Zihin Özürlü Çocuklara Oto Yıkama Becerisi Öğretiminde Hata Düzeltmesi Yapılarak Gerçekleştirilen Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği

Yıl 2010, Cilt: 10 Sayı: 2, 79 - 94, 15.03.2016

Mehmet Topsakal Ayten Düzkantar(uysal)

Öz

Bu çalışmada, Zihin özürlü çocuklara oto yıkama becerisi öğretiminde hata düzeltmesi yapılarak
gerçekleştirilen eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği araştırılmıştır. Aynı zamanda, eşzamanlı ipucuyla
öğretimin ortam, zaman ve araç - gereçler arası genelleme etkisi ve uygulama sona erdikten birinci, ikinci ve
üçüncü haftalardaki izleme etkisi incelenmiştir. Araştırmada, yoklama evreli denekler arası çoklu yoklama
modeli kullanılmıştır. Araştırma, Eskişehir ilinde bir özel rehabilitasyon merkezinde okuma yazmaya hazırlık
sınıfına devam eden 16-20 yaşları arasındaki üç erkek öğrenci ile yürütülmüştür. Oturumların tümü bire-bir
öğretim düzenlemesi biçiminde gerçekleştirilmiştir. Öğretim sırasında sözel+model ipucu bir arada
kullanılmış ve hata düzeltmesi olarak da fiziksel ipucuna yer verilmiştir. Beceri, tüm basamakların bir arada
öğretimi biçiminde öğretilmiştir. Araştırmada hem gözlemciler arası güvenirlik hem de uygulama güvenirliği
verisi toplanmış, eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği grafiksel analiz kullanılarak belirlenmiştir. Araştırma
bulguları, hata düzeltmesi yapılarak gerçekleştirilen eşzamanlı ipucuyla öğretimin zihin özürlü çocuklara oto
yıkama becerisinin öğretiminde etkili olduğunu ve öğretim sona erdikten sonra 1, 2 ve 3 hafta sonra da
öğrenilenlerin kalıcılığının korunduğunu gösterir niteliktedir. Farklı ortam, farklı zaman ve farklı araç
gereçlerle gerçekleştirilen genelleme oturumlarında üç öğrenci de %100 düzeyinde doğru tepkinin sürdüğünü
göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Özel eğitim, Zihin engellilerin eğitimi, mesleki eğitim, iş becerisi öğretimi

THE EFFECTIVENESS OF SIMULTANEOUS PROMPTING IN TEACHING CAR WASHING TO CHILDREN WITH MENTAL RETARDATION BY CORRECTING ERROR

Öz

In this study, the aim of the study is to investigate the effectiveness of simultaneous prompting in
teaching car washing to children with mental retardation by correcting error. Furthermore, the generalization
effect of simultaneous prompting across settings, time, and materials was examined, and a follow-up
observation of the first, second and the third weeks after the fulfillment of the instruction was conducted.
Multiple-probe across subjects was used in this study. Three male students (16-20 years of age) with mental
retardation attending the preparation course for reading and writing in Eskisehir participated in the study.
Sessions of full probe, daily probe, instruction, observation, and generalization were carried out to assess the
effectiveness of simultaneous promoting carried out through error correction on teaching how to wash a car to
children with mental retardation. All session’s occured in one-to-one teaching settings. Verbal probe and
modeling were used simultaneously for the instruction, and physical probe was included as error correction.
The skill was taught through teaching all the steps involved at the same time. Both inter-observer and
procedural reliability data were collected for the study, and the effectiveness of simultaneous prompting was
determined on graphic analysis.  

Anahtar Kelimeler

Special education, Educating children with mental retardation, vocational education, jop skills teaching

