BEŞ YAŞ ÇOCUKLARINA UYGULANAN FEN EĞİTİM PROGRAMININ FEN ÖĞRENİMİ VE BAKIŞ AÇISI ALMA BECERİLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 2, 621 - 640, 01.07.2019

Sevinç Ölçer , F. Abide Güngör Aytar

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.46660-427803

Öz

Bu araştırmanın amacı, yaratıcı fen eğitim programının beş
yaş çocuklarının fen öğrenimi ve bakış açısı alma becerileri üzerindeki
etkililiğini ortaya koymaktır. Ön test-son test kontrol gruplu deneme modelinin
kullanıldığı bu çalışmada, okul öncesi eğitimine devam eden ve benzer özelliklere sahip iki okul öncesi eğitim kurumundan
yansız örnekleme yolu ile seçilen 30’u deney (14 kız, 16 erkek), 30’u
kontrol (14 kız, 16 erkek) grubu olmak üzere 60 çocuk yer almıştır. Veriler
Kişisel Bilgi Formu, Fen Öğreniminin Değerlendirilmesi (Science Learning Assessment-SLA) testi ile 4-5 yaş çocuklarına yönelik Bakış Açısı Alma
(Perspective-Taking) Testi’nin Bilişsel ve Algısal Bakış Açısı Alma alt
testleriyle toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde, deney ve kontrol
gruplarının ön test puanlarının karşılaştırılmasında bağımsız gruplarda t
testi, deney ve kontrol grubu ön test-son test karşılaştırmalarda ise gruplar
arasındaki ön test puan ortalamalarında anlamlı bir fark bulunmadığı için İki
Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) tekniği kullanılmıştır. Deney ve kontrol
gruplarının ön test-son test puan ortalamalarında deney grubu lehine
istatistiksel olarak anlamlı bir fark elde edilmiştir. Sonuçlar, deney
grubundaki çocuklara uygulanan fen eğitim programının çocukların fen öğrenimi
ve bakış açısı alma becerileri üzerinde etkili olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Erken çocukluk, fen öğrenimi, bakış açısı alma

Kaynakça

• KAYNAKÇAAkar, F. (2006). Buluş yoluyla öğrenmenin ilköğretim ikinci kademe matematik dersinde öğrencilerin akademik başarılarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. Akın, Y. (2002). Altı yaş grubu çocuklarında başkasının bakış açısını alma yetisi üzerinde eğitici drama programının ve aile tutumlarının etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aktamış, H. ve Ergin, Ö. (2007). Bilimsel süreç becerileri ile bilimsel yaratıcılık arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 11-23. http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr adresinden erişilmiştir
• Andersson, K., & Gullberg, A. (2014). What is science in preschool and what do teachers have to know to empower children? Cultural Studies of Science Education, 9(2), pp. 275-296. DOI: 10.1007/s11422-012-9439-6
• Aykut, Ö. (2006). Bazı değişkenlerin okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin fen ve doğa çalışmalarına ilişkin görüşlerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ayvacı, H.Ş., Devecioğlu,Y., ve Yiğit, N. (2002). Okulöncesi öğretmenlerinin fen ve doğa etkinliklerindeki yeterliliklerinin belirlenmesi. http://www.fedu.metu. edu.tr/ufbmek5/b_kitabi/pdf/ogretmenyetistirme/bildiri/t277d.pdf adresinden erişilmiştir.
• Bal, Ö. (2013). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 4- 6 yaş çocukların kişilerarası problem çözme becerileri ve bakış açısı alma becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Baron-Cohen, S. (2001). Theory of mind and autism: A review. Special issue of the International Review of Mental Retardation, 23, 169-184. Retrieved from https://doi.org/10.1016/S0074-7750(00)80010-5
• Bigelow, A. E., & Dugas, K. (2008). Relations among preschool children’s understanding of visual perspective taking, false belief, and lying. Journal of Cognition and Development, 9(4), 411-433. Retrieved from http://web. ebscohost.com
• Bozkurt, O., ve Olgun, Ö. S. (2005). Fen ve teknoloji eğitiminde bilimsel süreç becerileri. M. Aydoğdu ve T. Kesercioğlu (Ed.), İlköğretimde fen ve teknoloji öğretimi içinde (ss. 55-71). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Böyük, U., Tanık, N., ve Saraçoğlu, S. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin bilimsel süreç becerileri düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Tübav Bilim Dergisi. 4(1), 20-30.
