FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ ZİHİNSEL YAPISINA İLİŞKİN TANILAYICI BİR ÇALIŞMA

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 2, 526 - 549, 29.06.2017

Pelin Aksüt Mehmet Bahar

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.30227-326304

Cited By: 1

Öz

Bu
araştırmanın amacı; fen bilgisi öğretmenliği 4. sınıf öğrencilerinin fen
alanları ve fen eğitimine ilişkin zihinsel yapılarının, kavram haritası ve yarı
yapılandırılmış görüşme teknikleriyle ortaya çıkarılmasıdır. Çalışma grubu 65
öğretmen adayından oluşmaktadır. Öğretmen adaylarının lisans öğretim süreci
boyunca gerek fen alanları gerekse fen eğitimi ile ilgili derslerin
kavramlarına ilişkin zihinsel yapıları kavram haritası tekniği ile
araştırılmıştır. Ayrıca yarı yapılandırılmış görüşme tekniği; i) öğretmen
adaylarının fen alanı ve fen eğitimine ilişkin algılarını ortaya koyabilmek,
ii) bu algıların kavram haritalarında hangi kabul ve gerekçelerle
yansıtıldığını belirlemek ve iii) araştırma problemine ilişkin görüşlerini daha
detaylı belirlemek amacıyla kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının oluşturdukları
kavram haritalarından elde edilen verileri değerlendirmek amacıyla fen bilgisi
öğretmenliği lisans ders programı incelenmiş ve her iki alana ait model kavram
haritası oluşturulmuştur. Görüşmelerden elde edilen veriler, içerik analizi
yapılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın sonuçları; i) gerek fen alanları
gerekse fen eğitimi kavramlarını bir bütün olarak algılayabildikleri ifade
edilmesine rağmen, her iki alana ilişkin oluşturulan kavram haritalarının bu
alanlara ilişkin oluşturulan model kavram haritaları ile benzerliklerinin üst
düzeyde olmadığı, ii) Lisans öğretim süreci sonunda gerek fen alanları gerekse
fen eğitimine ilişkin kavramları bir bütün olarak görebilmelerinde ders
içeriklerinin öğretmen adayları tarafından en etkili faktör olarak
belirtildiği, iii) Öğretmen adaylarının tamamının fen alanları ile fen eğitimi
arasında bir ilişki olması gerektiği görüşüne sahip olduklarını göstermiştir. 