Kaynakça

• Alkan, Cevat., Hıfzı Doğan, İlhan Sezgin. Mesleki ve Teknik Eğitimin Esasları . Birinci Basım. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2001.
• Billingsley, F., White O. R. and Munson R. “Procedural Reliability: A Rationale and an Example”, Behavirol Assessment, 2:229-241,1980. Tekin-E. ve G. Kırcaali-İftar. Özel Eğitimde Yanlışsız Öğretim Yöntemleri. (Birinci Basım) Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2001.
• Blackhurst, A. E., Schuster, J. W., Ault M. J. and Doyle P. M, The Single Subject Research Advisor (Computer Software). Lexignton, Ky: Department of Special Education and Rehabilition Counseling, 1994 Tekin-E. ve G. Kırcaali-İftar. Özel Eğitimde Yanlışsız Öğretim Yöntemleri. (Birinci Basım)
• Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2001. Cavkaytar, Atilla. Yayımlanmamış Lisans Ders Notları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi. 1998.
• Zihinsel Engellilere Özbakım ve Eviçi Becerilerinin Öğretiminde Bir Aile Eğitimi Programının Etkililiği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir: 1999. DPT, 1992
• Doğan, Osman Senai. “Zihin Özürlü Çocuklara Adı Söylenen Mesleğe Ait Resmi Seçme Becerisinin Eğitiminde Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2001.
• Eripek, Süleyman. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Okulöncesi Öğretmenliği Lisans Programı, Özel Eğitim, Ünite 1 (Özel Gereksinimi Olan Çocuklar ve Özel Eğtim). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi Yayınları, 2002.
• Zekâ Geriliği Olan Çocuklar. Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş. Editör: A. Ataman. Birinci Basım. Ankara: Gündüz Eğitim Ve Yayıcılık, 2003.
• “Fetko, K. S.; J. W Schuster; D. A Harley ve B. C. Collins. Using Simultaneous Prompting to Teach a Chained Vocational Task to Young Adults with Severe Intellectual Disabilities. Education and Training in Mental Retardation and Development Disabilities, 34, 3: 318-239, 1999” S. Osman
• Doğan. “Zihin Özürlü Çocuklara Adı Söylenen Mesleğe Ait Resmi Seçme Becerisinin Eğitiminde Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2001.
• Fickel, Kathlen M., John. W Schuster ve Belva. C. Collins. “Teaching Different Tasks Using Different Stimuli in a Heterogenus Small Group”, Journal Of Behavioral Education, 8, 2: 219-244, 1998.
• “Gibson, A. N. Ve J. W Schuster. The Use of Simultaneous Prompting for Teachingexpressiveword Recognitionto Prescholl Children, Topics in Early Childhood Special Education, 12,2:247-257, 1992”, Şerife Yücesoy. “Zihin Özürlü Öğrencilere Fotokopi Çekme Becerisinin Öğretiminde
• Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkinliği”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir: 2002.
• Griffen, Ann K., John. W Schuster; Timothy. E Morse ve Belva. C. Collins. “The Acqusition of Instructive Feedback: A Comparision of Continious Versus Intermittent Presentation Schedules”, Education and Training in Mental Retardation and Development Disabilities, 33,1:42-61, 1998.
• Gürsel, Oğuz. “Yetişkin Zihin Engelli Kadınların Günlük Yaşam Becerilerini Gerçekleştirme Durumlarının Belirlenmesi”. 8. Ulusal Özel Eğitim Kongresinde Sunulan Bildiri, Edirne,1998.
• Gürsel, Oğuz., Yasemin Ergenekon. “Zihin Özürlü Bireylerin Okuldan İş ve Mesleki Yaşama Geçiş Sürecinde Bireyselleştirilmiş Geçiş Planlarının Düzenlenmesi “X. Ulusal Özel Eğitim Kongresi’inde Sunulan Sözlü Bildiri. Hatay, 2000
• Hall, C.; J. Sheldon-Wildgen ve J. A Sherman. “Teaching Job Interwiev Skills to Retarded Clients”. Journal Of Applied Behaviour Analysis, 13,3 :433-442, 1980. Oğuz Gürsel ve Yasemin Ergenekon. “Zihin
• Özürlü Bireylerin Okuldan İş ve Mesleki Yaşama Geçiş Sürecinde Bireyselleştirilmiş Geçiş Planlarının Düzenlenmesi “X Ulusal Özel Eğitim Kongresi’inde Sunulan Sözlü Bildiri. Hatay, 2000
• Johnson, P.; J. W. Schuster ve J. K. Bell. “Comparison of Simultaneous Prompting with and Without Error Correction in Teaching Science Vocabulary Words to High School Students with Mild Disabilities”, Journal of Behavioral Education, M6.4: 437-458, 1996. Osman S. Doğan. “Zihin Özürlü Çocuklara
• Adı Söylenen Mesleğe Ait Resmi Seçme Becerisinin Eğitiminde Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2001.
• Kırcaali-İftar, Gönül. ve Elif Tekin. Tek Denekli Araştırma Yöntemleri. Birinci Basım. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 1997.
• Kırcaali-İftar, Gönül. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi İlköğretim Öğretmenliği Lisans Tamamlama Programı, Özel Eğitim, Ünite 1 (Özel Gereksinimli Bireyler ve Özel Eğitim). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Web-Ofset Tesisleri, Mart 1998.
• Macfarland-Smith, J.; J. W Schuster ve K. B. Stevens. “Using Simultaneous Prompting to Teach Expressive Object Identificaion to Preschoolers With Developmental Delays”, Journal of Early Intervention, 17, 1:50-60,1993. Elif Tekin“Yanlışsız Öğretim Yöntemleri”, Özel Eğitim Dergisi, 2,3:87-102, 1999
