ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL SİNİZM TUTUMLARININ İŞ PERFORMANSLARINA ETKİSİ: ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞININ ARACI ROLÜ

Yıl 2018, , 1800 - 1821, 17.10.2018

Tevfik Uzun

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018.18.39790-471190

Cited By: 5

Öz

Bu araştırmada, öğretmenlerin örgütsel sinizm tutumları,
iş performansları ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkiler
incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2016- 2017 eğitim öğretim yılında
Giresun ili merkezindeki devlet liselerinde görev yapmakta olan 235 öğretmen
oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplamak için Vance, Brooks ve Tesluk (1997)
tarafından geliştirilen “Örgütsel Sinizm Ölçeği”, DiPaola, Tarter ve Hoy (2005)
tarafından geliştirilen “Örgütsel Vatandaşlık Ölçeği”, Kirkman ve Rosen (1999)
tarafından geliştirilen “İş Performansı Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin
analizinde ortalama, standart sapma, korelasyon analizi yapılmış ve değişkenler
arasındaki ilişkiler yapısal eşitlik modeliyle test edilmiştir. Araştırmanın
sonuçlarına göre; öğretmenlerin örgütsel sinizm tutumları ile iş performansları
ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki,
örgütsel vatandaşlık davranışları ile iş performansları arasında da pozitif
yönde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Öğretmenlerin örgütsel sinizm tutumları
iş performanslarını ve örgütsel vatandaşlık davranışlarını negatif yönde
etkilemektedir. Bu ilişkide örgütsel vatandaşlık davranışının aracı rolü
bulunmaktadır

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, sinizm, performans, örgütsel vatandaşlık

