Zihin Engelli Bireylere Saat Söyleme Becerisinin Öğretiminde Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği

Yıl 2010, Cilt: 10 Sayı: 2, 103 - 113, 15.03.2016

Alpaslan Karabulut Ahmet Yıkmış

Öz

Bu araştırmanın amacı, zihin engelli bireylere saat söyleme becerisinin öğretiminde eşzamanlı
ipucuyla öğretimin etkililiğini belirlemektir. Araştırmada zihin engelli beş öğrenci yer almıştır. Öğrencilerden
biri ile pilot çalışma yapılmış ve bir öğrenci de denek yitimi olabileceği göz önünde tutularak yedek denek
olarak araştırmaya katılmıştır. Araştırma üç denek ile gerçekleştirilmiştir. Deneklere öğretilmesi için üç beceri
belirlenmiştir. Eşzamanlı ipucuyla öğretim kullanılarak; tam buçuk ve çeyrek geçe saatleri söyleme becerisi
öğretilmiştir. Tüm öğretim oturumları birebir öğretim düzenlemesi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada tek
denekli araştırma modellerinden yoklama evreli davranışlar arası çoklu yoklama modeli kullanılmıştır.
Araştırmanın bağımlı değişkeni, deneklerin kendilerine gösterilen saatin kaçı gösterdiğini en az %80
düzeyinde doğru olarak söylemesi olarak tanımlanmaktadır. Araştırmanın bağımsız değişkeni, eşzamanlı
ipucuyla öğretimdir. Uygulama süreci, araştırmacı tarafından; yoklama, öğretim, genelleme ve izleme
oturumları olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda, zihin engelli bireylere saat söyleme becerisin
öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkili olduğu söylenebilir. Ayrıca araştırma bulgularına göre,
deneklerin kalıcılık ve genellemeyi yüksek düzeyde sağladıkları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Zihin Engelli Birey, Saat Söyleme Becerisi, Eşzamanlı İpucuyla Öğretim

THE EFFECTIVENESS OF SIMULTANEOUS PROMPTING ON TEACHING THE SKILL OF TELLING THE TIME TO INDIVIDUALS WITH MENTAL RETARDATION

Öz

The aim of the present study is to identify the effectiveness of simultaneous prompting on teaching
the skill of telling the time to individuals with mental retardation. Five mentally retarded students participated
in the study. A pilot study was carried out with one of the students and an extra subject included as a
substitution. The study was conducted with three subjects. Three skills were determined to be taught to the
children. By means of simultaneous prompting the skill of telling hours, half hours and quarter hours was
taught. One-to-one instruction was carried out in all teaching sessions. In the study, a multiple probe design
across behaviors belongs to single subject research. The dependent variable of the study is defined as subjects’
telling the time presented to them correctly with the rate of %80. The independent variable of the study is
simultaneous prompting. Application process was defined by the researcher as probe, instruction,
generalization, and maintenance sessions. At the end of the study, it may be argued that simultaneous
prompting is effective to teach the skill of telling the time to individuals with mental retardation. In addition,
according to the findings of the research, it is seen that the subjects achieved maintenance and generalization
at a high level. 

Anahtar Kelimeler

Individuals with Mental Retardation, The Skill of Telling the Time, Simultaneous Prompting Instruction