• “Maciag, K. G.; J. W Schuster; B. C. Collins ve J. T. Cooper. Training Adults with Moderate and Severe Mental Retardation in A Vocational Skill Using a Simultaneous Prompting Procedures, Education And Training in Mental Retardation and Development Disabilities, 35, 3: 306-316, 2000”.Şerife
• Yücesoy. “Zihin Özürlü Öğrencilere Fotokopi Çekme Becerisinin Öğretiminde Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkinliği”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir. 2002
• M.E.B. Zihin Engelliler İş Eğitim Merkezleri Programı. Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 1999.
• (M.E.B, 2000a). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (23937) Resmi Gazete. 18 Ocak 2000a Newton, J. S.; D. Olson ve R.H. Horner. “Factors Contributing to the Stability of Social Relationships Between Individualswith Mental Retardation and other Community Members” Mental Retardation, 33,6: 383-393, 1995. (Akt: Wehman, 1999).
• Özel Eğitim Hakkında Kanun Hakkında Kararname, Karar Sayısı. Khk/573, Resmi Gazete 23911. 6 Haziran 1997.
• Özsoy, Yahya., Mehmet Özyürek., Süleyman Eripek. Özel Eğitime Giriş. Ankara: Karatepe Yayınları, 1989 Parrot, Kathy. A.; John. W Schuster; Belva. C Collins ve Linda. J: Gassaway.” Simultaneous Prompting and Istructive Feedback When Teaching Chained Task”. Journal of Behavioral Education, 10, 1:3- 19,2000
• Schuster, John. W.; T. E. Morse; M. J. Ault; P. M. Doyle; M. R. Crawford Ve M. Wolery.“Constant Time Delay with Chained Tasks:A Review of the Literature”, Http://www.Ehost, 1998.
• “Schuster, J. W. ve A. K. Griffen. Using Simultaneous Prompting Strategy to Teach a Chained Task to Elementary Students with Moderate Mental Retardation”, Journal of Behavioral Education, 3,3:299- 315, 1993”. Şerife Yücesoy. “Zihin Özürlü Öğrencilere Fotokopi Çekme Becerisinin
• Öğretiminde Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkinliği”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir. 2002.
• “Sewell, T. J.; B. C. Collins; M. L. Hemmeter ve J. W Schuster. Using Simultaneous Promting Within an Activity-Based Format to Teach Dressing Skills to Preschoolers with Developmental Delays, Journal Of Early Intervention, 21, 2:132-145, 1998”. Şerife Yücesoy. “Zihin Özürlü Öğrencilere Fotokopi
• Çekme Becerisinin Öğretiminde Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkinliği”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir. 2002.
• Singleton, K. C.; J. W. Schuster ve M. J. Ault. “Simultaneous Prompting in a Small Group Instructional Arrangment”, Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities, 30,3: 218-230, 1995. Elif Tekin. “Yanlışsız Öğretim Yöntemleri”, Özel Eğitim Dergisi, 2,3:87-102, 1999
• Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu (2828 S.K.) Resmi Gazete. 27 Mayıs 1983. . Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü “Özürlülerin Tespiti, İncelenmesi,
• Bakım Ve Rehabilitasyonuna Dair Yönetmelik” Resmi Gazete, 19724,13 Şubat 1988.
• Zihin Özürlüler Özel Rehabilitasyon Merkezleri Yönetmeliği, Resmi Gazete, 21728,14 Ekim 1993.
• Tekin, Elif ve Gönül. Kırcaali-İftar. Özel Eğitimde Yanlışsız Öğretim Yöntemleri. (Birinci Basım) Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2001.
• Uysal, Ayten. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Okulöncesi Öğretmenliği Lisans Tamamlama Programı, Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarının Geliştirilmesi, Ünite 7
• (Kavram ve Beceri Analizleri) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Web-Ofset Tesisleri, Ocak, 2004
• Yücesoy, Şerife. “Zihin Özürlü Öğrencilere Fotokopi Çekme Becerisinin Öğretiminde Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkinliği”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir. 2002.
• Wehman, P. Life Beyond the Classroom Transition Strategies for Young People With Disabilities. (2nd Ed.) Baltimore: Paul H. Brookes Publishing Company, 1996. Şerife Yücesoy. “Zihin Özürlü Öğrencilere
• Fotokopi Çekme Becerisinin Öğretiminde Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkinliği”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir. 2002.
• Wolery, M, D. B. Bailey ve G.M. Sugai. Effective Teaching: Principles and Procedures of Applied Behavioral Analysis with Exceptional Students. Boston: Allyn ve Bacon Inc., 1988.Elif Tekin. ve Gönül.
• Kırcaali-İftar. Özel Eğitimde Yanlışsız Öğretim Yöntemleri. (Birinci Basım) Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2001.
• Wolery, M.; M. J. Ault ve P. M Doyle. Teaching Students with Moderate to Severe Disabilities. Use of Response Prompting Strategies. New York: Longman, 1992. Elif Tekin. ve Gönül. Kırcaali-İftar.
• Özel Eğitimde Yanlışsız Öğretim Yöntemleri .(Birinci Basım) Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2001.
• Wolery,M.; A. Holcombe, M. Werts ve R. M. Cipolloni. “Effects of Simultaneous Prompting and İnstructive Feedback”, Early Education And Development, 4,1:20-31,1993. Elif Tekin. ve Gönül. Kırcaali-İftar.
• Özel Eğitimde Yanlışsız Öğretim Yöntemleri. (Birinci Basım) Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2001.