Kaynakça

• Abraham, R. (2000). Organizational cynicism: bases and consequences. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126(3), 269-292.
• Akduman-Yetim, S. & Ölmez-Ceylan, Ö. (2011). Örgütsel sinizm ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkiyi belirlemeye ilişkin bir araştırma. E-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 682-695.
• Altınöz, M., Çöp, S. ve Sığındı, T. (2011). Algılanan örgütsel bağlılık ve örgütsel sinizm işkisi: Ankara’daki dört ve beş yıldızlı konaklama işletmeleri üzerine bir araştırma. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15(21), 287-315.
• Andersson, L. M. (1996). Employee cynicism: an examination using a contract violation framework. Human Relation. 49, 1395-1418.
• Andersson, L. M., & Bateman, T. S. (1997). Cynicism in the workplace: some causes and effects. Journal of Organizational Behavior, 18, 449-469.
• Aydemir, P., ve Erdoğan, E. (2013). İş görenlerin ücret tatmini, is tatmini ve performans algısı. Kamu-İş, 13(2), 127-153.
• Bal-Taştan, S. (2014). Examination of the relationship between leader-member exchange (lmx) quality and employee job performance in the moderating context of perceived role ambiguity. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(22), 211-233.
• Bayram, A., Biçkes, M.D., Karaca, M. ve Çak, Ç. (2016). The role of mediation of the organizational cynicism the relationship between leader-member exchange and job performance: an examination on the elementary teachers of public personnel in Central Anatolia Region. IOSR Journal of Business and Management (IOSR-JBM), 18(12), 105-113.
• Bernerth, J.B., Armenakis, A.A., Feild, H.S., & Walker, H.J., (2007). Justice, cynicism, and commitment: a study of ımportant organizational change variables. The Journal of Applied Behavioral Science, 43 (3), 303-326.
• Bhanthumnavin, D. (2003). Perceived social support from supervisor and group members’ psychological and situational characteristics as predictors of subordinate performance in thai work units. Human Resource Development Quarterly, 14, 74-97.
• Chan, S. H. J., & Lai, H. Y. I. (2007). Understanding the link between communication satisfaction, perceived justice and organizational citizenship behavior. Journal of Business Research, 70, 214-223.
• Chiang, C. F., & Hsieh, T. S. (2012). The impacts of perceived organizational support and psychological empowerment on job performance: The mediating effects of organizational citizenship behavior. International Journal of Hospitality Management, 31(1), 180-190.
• Chiaburu, S. D., Peng, C., A., Oh, I., Banks, C.,G, & Lomeli, C., L. (2013). Antecedents and consequences of employee organizational cynicism: A meta-analysis. Journal of Vocational Behavior, 83, 181-197.
• Chrobot-Mason, D.L. (2003). Keeping the promise: Psychological contract violations for minority employees, Journal of Managerial Psychology, 18 (1), 22-45.
• Chiu, S. F., & Tsai, M. C. (2006). Relationships among burnout, job involvement, and organizational citizenship behavior. The Journal of Psychology, 140(6), 517-530.
• Çapık, C. (2014). Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(3), 196-205.
• Çelik, M. ve Çıra, A. (2013). Örgütsel vatandaşlık davranışının iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisinde aşırı iş yükünün aracılık rolü. Ege Akademik Bakış, 13(1), 11-20.
• Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi 9(1), 35-46.
• Dean, J.W., Brandes, P., & Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. The Academy of Management Review, 23 (2), 341-352.
• Demirhan, Y., Kula, S. ve Karagöz, G. (2014). İş memnuniyeti ve yönetici desteğinin memurların performansına etkisi: Diyarbakır özel harekât polis birimi örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 285-297.
• Demirtaş, H. ve Güneş, H. (2002). Eğitim yönetimi ve denetimi sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık.
• DiPaola, M. F., Tarter, C. J., & Hoy, W. K. (2005). Measuring organizational citizenship in schools: the OCB scale. In W. K. Hoy & C. Miskel (Eds.), Educational leadership and reform (pp. 319–342). Greenwich, CN: Information Age.
• Erdirençelebi, M. ve Yazgan, A. E. (2017). Mobbing, örgütsel sinizm, örgütsel bağlılık ve bunların algılanan çalışan performansı üzerine etkileri. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 22(2), 267-284.
• Ertosun, A, Genç, N. ve Gündüz-Çekmecelioğlu, H. (2016). Örgütsel sinizm ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkilerin incelenmesi ve bir araştırma. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2(1), 43-53.