• Brewer, J.A. (2001). Inroduction to early childhood education: Preschool through primary grades. USA: By Allyn & Bacon A Pearson Education Company. Brigido, M., Bermejo, M. L. & Mellado, V. (2012). Self-efficacy and emotions in prospective primary education science teachers. In Bruguière, C., Tiberghien, A. & Clément, P. (Eds.), Proceedings of the ESERA 2011 Conference: Science learning and Citizenship Part 12, pp.19-24. Lyon, France: European Science Education Research Association. Retrieved from http://www. esera. org/media/ebook/strand12/ebook-esera2011_brigido-12.pdf
• Brown, T. Brown, K., Barnot, V., & Nelson, D. (2014). Pre-service elementary teachers’ attitudes towards components of physical science: Do they differ from other post-secondary students? Electronic Journal of Science Education, 18(4), pp.1-20. Retrieved from http://ejse.southwestern.edu
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Deneysel desenler: Ön test-son test kontrol grubu desen ve veri analizi (2. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Büyüktaşkapu, S. (2010). 6 yaş çocuklarının bilimsel süreç becerilerini geliştirmeye yönelik yapılandırmacı yaklaşıma dayalı bir bilim öğretim programı önerisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Cassidy, K. W., Werner, R. S., Rourke, M., & Zubernish, S. B. (2003). The relationship between psychological understanding and positive social behavior. Social development, 12(2), 198- 221. Retrieved from http://eds.b.ebscohost.com/
• Charlesworth, R., Lind, K. K., & Fleedge, P. (2003). Math and science for young children. New York: Thomson.
• Cox, M.V. (1980). Visual perspective-taking in children. In M.V. Cox (Ed.), Are Young Egocentric? (pp.61-80). New York: St. Martin’s Press. Crain, W. (2010). Theories of development: Concepts and applications. USA: Pearson Published.
• Çağlar, A. (1991). Okul öncesi dönemde fen eğitimi kaynağı olarak evler ve okul öncesi kurumlar. YA-PA 7.Okulöncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri. İstanbul: YA-PA Yayıncılık.
• Çınar, S. (2013). Okul öncesi öğretmenlerin fen ve doğa konularının öğretiminde kullandıkları etkinliklerin belirlenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(1). 5 Mart 2013 tarihinde http://www.jret.org/File Upload/ks 281142/File/38c. sinan_cinar.pdf adresinden erişilmiştir.
• Davies, D., & Howe, A. (2003). Teaching science, design and technology in the early years. London: David Fulton.
