ERGENLERDE YAŞAM DOYUMUNUN DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLER, EBEVEYN TUTUMLARI VE KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 2, 501 - 516, 01.07.2019

Hulya Ercan

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.46660-424906

Cited By: 3

Öz

Bu
çalışmanın temel amacı, ergenlik dönemindeki bireylerde yaşam doyumunun
demografik değişkenler, algılanan ana baba tutumları ve kişilik özellikleri
açısından incelenmesidir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde
gerçekleştirilmiştir. Çalışmada amaca uygun örnekleme tekniği kullanılmıştır.
Araştırmaya 355 öğrenci katılmıştır. Katılımcıların %57.5’i (F=204) kadın,
%42.5’i (F=151) erkektir; yaşları 14 ile 19 arasında değişmekte olup yaş
ortalamaları 15.59’dur (SD= .98). Katılımcılar “Kişisel Bilgi Formu”nu, “Yaşam
Doyumu Ölçeği”ni, “Ana Baba Tutum Ölçeği”ni ve “Sıfatlara Dayalı Kişilik
Testi”ni doldurmuşlardır. Araştırmadan elde edilen bulgular ergenlerde yaşam
doyumu ile yaş, ana baba tutumlarının psikolojik özerklik ve kabul-ilgi
boyutları, kişiliğin nevrotiklik, dışadönüklük, uyumluluk ve sorumluluk
boyutları arasında çeşitli ilişkiler bulunduğunu göstermektedir. Yaşam doyumu puanları
hem ana babaların demokratik düzeylerine hem de ana babalık stillerine göre
farklılaşmaktadır. Ana babalık tutumlarının kabul-ilgi boyutu ile kişilik
özelliklerinin nevrotiklik ve dışadönüklük boyutları, ergenlerin yaşam doyumu
düzeylerinin anlamlı birer yordayıcısıdır. 