Kaynakça

• Akmanoğlu, N. “Otistik Bireylere Adı Söylenen Rakamı Seçme Becerisinin Öğretiminde Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2002.
• Altunel, M. “Otistik Özellik Gösteren Öğrencilere Soru Cevaplama Becerilerinin Öğretiminde Küçük Grup Düzenlemesi İle Sunulan Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Ekililiği”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2007.
• Aslan, T. “Zihin Engelli Bireylere Elektrikli Çim Biçme Makinesiyle Çim Biçme Becerisi Öğretiminde Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
• Baykul, Y. İlköğretimde Matematik Öğretimi Ankara, 1995 Birkan, B. "Gelişimsel Yetersizliği Olan Çocuklara Renk Öğretiminde Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği,” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt:2, sayı:2, 2003.
• Catterall, R. “Doing Time” Mathematics Teaching Incorporating Micromath 2008 Cavkaytar, A. “Zihin Engellilere Özbakım ve Ev İçi Becerilerinin Öğretiminde Bir Aile Eğitimi Programının Etkililiği.” Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları, 1999.
• Cipani, E., & Madigan, K, (1986) Errorless Learning: Research and Application for “Difficult to Teach” Children. Canadian Journal for Exceptional Children. 3 (2) 39-43.” Aktaran: Tekin, Elif. ve Kırcaali-İftar, Gönül. Özel Eğitimde Yanlışsız Öğretim Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları, 2001.
• Çalışır-Aslan, Y. “Zihin Engelli Bireylere Kumaş Üzerine Çizilen Desene Pul İşleme Becerisinin Öğretiminde Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
• Çelik, S. “Zihinsel Yetersizlik Gösteren Çocuklara Kavram Öğretiminde Doğrudan Öğretim ve Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililik ve Verimliliklerinin Karşılaştırılması”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2007.
• Çiftçi, H., D. “Zihinsel Engelli Çocuklara Renk Kavramını Kazandırmada Eş zamanlı İpucuyla Öğretimin Bireysel ve Grup Eğitimindeki Etkisinin Karşılaştırılması” Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2007.
• Dağseven, D. “Zihinsel Engelli Öğrencilere, Temel Toplama ve Saat Okuma Becerilerinin Kazandırılması, Sürekliliği ve Genellenebilirliğinde, Doğrudan ve Basamaklandırılmış Öğretim Yaklaşımlarına Göre Hazırlanan Öğretim Materyallerinin farklılaşan Etkililiği.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 2001.
• Doğan, O, S. “Zihin özürlü çocuklara adı söylenen mesleğe ait resmi seçme becerisinin öğretiminde eş zamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001.
• Doğan, O, S. ve Tekin-Iftar, E. “The effects of simultaneous prompting on teaching receptively identifying occupations from picture cards.” Research in Developmental Disabilities, 2002. Eripek, S. Anadolu üniversitesi “Açıköğretim Fakültesi İlköğretim Öğretmenliği Lisans Tamamla Programı, Özel Eğitim Ünite 4 (Zihin Engelliler)”. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Web-Ofset tesisleri, Mart 1998.
• Gibson, A. N. and Schuster John. W. "The use of simultaneous promting for teaching expressive word recognition to preschool children," Topics in Early Childhood Special Education. V12, 247-268, june, 1992.
• Griffen, A. K., Schuster, J. W., ve Morse, T. E., “The Acquistion of Instructive Feedback: A Comparison Versus Intermittent Presentation Schudelus”, Education and Training in Mantal Retardation and Developmental Disabilities, 1998.
• Gürsel O. “ Zihin Engelli Çocukların Doğal Sayıları, Gerçek Nesneleri Kullanılarak Eşleme Resimleri İşaret Ederek Gösterme, Rakamlar Gösterildiğinde Söyleme Becerilerinin Gerçekleştirilmesinde Basamaklı Öğretim Yöntemiyle Sunulan Bireyselleştirilmiş Öğretim Materyali'nin Etkililiği.” Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları 1993.
• Gürsel O., Yıkmış, A. "Engelli Çocuklara Matematik Beceri ve Kavramlarının Öğretiminde Öğretmen ve Öğrenci Etkileşiminin Basamaklandırılması." Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Sayı: 3., 1999.
• Janet, L. “Learning Disabilities: Theories, Diagnosis and Teaching Strategies. 7th edition”.: Houghton mifflin Company Boston, 1997.
• Kanpolat, E. “Otistik Bireylere Adı Söylenen Giysiyi Gösterme Becerisinin Öğretiminde Bilgisayar Aracılığıyla Sunulan Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008. Kırcaali- İftar, G. ve Tekin, E. Tek Denekli Araştırma Yöntemleri. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 1997.
• MacFarland-Smith, J., Schuster J. W. ve Stevens, K. B. “Using simultaneous prompting to teach expressive object indentification to preschoolers with develop¬mental delays.” Journal of Early Intervention, 1995.