• Dege, Ö. (2008). Resimli hikâye kitaplarıyla verilen dramatik etkinlik uygulamalarının altı yaş çocuklarının bakış açısı kazanımlarına etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dixon, J. A., & Moore, C. F. (1990). The development of perspective taking: Understanding differences in information and weighting. Child Development. 61(5), 1502-1513. Retrieved from http://web.ebscohost.com/
• Doherty, M. (2012). Theory of mind. In McHugh L, Stewart I, Williams M (eds.). Self and perspective-taking: Contributions and applications from modern behavioral science. Oakland, CA, USA: New Harbinger Publications, (pp. 91-108). Retrieved from http://site.ebrary.com/lib/akif/reader.action?doc ID=10528255&ppg=6 Downing, J. E., & Filer, J. D. (1999). Science process skills and attitudes of preservice elementary teachers. Journal of Elementary Education, 11(2), 57-64. Retrieved from http://link.springer.com/article/10.1007/BF03173838#page-2 Dökmen, Ü. (2012). Sanatta ve günlük yaşamda iletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Remzi Kitabevi. Dubosarsky, M.D. (2011). Science in the eyes of preschool children: Findings from an innovative research tool. Unpublished Doctoral Thesis, A dissertation submitted to the faculty of the graduate school of the university of Minnesota. ProQuest Education Journals. Retrieved from http://kutuphane.mehmetakif.edu.tr/?page= veritabanlari&veritabaniTurID=3
• Durak, S. (2011). Meslek liselerinde geometri dersinde buluş yoluyla öğrenmenin öğrencilerin akademik başarılarına etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gökgöz, M. (2010). İlköğretim 5. Sınıf sosyal bilgiler dersinde buluş yoluyla öğrenmenin akademik başarıya etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Gülay Ogelman, H., Seçer, Z., ve Önder, A. (2013). Analyzing perspective taking skills of 5-to 6-year-old preschool children in relation to their self-perception and gender. Journal of Research in Childhood Education, (27), 427–439. Retrieved from http://eds.b.ebscohost.com Günay Bilaloğlu, R. (2006). Altı yaş çocuklarında bağışıklık sisteminin analoji tekniği ile öğretiminin başarı ve kalıcılığa etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Gürdal, A., Şahin, F., ve Çağlar, A. (2001). Fen eğitimi: İlkeler, stratejiler ve yöntemler. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Harlen, W. (1998). The teaching of science in primary schools. London: David Fulton.
• Harwood, M. D. and Farrar, M. J. (2006). Conflicting emotions: The connection between affective perspective taking and theory of mind. British Journal of Developmental Psychology, 24(2), 401-418. Retrieved from http://web. bscohost.com/
• Hong, S. Y. (2008). Two approaches to teaching young children science concepts, vocabulary, and scientific problem-solving skills. Unpublished Doctoral Dissertation. Purdue University Departman of Child Development and Family. Retrieved from http://search.proquest.com/pqdtft/docview/30450 2569/fulltext PDF/ Hope, K. G., Schachter, R. E., & Wasik, B.A. (2013). Using the scientific method to guide learning: An integrated approach to early childhood curriculum. Early Childhood Education Journal, 41(5), 315-323. Retrieved from http://edsb. ebscohost.com/
• Kallery Psillos, M., & Psillos, D. (2001). Pre-school teachers’ content knowledge in science: their understanding of elementary science concepts and of issues raised by children’s questions. International Journal of Early Years Education, 9(3), 165-179. Retrieved from http://www.tandfonline.com/doi /pdf/10.1080/09669760120086929
• Karadaş, S. (2005). Türkçe eğitiminde kullanılan öğrenme yöntemlerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Karaer, H., ve Kösterelioğlu, M. (2005). Amasya ve Sinop illerinde çalışan okul öncesi öğretmenlerinin fen kavramlarının öğretilmesinde kullandıkları yöntemlerin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(2), 447-454. http://www. kef dergi.com/pdf/13_2/13_2_14.pdf adresinden erişilmiştir. Karamustafaoğlu, O., ve Yaman, S. (2010). Fen Eğitiminde Özel Öğretim Yöntemleri I-II. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Karamustafaoğlu, S., ve Kandaz, U. (2006). Okul öncesi eğitimde fen etkinliklerinde kullanılan öğretim yöntemleri ve karşılaşılan güçlükler. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 65-81. http://egitimarastirmasi.ueuo.com/ogretim/ makale1/2006-1.pdf adresinden erişilmiştir.
• Kefi, S., Çeliköz, N., ve Erişen, Y. (2013). Okulöncesi eğitim öğretmenlerinin temel bilimsel süreç becerilerini kullanım düzeyleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(2). http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ tubav/article/ adresinden erişilmiştir.