Anahtar Kelimeler

Ergenlik, yaşam doyumu, ana baba tutumları, kişilik

Kaynakça

• Acun Kapıkıran, N., Körükcü, Ö. ve Kapıkıran, Ş. (2014).Erken ergenlikte anne-baba tutumlarının yaşam doyumu ve depresyonla ilişkisi: benlik saygısının aracılık rolü Educational Sciences: Theory & Practice, 14(4), 1237-1252.
• Arnett, J. J. (1999). Adolescent storm and stress, reconsidered. American Psychologist, 54(5), 317-326.
• Ash, C., ve Huebner, E. S. (1998). Life satisfaction reports of gifted middle-school children. School Psychology Quarterly, 13, 310-321.
• Bacanlı, H., İlhan, T. ve Aslan, S. (2009). Beş Faktör Kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi: SDKT. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261-279.
• Baumrind, D. (1966). Effects of authoritative parental control on child development. Child Development, 37(4), 887-907. 15 Ocak 2018 tarihinde http://persweb.wabash.edu/facstaff/hortonr/articles%20for%20class/baumrind.pdf adresinden alınmıştır.
• Baumrind, D. (2005). Baumrind, D. (2005). Patterns of parental authority and adolescent autonomy. New Directions for Child and Adolescent Development, 108, 61-69.
• Bee, H. ve Boyd, D. (2009). Çocuk Gelişim Psikolojisi (Çev. O. Gündüz). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik (Çev: İ. D. Erguvan Sarıoğlu). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel arastirma surecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Caspi, A. ve Shiner, L. R. (2006). Personality development across the life course. In W. Damon ve R. M. Lerner (Series Ed.), N. Eisenberg (Vol. Ed.), Handbook of child psychology: Vol. 3. Social, emotional, and personality development (pp. 300-365). New York: Wiley
• Chang, L., McBride-Chang, C., Stewart, S. M. ve Au, E. (2003). Life satisfaction, self-concept, and family relations in Chinese adolescents and children. International Journal of Behavioral Development, 27(2), 182-189.
• Çam, Z. ve Artar, M. (2014). Ergenlikte yaşam doyumu: Okul türleri bağlamında bir inceleme. Muş Alparsan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 23-46.
• Çivitçi A. (2014). İlk ergenlikte öğrenci yaşam doyumu: okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri açısından bir değerlendirme. Milli Eğitim, 202, 5-18.
• Çivitçi, A. (2009). İlköğretim öğrencilerinde yaşam doyumu: Bazı kişisel ve ailesel özelliklerin rolü. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 22(1), 29-52.
• Dağlı, A. ve Baysal N. (2016). Yaşam doyumu ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (59), 1250-1262. 20 Şubat 2018 tarihinde, http://dergipark.ulakbim.gov.tr/esosder/article/view/5000189035/5000174459 adresinden alınmıştır.
• Dew, T. ve Huebner, E. S. (1994). Adolescents' perceived quality of life: An exploratory investigation. Journal of School Psychology, 32(2), 185-199.
• Diener, E. Emmons, R. A., Larsen, R. J. ve Griffin, S. (1985). The Satisfaction with life scale. Journal of Personality Assesment, 49, 71-75.
• Diener, E., Oishi, S. ve Lucas, R. E. (2003). Personality, culture, and subjectıve well-being: Emotional and cognitive evaluations of life. Annual Reviews Psychology, 54, 403-425. doi: 10.1146/annurev.psych.54.101601.145056
• Diener, E., ve Lucas, R. E. (1999). Personality and subjective wellbeing. In D. Kahneman, E. Diener ve N. Schwarz (Eds.), Well-being: The foundations of hedonic psychology (pp. 213-229). New York: Russell.
• Eryılmaz, A. ve Ercan, L. (2011). Öznel iyi oluşun cinsiyet, yaş grupları ve kişilik özellikleri açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 139-151.
• Eryılmaz, A. ve Öğülmüş, S. (2010). Ergenlikte öznel iyi oluş ve beş faktörlü kişilik kuramı. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3) 189-203.
• Frisch, M. B. (2006). Quality of life therapy: applying a life satisfaction approach to positive psychology and cognitive therapy. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
• Funk, B. A., Huebner, E. S. ve Valois, R. F. (2006). Reliability and Validity of a Brief Life Satisfaction Scale with a High School Sample. Journal of Happiness Studies, 7(1), 41–54.
• Gilman, R. ve Huebner, E.S. (2006). Characteristics of adolescents who report very high life satisfaction. Journal of Youth and Adolescence, 35, 293-301.
• Goldberg, L.R. (1990). An alternative “description of personality”: The big-five factor structure. Journal of Personality and Social Psychology, 59(6), 1216-1229.Gün, Z. ve Bayraktar, F. (2008). Türkiye'de iç göçün ergenlerin uyumundaki rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 19, 167-176.
• Hall, G. S. (1904). Adolescence: Its psychology and its relation to physiology, anthropology, sociology, sex, crime, religion, and education (Vols. I & II). Englewood.
• Cliffs, NJ: Prentice-Hall. 15 Şubat, 2018 tarihinde, https://ia801400.us.archive.org/22/items/adolescenceitsps002hall/adolescenceitsps002hall.pdf adresinden alınmıştır.
• Huebner, E. S. (1991a) Correlates of life satisfaction in children. School Psychology Quarterly, 6(2), 103-111.
• Huebner, E. S. (1991b). Initial development of the Student's Life Satisfaction Scale. School Psychology International, 12(3), 231-240.
• Huebner, E. S. (2004). Research on assessment of life satisfaction of children and adolescents.In Dannerbeck, A., Casas, F. Sadurni, M. & Coenders, G. (Eds.), Quality-of-life research on children and adolescents (pp.3-33). Dordrecht: Springer Science+Business Media.
• Huebner, E. S. ve Alderrnan, G. L. (1993). Convergent and discriminant validation of a children's life satisfaction scale: Its relationship to self- and teacher-reported psychological problems and school functioning. Social lndicators Research 30(1), 71-82.
• Huebner, E. S., Drane, W. ve Valois, R. F. (2000). Levels and demographic correlates of adolescent life satisfaction reports. School Psychology International, 21(3), 281-292.