• MacFarland-Smith, J. and Schuster, J. W. and Stevens , K. "Using Simultaneus Prompting to Teach Experssive Object Identification to Preschoolers With Developmental Disabilities". Journol of Early İntervetion, v17, n1, p50-60win 1993. Monroe, E.E., Orme, M. P. ve Erikson,L.B., “Working Cotton: Towads an Understanding of Time” Teaching Children Mathematics, 2002.
• Özak H. “Zihinsel Yetersizliği Olan Öğrencilere Okuma Becerilerinin Öğretiminde Bilgisayar Aracılığıyla Sunulan Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
• Özbey, F. “Zihinsel engelli öğrencilere iş becerilerinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005.
• Özyürek M. “Özel Eğitimde Teşhis Sorunları Ve Öneriler” Eğitim Bilimleri Birinci Ulusal Kongresi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, 1990.
• Schuster, J. W. and Griffen, A. K. “Using a simultaneous strategy to teach a chained task to elementary students with moderate mental retardation”. Journal of Behavioral Education, 3, 299-315, 1993.
• Schuster, J. W., Griffen, A. K. ve Wolery, M. “Comparison of simultaneous prompting and constant time delay procedures in teaching sight words to elemen-tary students with moderate mental retardation.” Journal of Behavioral Education, 1992.
• Singleton, D. K. and others. "A Comparison of Antecedent Prompt and Test and Simultaneous Pompting Procedures in Teaching Grocery Words to Adolescents With Mental Retardation". Education and Training in Mental Reterdation and Developmental Disabilities, 1999.
• Singleton, D. K. and Schuster, J. W. and Ault, M. J. "Simultaneus Prompting in a Small Group İnstructional Arrangement". Education and Training in Mental Reterdation and Developmental Disabilities, 1995.
• Şahbaz, Ü. “Zihin Engelli Öğrencilere Çarpım Tablosunun Öğretiminde Sabit Bekleme Süreli Öğretimin Hata Düzeltmesiz Ve Hata Düzeltmeli Uygulamalarının Karşılaştırması.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 2005.
• Tekin, E. “Zihin Özürlü Çocuklara Kardeşleri Aracılığıyla Sunulan Dört Saniye Sabit Bekleme Süreli Öğretim ve Eş Zamanlı İpucuyla Öğretim Etkililiklerinin ve Verimliliklerinin Karşılaştırılması. Eskişehir. Anadolu Üniversitesi Yayınları. 1999.
• Tekin, E. ve Kırcaali-İftar, G. “Comparison of the effectiveness and efficiency of two response prompting procedures delivered by sibling tutors”. Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities, 2002.
• Tekin, E., Acar, G., ve Kurt, O. “The effects of simultaneous prompting on teaching expressively identifying the objects: An instructive feedback study.” Journal of Disability, Development and Education, 2003.
• Tekin, E. ve Kırcaali-İftar, G. Özel Eğitimde Yanlışsız Öğretim Yöntemleri. Nobel Yayıncılık. Ankara, 2004.
• Tekin, E., Kurt, O. ve Acar, G. “Nesne İsmi Öğretiminde Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği: Bir Çoklu Örnekler Uygulaması”. Proje No: 012758, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2003.
• Toper, Ö. “Hafif Derecede Zihinsel Yetersizliği Olan Öğrencilere Renkleri Söyleme Becerisinin Öğretiminde Eş Zamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2006.
• Topsakal, M. “Zihin Özürlü Çocuklara Oto Yıkama Becerisi Öğretiminde Hata Düzeltmesi Yapılarak Gerçekleştirilen Eş Zamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2004.
• Tuncel T “ Görme Engelli Öğrencilere Basamak Değeri Ve Eldeli Toplama Öğretiminde Basamaklı Öğretim Yöntemiyle Sunulan Bireyselleştirilmiş Öğretim Materyalinin Etkililiği” Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1994.
• Varol N. “Zihin Engelli Çocuklara Tane, Kavramının Açık Anlatım ve Basamaklandırılmış Yöntemle Sunulmasının Farklılaşan Etkililiği.” Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları 1996.
• Wolery, M., Ault, M. J., Doyle, P. M., Teaching Students with Moderate to Severe Disabilities. Longman Publishing Group. London, 1992. Wolery, M., Bailey, D.B. ve Sugai, G.M. Effective teaching: pricipal and procedures of applied analysis with exceptional students. Boston: Allyn&Bacon. 1988
• Yıkmış, A. “Zihinsel Engelli Çocuklara Temel Toplama ve Çıkarma İşlemlerinin Kazandırılmasında Etkileşim Ünitesi ile Sunulan Bireyselleştirilmiş Öğretim Materyalinin Etkililiği”. Doktora Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Haziran, 1999.
• Yıkmış, A., Tekinarslan- Çifci, İ ve Sazak-Pınar, E. Zihin Engelli Öğrencilere Etkileşim Ünitesi Yöntemiyle Yeni Türk Lirası ve Yeni Kuruş Öğretimi. XV. Özel Eğitim Kongre’sinde Sunulan Bildiri. Ankara. 2005.
• Yücesoy, Ş. “Zihin Özürlü Öğrencilere Fotokopi Çekme Becerisinin Öğretiminde Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği”. Yayımlanmamış Yüksek Lisana Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eylül, 2002.