• Hair, J. F. J., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2006). Multivariate data analysis, Vol. 6th. New Jersey, NJ: Pearson Education, Inc
• Hahs-Vaughn, D. L., & Lomax, R. G. (2013). An introduction to statistical concepts. London: Routledge.
• Gürbüz, S. ve Yüksel, M. (2011). Çalışma ortamında duygusal zekâ: iş performansı, iş tatmini, örgütsel vatandaşlık davranışı ve bazı demografik özelliklerle ilişkisi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(2), 174-190.
• Güzel, B. ve Ayazlar, G. (2014). Örgütsel adaletin örgütsel sinizm ve işten ayrılma niyetine etkisi: otel işletmeleri araştırması. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(26), 133-142.
• Güzeller, C.O., ve Kalağan, G. (2008). Örgütsel sinizm ölçeğinin türkçeye uyarlanması ve çeşitli değişkenler açısından eğitim örgütlerinde incelenmesi. 16.Yönetim ve Organizasyon Kongresi Kongre Kitabı (ss.87-94). Antalya: İstanbul Kültür Üniversitesi.
• Jiang, W., Zhao, X., & Ni, J. (2017). The impact of transformational leadership on employee sustainable performance: The mediating role of organizational citizenship behavior. Sustainability, 9(9), 15-67.
• James, M.S.L. (2005). Antecedents and consequences of cynıcısm ın organızatıons: an examınatıon of the potentıal posıtıve and negatıve effects on school systems. Unpublished doctoral dissertation, The Florida State University, Florida.
• Jaramillo, F., Mulki, J. P., & Marshall, G. W. (2005). A meta-analysis of the relationship between organizational commitment and salesperson job performance: 25 years of research. Journal of Business Research, 58(6), 705-714.
• Johnson, J.L. & O'Leary-Kelly, A.M. (2003). The effects of psychological contract breach and organizational cynicism: not all social exchange violations are created equal. Journal of Organizational Behavior, 24 (5), 627-647
• Judge, T. A., Thoreson, C. J., Bono, J. E., & Patton, G. K. 2001. The job satisfaction-job performance relationship: A qualitative and quantitative review. Psychological Bulletin, 127, 376-407.
• Kahya, C. (2013). Örgütsel sinizm, iş performansını etkiler mi? iş tatminin aracılık etkisi. Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 2(3), 34-46.
• Karagöz, Y. (2016). SPSS ve AMOS 23 uygulamaları: İstatistiki analizler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kasalak, G. ve Bilgin-Aksu, M. (2014). Araştırma görevlilerinin algıladıkları örgütsel desteğin örgütsel sinizm ile ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 14(1), 115–133.
• Kirkman, B. L., & Rosen, B. (1999). Beyond self-management: antecedents and consequences of team empowerment. Academy of Management Journal, 42(1), 58-74.
• Mallick, E., Pradhan, R. K., Tewari, H. R., & Jena, L. K. (2014). Organizational citizenship behaviour, job performance and HR practices: A relational perspective. Management and Labour Studies, 39(4), 449-460.
• Mercan, M. (2006). Öğretmenlerde örgütsel bağlılık, örgütsel yabancılaşma ve örgütsel vatandaşlık. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Moorman, R. H. (1991). The relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviours: Do fairness perceptions influence employee citizenship? Journal of Applied Psychology, 76, 845-855
• Moorman, R. H., Blakely, G. L., & Niehoff, B. P. (1998). Does perceived organizational support mediate the relationship between procedural justice and organizational citizenship behavior?. Academy of Management Journal, 41(3), 351-357.
• Mulaik, S. A., James, L. R., Van Alstine, J., Bennett, N., Lind, S., & Stilwell, C. D. (1989). Evaluation of goodness-of-fit ındices for structural equation models. Psychological Bulletin, 105(3), 430-445.
• Munir, Y., Khan, S., Khalifah B. Z., Asif, T. & Khan, H. (2014). Interactive effect of organizational cynicism on perception of organizational politics and citizenship behaviour. İnternational Journal of Information Processing and Management (IJIPM), 5 (1), 18-27.
• Meyers, L. S., Gamst, G., & Guarino, A. J. (2006). Applied multivariate research: Design and interpretation. Sage Puplications: London.
• Meyer, J. P., Stanley, D. J., Herscovitch, L., & Topolnytsky, L. (2002). Affective, continuance, and normative commitment to the organization: A meta-analysis of antecedents, correlates, and consequences. Journal of Vocational Behavior, 61(1), 20-52.