• Köksal Akyol, A., Koçer Çiftçibaşı, H., ve Bulut Peduk, S. (2006). A study on the preschool teachers’ inclusion of science and nature activities in their daily educational programmes in Turkey. Research on Education. In M.S. Giannakaki, G.T. Papanikos, Y. Pozios and J.K. Richards (Eds), Athens Institute for Education and a Research (s. 711-723), Athens.
• Lind, K.K. (2005). Exploring science in early childhood education. New York, USA: Thomson Delmar Learning.
• McNair, S. (2006). Start young! : Early childhood science activities. USA: National Science Teachers Association. Milli Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü Okul Öncesi Eğitim Programı. (2013). Ankara. http://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ooproram.pdf adresinden erişilmiştir. Mitchell, P, (1996). Acquiring a conception of mind: A review of psychological research and theory. England: Psychology.
• Moll, H., & Meltzoff, A.N. (2011). How does it look? Level 2 perspective-taking at 36 Months of Age. Child Development, 82(2), 661–673. Retrieved from http://eds.a.ebscohost.com/
• Morrison, G.S. (2009). Early childhood education today (11th ed.). US: Pearson.
• Newmark, A. (2013). Kimyanın öyküsü. Tübitak popular science books. Ankara: Tübitak. Oğuz, V. (2006). Altı yaş grubundaki çocukların bakış açısı alma becerileri ile anne babaların empatik becerilerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Ölçer, S. (2017). Science content knowledge of 5–6 year old preschool children. International Journal of Environmental & Science Education. 12 (2), 143-175. Retrieved from www.ijese.net/makale/1788
• Ölçer, S. (2015). Fen eğitim programının beş yaş çocuklarının fen öğrenimi ve bakış açısı alma becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Özbey, S. (2006). Okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin fen etkinliklerine ilişkin yeterliliklerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstirüsü, Ankara.
• Özcan, B. N. (2012). İlköğretim öğrencilerinin geometrik düşünme düzeylerinin geliştirilmesinde bilgiyi oluşturma süreçlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Pappas, T. (2006). Daha eğlenceli matematik. (D. Mengüç, Translate). Ankara: Doruk Yayıncılık.
• Parlakyıldız, B., ve Aydın, F. (2004). Okulöncesi dönem fen eğitiminde fen ve doğa köşesinin kullanımına yönelik bir inceleme. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, (pp.330-338), 6-9 Temmuz İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya. Pepele Ünal, M. (2006). Okulöncesi öğretmenlerinin fen eğitimine karşı tutumlarının çocukların fen süreçlerini kullanmalarına etkisinin incelenmesi (Ankara-Malatya illeri örnekleri). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya. Perner, J., & Wimmer, H. (1983). Beliefs about beliefs: Representation and constraining function of wrong beliefs in young children’s understanding of deception. Cognition, 13(1), 103-128. Retrieved from http://www.nips.ac.jp/fmritms/ conference/references/Mano/Wimmer1983HCognition.pdf
• Piaget, J. & Inhelder, B. (2012 [1969]). The Psychology of the Child. New York Basic Books.
• Rice, D.C., & Roychouldhury, A. (1994). An exploratory study of how one science education contributes to preservice elementary teachers' confidence in their science teaching abilities. Paper presented at the Annual Meeting of the National Association for Research in Science Teaching, Anaheim, CA.
• Samarapungavan, A., Mantzicopoulos, P., & Patrick, H. (2008). Learning science through inquiry in kindergarten. Science Education, 92(5), 868-908. Retrieved from http://web.ebscohost.com
• Samarapungavan, A., Mantzicopoulos, P. , Patrick, H., & French, B. (2009). The development and validation of the science learning assessment (SLA): A measure of kindergarten science learning. Journal of Advanced Academics, 20(3), 502–535. Retrieved from http://web.ebscohost.com
• Sığırtmaç, A., ve Özbek, S. (2011). Okulöncesi öğretmenlerinin fen eğitimine ilişkin görüşleri ve uygulamalarının incelenmesi. Journal of New World Sciences Academy, 6(1). Manuscript No: 1C0151. Retrieved from http://web. ebscohost.com Subbotsky, E. (2004). Magical thinking in judgments of causation: Can anomalous phenomena affect ontological causal beliefs in children and adults?. British Journal of Developmental Psychology, 22, 123-152. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1348/026151004772901140/epdf
• Şahin, F. (2000). Okul öncesinde fen bilgisi öğretimi ve aktivite örnekleri. İstanbul: YA-PA Yayınları.
