OKUL ÖNCESİ BİRİNCİ SINIF ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE İLİŞKİN METAFORLARI

Yıl 2019, , 1029 - 1040, 11.10.2019

Duygu Kozan , Elvan Şahin Zeteroğlu

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.49440-481646

Cited By: 2

Öz

Öğretmenlik mesleğinin zenginliği ve
öneminin anlaşılması, kişinin öğretmen terimini irdelemesi ile gerçekleşebilir.
Yapılan çalışmalar incelendiğinde okul öncesi öğretmen adaylarıyla yapılmış çok
az çalışma görülmektedir. Alandaki bu eksikliğin giderilmesi ve bu konunun
öneminin vurgulanması adına bu çalışmaya gerek duyulmuştur. Bu araştırmanın
amacı, 1.sınıf okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleği hakkındaki algılarının
metaforlar aracılığıyla tespit edilmesidir. Bu çalışma, 110 1. Sınıf okulöncesi
öğretmen adayı ile yapılmıştır. Katılımcıların % 94’ü kadın, % 16’sı erkektir.
Öğretmen adaylarından yarı yapılandırılmış görüşme formu doldurmaları
istenmiştir.  Bu çalışma nitel bir
araştırma olup çalışmada olgu bilim deseni kullanılmıştır. Verilerin analizinde
nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi tekniği kullanılmıştır.
Görüşmelerden elde edilen veriler kodlama yapılarak ve mantıksal dayanakları
incelenerek kategoriler altında toplanmıştır. Araştırmaya katılan öğretmen
adayları toplam 47 metafor geliştirilmişlerdir. En sık kullanılan metafor
“ebeveyn” metaforu olmuştur. Oluşturulan metaforlar “Yönlendiren/Yol Gösteren, İhtiyaç
Karşılayan, Aydınlatan, Bilgilendiren, Şekillendiren ve Sevilen” öğretmen
şeklinde 6 kategoride değerlendirilmiştir. Öğretmen adayları “öğretmen”
kelimesini 28 (%60) cansız, 19 (%40) canlı varlık ile ifade etmişlerdir. Öğretmen
adaylarının 12 (%11)’si “öğretmenlik” mesleğini diğer mesleklere
benzetmişlerdir. Araştırmadaki metaforların 46’sı (%98) somut ve tamamı
olumludur. Ortaya çıkan metaforlar öğretmen adaylarının, mesleklerine farklı
açılardan baktıklarını göstermiştir. Bu çalışma okul öncesi eğitimi görmekte
olan öğretmen adayları ile sınırlı kalmıştır. Benzer bir çalışmanın başka
bölümlerde okuyan öğretmen adayları veya deneyimli öğretmenler ile yapılması, öğretmen
adayları ile öğretmenlerin metaforlarının karşılaştırılması önerilebilir. 

Anahtar Kelimeler

metafor, öğretmen, okul öncesi eğitim, öğretmen adayı, eğitim

Kaynakça

• Akgün E. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının “çocuk” ve “okul öncesi öğretmeni” kavramına ilişkin metaforik algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1652-1672.
• Akbaba Altun, S., & Apaydın, Ç. (2013). Kız ve erkek öğretmen adaylarının “eğitim kavramına ilişkin metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 19(3), 329-354.
• Alparslan, S (2015). Metaforların örgüt ve yönetim araştırmalarındaki yeri: ontolojik, epistemolojik ve metodolojik kabuller ışığında bir değerlendirme. Kafkas Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(9), 48.
• Barışeri Ahmethan, N. ve Yiğit, V. (2018). Müzik öğretmen adaylarının ideal müzik öğretmeni algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(41), 202-225. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/mkusbed/issue/36823/315714
• Bursalıoğlu, Z. (1994). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Yayınları
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, sayı 6 (4), 693-712.
• Çam Aktaş, B. ve Tunca, N. (2018). Öğretmen metaforu ölçeği: geçerlik – güvenirlik çalışması. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 4 (2), 40-56. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/auad/issue/36759/419599
• Çapri, B., ve Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet, program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (15), 33–53.
• Çelikten, M., Şanal M. ve Yeni Y. (2005). Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2).
• Dağlı, G. (2012). Metaphors asserted by teachers and students at high school level with respect to the notion of “teacher”. Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research, 49/A, 29-46.
• Ekiz, D. ve Koçyiğit, Z. (2013). Sınıf öğretmenlerinin “öğretmen” kavramına ilişkin metaforlarının tespit edilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 21(2), 339-458.
• Er Tuna, Y. ve Mazman Budak, F. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının “tarih” kavramına ilişkin algılarının mecazlar/metaforlar yardımıyla analizi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 614.
• Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, 14.
• Güneş, C. (2017). Metafor ve eğitimde metaforik çalışmalar için bir uygulama rehberi. Ankara: Pegem Akademi.
• Kalyoncu, R. (2012). Görsel sanatlar öğretmeni adaylarının öğretmenlik kavramına ilişkin metaforları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 471-484.
• Karamehmet, B. (2012). Kuramsal iletişimde metafor. İstanbul: Beta.
• Kartal, T. ve Afacan, Ö. (2013). Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 76-96.
• Kıral, E. (2015). Öğretmen Adaylarının Algılarına Göre Öğretmen Metaforları. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 57-65.
• Koç, E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 47-72.
• Koçer, H.; Ünal, F. ve Eskidemir Meral, S. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının “çocuk” kavramına ve “öğretmen” kavramına ilişkin metaforlarının öğretmenlik uygulama planlamalarına yansıması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 171-185.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (2005). Metaforlar: hayat, anlam ve dil. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• MEB. (2017). Öğretmen yeterlikleri: öğretmenlik mesleği genel ve özel alan yeterlikleri. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü
• Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook. (2nd Edition). CA: Sage Publications.
• Özdemir, T.Y. ve Erol, Y.C. (2015). Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının okul, öğretmenlik ve öğrenci kavramlarına ilişkin algıları. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 13(4).
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Seyhan, O. (2017). Metafor ve eğitimde metaforik çalışmalar için bir uygulama rehberi. Ankara:Pegem Akademi.
• TED. (2009). Öğretmen yeterlikleri. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Tepebaşılı, F. (2013). Metafor yazıları. Ankara:Çizgi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara:Seçkin Yayınevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara:Seçkin Yayıncılık.
• Yıldızlı, H., Acar Erdol, T., Baştuğ, M. ve Bayram, K. (2018). Türkiye’de öğretmen kavramı üzerine yapılan metafor araştırmalarına yönelik bir meta-sentez çalışması. Eğitim ve Bilim, 43(193). doi:http://dx.doi.org/10.15390/EB.2018.7220