• Johnson, B. ve Cristensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları: Nicel, nitel ve karma yaklaşımlar (Çev. Ed. S. B. Demir). Ankara: Eğiten Yayınları.
• Köker, S. (1991). Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyumu düzeylerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Lamborn, S. D., Mounts, N. S., Steinberg, L. ve Dornbusch, S. M. (1991). Patterns of competence and adjustment among adolescents from authoritative, authoritarian, indulgent and neglectful families. Child Development, 62, 1049-1065.
• Maccoby, E. E. ve Martin, J. A. (1983). Socialization in the context of the family: Parent-child interaction. In E. M. Hetherington (Ed.), Mussen manual of child psychology (Vol. 4, pp. 1-102). New York: Wiley.
• Maton, K. I. (1990). Meaningful ınvolvement in ınstrumental activity and well-being: studies of older adolescents and at risk urban teen-agers. American Journal of Community Psychology, 18(2), 297-320.
• McKnight, C. G., Huebner, E. S. ve Suldo, S. (2002). Relationships among stressful life events, temperament, problem behavior, and global life satisfaction in adolescents. Psychology in the Schools, 39(6), 677-687.
• McCrae, R. R. Ve Costa, P.T. (1987). Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 81-90.
• Milevsky, A., Schlechter, M, Netter, S. ve Keehn, D. (2007). Maternal and paternal parenting styles in adolescents: Associations with self-esteem, depression and life-satisfaction, Journal of Child and Family Studies 16(1), 39-47.
• Myers, D. G. ve Diener, E. (1995). Who is happy? Psychological Science, 6(1), 10-19.
• Nickerson A. B. ve Nagle R. J. (2004). The influence of parent and peer attachments on life satisfaction in middle childhood and early adolescence. In Dannerbeck, A., Casas, F. Sadurni, M. ve Coenders, G. (Eds.), Quality-of-life research on children and adolescents (pp.35-60). Dordrecht: Springer Science+Business Media.
• Offer, D. ve Schonert-Reichl, K. A. (1992). Debunking the myths of adolescence: Findings from recent research. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 31, 1003-1014.
• Özdemir, Y. (2013). Parental behavioral and psychological control relationships to self-esteem, life satisfaction, depression, and antisocial behaviors. International Journal of Human Sciences, 9(2), 1581-1590.
• Park, N. (2005). Life satisfaction among korean children and youth a developmental perspective. School Psychology International, 26(2), 209-223.
• Pavot, W. ve Diener, E. (1993). Review of the satisfaction with life scale. Psychological Assessment, 5(2), 164-172.
• Petito, F. ve Cummins, R. A. (2000). Quality of life in adolescence: The role of perceived control, parenting style, and social support. Behaviour Change, 17(3), 196-207.
• Rask, K., Åstedt-Kurki, P., Paavilainen, E. ve Laippala, P. (2003). Adolescent subjective well-being and family dynamics. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 17(2), 129-138.
• Sarı, T. ve Özkan, İ. (2016). Ergenlerin öznel iyi oluşları ile algıladıkları anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Dusunen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 29, 155-162.
• Schimmack, U., Diener, E. ve Oishi, S. (2002). Life satisfaction is a momentary judgment and a stable personality characteristic: The use of chronically accessible and stable sources. Journal of Personality, 70, 345-385.
• Schimmack, U., Oishi, S., Furr, R. M. ve Funder, D. C. (2004). Personality and life satisfaction: A facet-level analysis. Society for Personality and Social Psychology, 30(8), 1062-1075.
• Schimmack,U., Radhakrishnan, P.,Oishi, S., Dzokoto, V. ve Ahadi, S. (2002). Culture, personality, and subjective well-being: Integrating process models of life satisfaction. Journal of Personality and Social Psychology, 82, 1313-1329.
• Seligman, M.E. P. ve Csikszentmihalyi, M. (2000) Positive psychology: An introduction. American Psychologist 55(1), 5-14.
• Shek, D. T. L. (1997). Family environment and adolescent psychological well-being, school adjustment, and problem behavior: A pioneer study in a Chinese contex. The Journal of Genetic Psychology, Research and Theort on Human Development, 158, 113-128.
• Shin, D. C. ve Johnson, D. M. (1978). Avowed happiness as an overall assessment of the quality of life. Social Indicators, Research, 5, 475-492.
• Snyder, C. R. ve McCullough, M. E. (2000). A Positive Psychology Field of Dreams: “If You Build it, They Will Come…”. Journal of Social and Clinical Psychology, 19(1), 151-160.
• Steinberg, L. (2007). Ergenlik. Çev. Ed. F. Çok. Ankara: İmge Yayınları.
• Suldo, S. M. ve Huebner, E. S. (2004). Does life satisfaction moderate the effects of stressful life events on psychopathological behavior during adolescence? School Psychology Quarterly, 19(2), 93-105.
• Sümer, N., Gündoğdu Aktürk, E. ve Helvacı, E. (2010). Anne-baba tutum ve davranışlarının psikolojik etkileri: Türkiye’de yapılan çalışmalara toplu bakış. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 42-59.
• Tümkaya, S., Çelik, M. ve Aybek, B. (2011). Lise öğrencilerinde boyuneğici davranışlar, otmatik düşünceler, umutsuzluk ve yaşam doyumunun incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 20(2), 77-94.
• Türkmen, M. (2012). Öznel iyi oluşun yapısı ve anababa tutumları, özsaygı ve sosyal destekle ilişkisi: Bir model sınaması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 41-73.
• Ünal, A. Ö. ve Şahin, M. (2013) Lise öğrencilerinin yaşam doyumlarının bazı değişkenlere göre yordanması. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 2(3), 46-63.
• Yılmaz, A. (2000). Anne-Baba Tutum Ölçeği’nin güvenirlik ve geçerlik çalışması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 7(3), 160-172.