• Şahin, F.,Güven, İ., ve Yurdatapan, M. (2011). Proje tabanlı eğitim uygulamalarının okul öncesi çocuklarında bilimsel süreç becerilerinin gelişimine etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (33), 157-176. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/maruaebd/ article/ adresinden erişilmiştir.
• Şener, T. (1996). 4-5 Yaş anaokulu çocuklarında dramatik oyununun ve inşa oyununun bakış açısı alma becerisine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tan, M. ve Temiz, B. K. (2003). Fen öğretiminde bilimsel süreç becerilerinin yeri ve önemi. Pamukkale Üniversitesiy Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(13), 89-101. http://dergipark.ulakbim.gov. tr/pauefd/ adresinden erişilmiştir.
• Taştepe, T. (2012). Erken çocukluk dönemi fen ve matematik eğitimi içerik standartları değerlendirme araçlarının geliştirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Taylor, M. (1988). Conceptual perspective taking children’ s ability to distinguish what they know from what they see. Child Development, 59,703-718. Retrieved from http://eds.a.ebscohost.com/
• Temizöz, Y. (2005). Buluş yoluyla öğrenmeyi esas alan öğretme ve sunuş yoluyla öğretme yaklaşımlarının matematik öğretiminde uygulanması konusunda matematik öğretmenlerinin görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Trawick-Swith, J. (2013). Okul öncesi dönemde bilişsel gelişim. In Berrin Akman (Ed.), Erken çocukluk döneminde gelişim: Çok Kültürlü Bir Bakış Açısı (pp. 226-253). Ankara: Nobel Published.
• Tsunghui, T. (2006). Preschool science environment: What is available in a preschool classroom? Early Childhood Education Journal, 33(4), 245- 251. Retrieved from http://web.ebscohost.com/ Ulusoy, S. (2008). Anaokulu Öğretmenlerinin Fen ve Doğa Etkinliklerini Kullanma Durumlarının İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ünüvar, G. (2006). Okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden 4- 5 yaş çocuklarında, zenginleştirilmiş Türkçe dil etkinliklerinin bakış açısı alma becerisine ve ifade edici dil düzeylerine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Vasta, R. , Haith, M.M., & Miller, S.A. (1999). Child psychology: The modern science, New York: Wiley.
• Wilson, R. (2002). Promoting the development of scientific thinking. Retrieved from http://www.earlychildhoodnews.com/earlychildhood/article_view.aspx? ArticleId=409 .
• Whiten, A. (1997). The machiavellian mindreader. (6th Part). In A. Whiten & R. W, Byrne (Eds.), Machiavellian intelligence II: Extensions and evaluations, (pp. 144-173). England: Cambridge University. Retrieved from http://www.jstor. org/stable/2660719?seq=1#page_scan_tab_contents
• Worth, K., & Grollman, S. (2003). Worms, shadows and whirlpools: Science in the early childhood classroom. Washington: Education Development Center. Retrieved from http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED481899.pdf
• Yıldırım, İ. (2014). Çok yönlü gelişimsel matematik öğretimi modelinin öğrencilerin başarısına etkisi ve öğretim ortamından yansımalar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. Zacharias, C. Z., Loizou, E., & Papaevripidou, M. (2012). Is physicality an important aspect of learning through science experimentation among kindergarten students? Early Childhood Research Quarterly, 27(3), 447-457. Retrieved from https://www.sciencedirect.com/journal/early-childhood-research-quarterly/vol/27/issue/3