). Etkileşimli ve Geleneksel Kitap Okuma Yöntemlerinin 6 Yaş Grubu Çocukların Öyküleme ve Resimleme Becerilerine Etkisi. Eğitim ve Bilim, 46(208), 349-371.
  • Kim, Y. & Riley, D. (2021). Accelerating early language and literacy skills through a preschool–home partnership using dialogic reading: A randomized trial. Child and Youth Care Forum, 50(5), 901–924. https://doi.org/10.1007/s10566-021-09598-1
  • Knauer, H., Jakiela, P., Ozier, O., Aboud, F., & Fernald, L. (2020). Enhancing young children’s language acquisition through parent–child book-sharing: A randomized trial in rural Kenya. Early Childhood Research Quarterly, 50(1), 179– 190. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2019.01.002
  • Kotaman, H. (2007). Impacts of Dialogical Storybook Reading On Children’s Receptive Vocabulary Development and Their Parents’ self-Efficacy for Storybook Reading. (Doktora Tezi). The Pennsylvania State University, Pennsylvania.
  • Kotaman, H. (2013). Impacts of dialogical storybook reading on young children's reading attitudes and vocabulary development. Reading Improvement, 50(4), 199-204.
  • Lam, S., Chow-Yeung, K., Wong, B. P. H., Lau, K. K., & Tse, S. I. (2013). Involving parents in paired reading with preschoolers: Results from a randomized controlled trial. Contemporary Educational Psychology, 38(2), 126–135.
  • Lonigan, C. J., Anthony, J. L., Bloomfield, B. G., Dyer, S. M., & Samwel, C. S. (1999). Effects of two shared-reading interventions on emergent literacy skills of at-risk preschoolers. Journal of Early Intervention, 22(4), 306-322.
  • Lonigan, C. J., Burgess, S. R. & Anthony, J. L. 2000. Development of emergent literacy and early reading skills in preschool children: evidence from a latent-variable longitudinal study. Developmental Psychology, 36, 596-613.
  • Lonigan, C. J., & Whitehurst, G. J. (1998). Relative efficacy of parent and teacher involvement in a shared-reading intervention for preschool children from low-income backgrounds. Early Childhood Research Quarterly, 13(2), 263-290.
  • Nazlınur Çetin, İ. (2022). Okul Öncesi Dönemde Etkileşimli ve Geleneksel Kitap Okuma Yöntemlerinin Etkisinin Karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Noble, C., Cameron-Faulkner, T., Jessop, A., Coates, A., Sawyer, H., Taylor-Ims, R., & Rowland, C. F. (2020). The impact of interactive shared book reading on children's language skills: A randomized controlled trial. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 63(6), 1878-1897.
  • Opel, A., Ameer, S. S., & Aboud, F. E. (2009). The effect of preschool dialogic reading on vocabulary among rural Bangladeshi children. International Journal of Educational Research, 48(1), 12-20.
  • Özdemir, E. Ç., & Kurnaz, E. (2022). Birleştirilmiş Sınıfta Eğitim Gören Öğrencilerin Problem Çözme Becerilerinin Geliştirilmesi: Etkileşimli Kitap Okuma Etkinliği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 2658-2701.
  • Pillinger, C., & Wood, C. (2014). Pilot study evaluating the impact of dialogic reading and shared reading at transition to primary school: early literacy skills and parental attitudes. Literacy, 48(3), 155-163.
  • Sezer, B. B., & Güven, U. (2022). Animasyon destekli hikâye okuma yönteminin etkisinin diğer hikâye okuma yöntemleriyle karşılaştırılması. Rumeli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (31), 122-137.
  • Sim, S., & Berthelsen, D. (2014). Shared book reading by parents with young children: Evidence-based practice. Australasian Journal of Early Childhood, 39(1), 50-55.
  • Simsek, Z. C., & Erdogan, N. I. (2015). Effects of the dialogic and traditional reading techniques on children's language development. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 754-758.
  • Şimşek, Z. C. ve Işıkoğlu Erdoğan, N. (2017). Diyaloğa dayalı okumanın 48-66 ay grubu çocuklarının ifade edici dil becerilerine olan etkisi. Electronic Turkish Studies, 12(34), 381-394. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.12614