• Meydan, H. C. ve Şeşen, H. (2015).Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Nafei, W. (2015). The Effects of Job Embeddedness on Organizational Cynicism and Employee Performance: A Study on Sadat City University, International Journal of Business Administration, 6 (1), 8-25.
• Nafei, W. (2014). Job attitudes as a mediator of the relationship between organizational cynicism and organizational citizenship behavior: An applied study on teaching hospital in Egypt. International Journal of Business Administration, 5(1), 31–52.
• Nartgün, S. Ş. ve Kartal, V. (2013). Öğretmenlerin örgütsel sinizm ve örgütsel sessizlik hakkındaki görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 47-67.
• Neves, P. (2012). Organizational cynicism: Spillover effects on supervisor–subordinate relationships and performance. The Leadership Quarterly, 23(5), 965-976
• Niehoff, B. P., & Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behaviour. Academy of Management Journal, 36, 527-556.
• Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington, MA: Lexington Books.
• Özutku, H. (2008). Örgüte duygusal, devamlılık ve normatif bağlılık ile iş performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Istanbul University Journal of the School of Business, 37(2), 79-97.
• Özler, D. E. ve Atalay, C. G. (2011). A research to determine the relat ionship between organizat ional cynicism and burnout levels of employees in health sector. Business and Management Review, 1(4), 26-38.
• Paré, G., & Tremblay, M. (2007). The influence of high-involvement human resources practices, procedural justice, organizational commitment, and citizenship behaviors on information technology professionals' turnover intentions. Group & Organization Management, 32(3), 326-357.
• Pazy, A., & Ganzach, Y. (2009). Pay contingency and the effects of perceived organizational and supervisor support on performance and commitment. Journal of Management, 35(4), 1007-1025.
• Podsakoff, P. M., & MacKenzie, S. B. (1997). Impact of organizational citizenship behavior on organizational performance: A review and suggestions for future research. Human Performance, 10, 133-151.
• Qian, Y. A., & Daniels, T. D. (2008). A communication model of employee cynicism toward organizational change. Corporate Communication: An International Journal, 13 (3), 319–332.
• Rehan, M., Iqbal, M. Z., Fatima, A., & Nawab, S. (2017). Organizational cynicism and its relationship with employee’s performance in teaching hospitals of Pakistan. Int J Econ Manag Sci, 6(3), 2-6.
• Reichers, A. E., Wanous, J. P. & Austin, J. T., (1997). Understanding and managing cynicism about organizational change. Academy of Management Executive, 11 (1), 48-59.
• Robbins, S. P., & Judge, T. A. (2012). Örgütsel davranış. (Çev. Edt: İ. Erdem) İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Samancı, S. (2017). Örgütsel ve kişisel öncülleri bağlamında örgütsel vatandaşlık davranışı: Bir model testi. Yayınlamamış Doktora Tezi. Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Saleem, S., & Amin, S. (2013). The ımpact of organizational support for career development and supervisory suppoert on employee performance: an emperical study from Pakistani Academic Sector. Europen Journal of Business and Management, 5(5), 194-207.
• Salehi, M., & Gholtash, A. (2011). The relationship between job satisfaction, job burnout and organizational commitment with the organizational citizenship behavior among members of faculty in the Islamic Azad University–first district branches, in order to provide the appropriate model. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 306-310.
• Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Shanock, L. R., & Eisenberger, R. (2006). When supervisors feel supported: relationships with subordinates' perceived supervisor support, perceived organizational support, and performance. Journal of Applied psychology, 91(3), 689-695.
• Supriadi, S., & Sefnedi, S. (2017).The effect of emotional ıntelligence and organizational cynicism on job performance: The role of motivation as mediator. IOSR Journal of Business and Management (IOSR-JBM), 19 (3), 101-107.
• Supriyanto, A. S. (2013). Role of procedural justice, organizational commitment and job satisfaction on job performance: The mediating effects of organizational citizenship behavior. International Journal of Business and Management, 8(15), 57-67.
• Şantaş, F., Uğurluoğlu, Ö., Kandemir, A. ve Çelik, Y. (2016). Sağlık çalışanlarında örgütsel sinizm, iş performansı ve örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 867-886.