Anahtar Kelimeler

Fen alanları, fen eğitimi, fen öğretmen adayı, zihinsel yapı, kavram haritası

Kaynakça

• Akgün, Ş. (2001). Fen bilgisi öğretimi. (7. Baskı).Giresun: Pegema Yayıncılık. Akpınar, E., Ünal, G. ve Ergin, Ö. (2004). Fen bilgisi öğretmenlerinin mezun olduğu alana yönelik görüşleri. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya. Angın, Y. (2008). Fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinin eğitim ve öğretime yönelik ihtiyaçlarının belirlenmesi (Ankara ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Ayas, A., Çepni, S. ve Akdeniz, A. R. (1993). Development of the Turkish secondary science curriculum. Science Education, 77(4), 433-440. Ayas, A. (1995) Fen bilimlerinde program geliştirme ve uygulama teknikleri üzerine bir çalışma: iki çağdaş yaklaşımın değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 149-155. Bahar, M. (2001). Biyoloji eğitiminde kavram haritalarının kullanımı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 25-40. Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S. ve Bıçak, B. (2009). Geleneksel-alternatif ölçme ve değerlendirme öğretmen el kitabı (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Büyüköztürk Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem-A Yayıncılık. Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni, Z. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19; 207-237. Çepni, S., Ayas, A., Johnson, D., Turgut, M. F. (1997). Fizik öğretimi, Ankara, YÖK. Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (3. Baskı), Trabzon: Celepler Matbaacılık. DPT, Devlet Planlama Teşkilatı, (2000). ‘’Yüksek öğretim özel ihtisas komisyonu raporu, sekizinci beş yıllık kalkınma planı ‘’, Yayın No DPT: 2534, Ankara. Duban, N., Küçükyılmaz A. E. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi özyeterlik inançlarının artırılabilmesi için alınacak önlemlere ilişkin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(3). Kaptan, F. (1998). Fen öğretiminde kavram haritası yönteminin kullanılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 95-99. Kılınç, A. (2007). Bir öğretim stratejisi olarak kavram haritalarının kullanımı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(4), 21-48. Köseoğlu, F., Kavak, N. (2001). Fen öğretiminde yapılandırıcı yaklaşım. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 139-148. Millî Eğitim Bakanlığı, (2006b) Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. http://otmg.meb.gov.tr/belgeler/ogretmen_yeterlikleri_kitabi/%C3%96%C4%9Fretmen_Yeterlikleri_Kitab%C4%B1_genel_yeterlikler_par%C3%A7a_2.pdf,08.06.2011’de erişildi. Millî Eğitim Bakanlığı, Fen ve teknoloji öğretmeni özel alan yeterlikleri (2008b), http://otmg.meb.gov.tr/alanfen.html 08.06.2011’de erişildi. Millî Eğitim Bakanlığı, (2010). Cumhuriyet döneminde Türk millî eğitim sistemindeki gelişmeler (1920-2010). Ankara: Millî Eğitim Yayınları. Nitko, A. J. (2004). Educational assessments of students. Englewood Cliffs, NJ:Prentice-Hall.   Özkan, Ö., Tekkaya, C. ve Çakıroğlu, J. (2002). Fen bilgisi aday öğretmenlerinin fen kavramlarını anlama düzeyleri, fen öğretimine yönelik tutum ve özyeterlilik inançları, V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, ODTÜ, Ankara. Özmen, H. (2004). Fen öğretiminde öğrenme teorileri ve teknoloji destekli yapılandırmacı (constructivist) öğrenme. The Turkish Online Journal of Educational Technology- TOJET, 3(1). ÖSYM, (2010). Kamu Personeli Seçme Sınavı 2010 soru kitapçığı. http://www.osym.gov.tr/belge/1-12176/2010-kpss-lisans-egitim-bilimleri-sorukitapcigi- ve-yan-.html, internet adresinden 23.06.2011 tarihinde erişildi. Şahin, F. (2002). Kavram haritalarının değerlendirme aracı olarak kullanılması ile ilgili bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1). Tezbaşaran, A. (2001), Öğretmen yetiştirme ve eğitim bilimleri paneli. Hzl: K. Karakütük, AÜ Eğitim Bilimleri Fak., Ankara s.37-53, Topsakal, S. (2006). İlköğretim 6., 7. ve 8. sınıflar fen ve teknoloji öğretimi. Ankara: Nobel Yayıncılık. Turgut, H. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel bilgi ve yöntem algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (1), 161-184. Ulcay, S. (1989). Okulöncesi eğitiminde fen bilgisi programları. 6. Ya-Pa Okulöncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri. İstanbul: Ya-Pa yayınları. Ünlü, P., Kandil, Ş., ve Taşar, M. F. (2006). Öğretmen adaylarının momentum ve impuls kavramlarına ilişkin bilgi yapılarının kavram haritaları yöntemi ile araştırılması. Eğitim ve Bilim Dergisi, 31 (139), 70-76. Ünal, S., Coştu, B. ve Karakaş, Ö. F. (2004). Türkiye’de fen bilimleri eğitimi alanındaki program geliştirme çabalarına genel bir bakış. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 183-202. Van Driel, J.H., Verloop, N. and De Vos, W. (1998). Developing science teachers’ pedagogical content knowledge. Journal of Research In Siıence Teaching, 35(6.), 673-695. Varış, F. (1992). Yüzyılın sonunda öğretmen eğitimi sorunları. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5, 19-28. White, R. and Gunstone, R. (1992). Probing understanding. London: The Falmer Press. Yıldırım, K. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (7. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık. YÖK/Dünya Bankası, (1997). İlköğretim fen öğretimi, milli eğitimi geliştirme projesi hizmet öncesi öğretmen eğitimi, Ankara. Yüksek Öğretim Kurulu (l998a). Eğitim fakültesi öğretmen yetiştirme lisans programları. Ankara. Yükseköğretim Kurulu (1998b). Eğitim fakülteleri öğretmen yetiştirme programlarının yeniden düzenlenmesi. Ankara. Yükseköğretim Kurulu (2004). Öğretmen yeterlilik listesi. http://www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/akr2/ek3/ek31.html internet adresinden08.06.2011 tarihinde erişildi.