  • Taş, E. A. (2022). Ebeveyn Destekli Etkileşimli Kitap Okuma Programının Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Erken Okuryazarlık Becerilerine Etkisinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
  • Taştekin, N. (2022). İlkokul Öğrencilerinin Okuma Becerilerinin Diyalojik Okuma Stratejileri ile Geliştirilmesi: Bir Eylem Araştırması. (Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
  • Tekin-İftar, E., & Kırcaali-İftar, G. (2012). Eğitim ve davranış bilimlerinde tek denekli araştırmalar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
  • Tetik, G., & Işıkoğlu Erdoğan, N. (2017). Diyaloğa dayalı okumanın 48-60 aylık çocukların dil gelişimine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(2), 1-16.
  • Tuncer, M. (2023). Beş Yaş Grubu Çocukların Bilişsel Bakış Açısı Alma Becerilerine Etkileşimli Kitap Okuma Temelli Etkinliklerin Etkisi. (Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
  • Uğur, S., & Tavşanlı, Ö. F. (2022). Öğretmen Rolüyle Etkileşimli Okuma Uygulamalarının Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama Başarısına Etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 20(2), 655-678.
  • Vogler-Elias, D. (2009). A parent-implemented shared storybook reading intervention for preschoolers with autism spectrum disorders. (Doctoral Dşssertation). State University of New York at Buffalo, New York.
  • Whitehurst, G. J., Arnold, D. S., Epstein, J. N., Angell, A. L., Smith, M., & Fischel, J. E. (1994). A picture book reading intervention in day care and home for children from low-income families. Developmental Psychology, 30(5), 679.
  • Whitehurst, G. J., Epstein, J. N., Angell, A. L., Payne, A. C., Crone, D. A., & Fischel, J. E. (1994). Outcomes of an emergent literacy intervention in Head Start. Journal of Educational Psychology, 86, 542. https://doi.org/DOI: 10.1037//0022-0663.86.4.542
  • Whitehurst, G. J., Falco, F., Lonigan, C. J., Fischel, J. E., DeBaryshe, B. D., M.C., V.-M., & Caulfield, M. (1988). Accelerating language development through picture-book reading. Developmental Psychology, 24, 552–558.
  • Whitehurst, G. J., Zevenbergen, A. A., Crone, D. A., Schultz, M. D., Velting, O. N., & Fischel, J. E. (1999). Outcomes of an emergent literacy intervention from Head Start through second grade. Journal of Educational Psychology, 91(2), 261.
  • Yalavaç, N. (2020). Etkileşimli kitap okumanın erken okuryazarlık becerilerine etkisi. (Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
  • Yazıcı Çetin, D. (2023). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarda Etkileşimli Kitap Okuma Programının Sözcük Dağarcığı Üzerindeki Etkililiğinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Biruni Üniversitesi, İstanbul.
  • Yılmaz, M. M., Rabia, Ö. Z. E. N., & Arnas, Y. A. (2020). Ev merkezli etkileşimli kitap okumanın 48-60 aylık çocukların duyguları anlama becerisine etkisinin değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (56), 159-181.
  • Yumuş, M. (2018). Paylaşımlı kitap okuma müdahale programının ebeveynlerin deneyimlerine bebeklerin dil gelişimlerine ve erken okuryazarlık becerilerine etkisi (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Yurtbakan, E. (2020). Etkileşimli okuma: Bir içerik analizi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(1), 135-156.
  • Yurtbakan, E., Erdoğan, Ö., & Erdoğan, T. (2020). Etkileşimli Okumanın Okuma Motivasyonuna Etkisi. Eğitim ve Bilim, 46(206), 161-180.
  • Yurtbakan, E., & Yurtbakan, E. G. (2022). Okul Öncesi Öğrenci Annelerinin Etkileşimli Okuma Deneyimleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(2), 385-400.
Toplam 82 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Alan Eğitimleri (Diğer)
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Davut Aslan 0000-0002-6361-7740

Erken Görünüm Tarihi 12 Haziran 2024
Yayımlanma Tarihi 24 Haziran 2024
Gönderilme Tarihi 15 Ağustos 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024

Kaynak Göster

APA Aslan, D. (2024). Türkiye’deki Etkileşimli Kitap Okuma Müdahaleleri: Sistematik Bir Gözden Geçirme. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 1165-1200. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1341931