• Şehitoğlu, Y. ve Zehir, C. (2010). Türk kamu kuruluşlarında çalışan performansının, çalışan sessizliği ve örgütsel vatandaşlık davranışı bağlamında incelenmesi. Amme İdaresi Dergisi, 43(4), 87-110.
• Taşdan, M. ve Yılmaz, K. (2008). Organizational citizenship and organizational justice scales’ adaptation to Turkish. Eğitim ve Bilim Dergisi, 33 (150), 87-96.
• Turgut, H., Tokmak, İ. ve Ateş, M.F. (2015). Lider-üye etkileşiminin işgören performansına etkisinde çalışanların örgütsel adalet algılarının rolü. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2), 417-442.
• Türköz, T., Polat, M. ve Çoşar, S. (2013). Çalışanların örgütsel güven ve sinizm algılarının örgütsel bağlılıkları üzerindeki rolü. Celal Bayar Üniversitesi İ.B.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 20 (2), 285-302.
• Uysal, H. T. ve Yıldız, M. S. (2014). İşgören performansı açısından çalışma psikolojisinin örgütsel sinizme etkisi. Journal of International Social Research, 7(29), 835-849.
• Uzun. T., & Özdem, G. (2017).The mediating role of job satisfaction on the relationship between teachers perceptions of supervisor support and job performances. International Journal of Educational Administration And Policy Studies, 9 (7), 84-90.
• Üçok, D. ve Torun, A. (2014). Tükenmişliği etkileyen olumsuz tutum ve beklentiler: sinik tutum ve psikolojik sözleşme ihlali algısı üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28 (1), 231-250.
• Van Dick, R., Grojean, M. W., Christ, O., & Wieseke, J. (2006). Identity and the extra mile: Relationships between organizational identification and organizational citizenship behaviour. British Journal of Management, 17, 283-301.
• Vance, R. J., Brooks, S. M. & Tesluk, P. E. (1997). Organizational cynicism, cynical cultures, and organizational change. Unpublished manuscript, Center for Applied Behavioral Sciences, Pennsylvania State University.
• Wan, K. M. (2013). The effects of psychological contract breach on employee work behaviors in the airline ındustry: employee cynicism as mediator. International Journal of Business and Social Science, 4 (12), 304-311.
• Wang, H., Sui, Y., Luthans, F., Wang, D., & Wu, Y. (2014). Impact of authentic leadership on performance: Role of followers‟ positive psychological capital and relational processes. Journal of Organizational Behavior, 35(1), 5-21.
• Wang, H., Law, K. S., Hackett, R. D., Wang, D., & Chen, Z. X. (2005). Leader-member exchange as a mediator of the relationship between transformational leadership and followers' performance and organizational citizenship behavior. Academy of management Journal, 48(3), 420-432.
• Wanous, J. P., Reichers, A. E. & Austin, J. T. (2004). Cynicism about organizational change: An attribution process perspective. Psychological Reports, 94(3), 1421-1434.
• Wei, Y. C. (2014). The benefits of organizational citizenship behavior for job performance and the moderating role of human capital. International Journal of Business and Management, 9(7), 87-99.
• Yorulmaz, A. ve Çelik, S. (2016). İlkokul öğretmenlerinin örgütsel bağlılık, örgütsel sinizm ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 161-193.
• Yadav, M., & Rangnekar, S. (2015). Supervisory support and organizational citizenship behavior: Mediating role of participation in decision making and job satisfaction. Evidence-Based HRM: A Global Forum for Empirical Scholarship, 3, 258-278.
• Yıldız, S. M. (2015). Lider-üye etkileşimi, işyerinde mobbing ve mesleki tükenmişlik ilişkisi. Ankara: Detay Yayınevi.
• Yıldız, K. (2013). Örgütsel bağlılık ile örgütsel sinizm ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(6), 853-879.
• Yıldız, K., Akgün, N. ve Yıldız, S. (2013). İşe yabancılaşma ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(6), 1253-1284.
• Zehir, C., Akyuz, B., Eren, M. S., & Turhan, G. (2013). The indirect effects of servant leadership behavior on organizational citizenship behavior and job performance: Organizational justice as a mediator. International Journal of Research in Business and Social Science, 2(3), 1-13.
• Zhang, Y., Guo, Y., & Newman, A. (2017). Identity judgements, work engagement and organizational citizenship behavior: The mediating effects based on group engagement model. Tourism Management, 61, 190-197.
• Zhao, L., Dou, Y., & Zhang, Q. (2014). Linking perceived organizational support with employee work outcomes in a Chinese context: Organizational identification as a mediator. European Management Journal, 32, 406-412.