ÖZEL YETENEKLİ LİSE ÖĞRENCİLERİNİN AİLE VE OKULA YÖNELİK DEMOKRATİK ORTAM ALGILARININ BELİRLENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 1, 252 - 268, 06.03.2020

Halil Bolat , Tuğba Yanpar Yelken

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020.20.52925-555068

Öz

Bu araştırmanın amacı, özel yetenekli öğrencilerin aile ve okula yönelik demokratik ortam algılarını belirlemektir. Araştırmanın örneklemini 2018-2019 eğitim öğretim yılında Bilim ve Sanat Merkezlerine devam eden 211 lise öğrencisi oluşturmuştur. Araştırma, tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın örneklemi amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örneklemesi yoluyla belirlenmiştir. Araştırmanın verileri Yıldırım (2018) tarafından geliştirilmiş olan Ailede Algılanan Demokratik Ortam Ölçeği ve Okulda Algılanan Demokratik Ortam Ölçeği olmak üzere iki ölçek aracılığıyla elde edilmiştir. Ayrıca ölçeklere birer adet açık uçlu soruda eklenmiştir. Ailede algılanan demokratik ortam ölçeği iki alt faktör ve 12 maddeden, Okulda Algılanan Demokratik Ortam Ölçeği ise dört alt faktör ve 20 maddeden oluşan beşli likert tipi bir ölçektir. Araştırmada betimsel istatistikler, Kruskal Wallis ve Mann Whitney U testleri kullanılmıştır. Araştırma verilerine göre öğrencilerin ailedeki ve okuldaki demokratik ortama yönelik algı düzeylerinin olumlu yönde yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin ailedeki demokratik ortama yönelik algıları anne ve baba eğitim durumlarına göre anlamlı farklılık göstermemiştir. Ayrıca devlet okuluna devam eden öğrenciler ile özel okula devam eden öğrencilerin okuldaki demokratik ortam algıları arasında anlamlı fark olmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Üstün zekalı öğrenci, Ailede algılanan demokratik ortam, Okulda algılanan demokratik ortam

Kaynakça

• Abelman, R. (1991). Parental communication style and its influence on exceptional children’s television viewing. Roeper Review, 14(1), 23–27. doi:10.1080/02783199109553376
• Afat, N. (2013). Çocuklarda üstün zekânın yordayıcı olarak ebeveyn tutumları. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (2013-1), 155-168.
• Altun ve Yazıcı (2012). Üstün Yetenekli öğrencilerin benlik kavramları ve akademik öz-yeterlik inançları: Karşılaştırmalı Bir çalışma. e-Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 319-334.
• Apple, M.W. & Beane, J.A. (2011). Demokratik Okullar Güçlü Eğitimden Dersler. (M. Sarı. Çev.). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Biçer, B. (2007). Demokrasi Eğitimi Ve Okul Meclisleri Projesi ile Öğrencilerde Demokratik Kültür Kazanımlarının Ortaöğretim Öğretmenlerince Değerlendirilmesine Yönelik Bir Analiz. Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çetinkaya, Ç. ve Kıncal, R.Y. (2015). Democracy Education of Gifted and Talented Children, Journal of Gifted Education Research, 3(1), 1-22.
• Çullu, S.M. ve Samancı, O. (2016). Çocuk eğitiminde demokrasi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, IX( I), 79 -84.
• Dağlıoğlu, H.E ve Alemdar, M. (2010). Üstün yetenekli bir çocuğun ebeveyni olmak. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(3).
• Dağlıoğlu, E. (2015). Erken Çocuklukta Üstün Yetenek. Feyzullah Şahin (Ed.) Üstün Zekalı ve Üstün Yetenekli Öğrencilerin Eğitimi içinde (75-92). Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Dewey, J. (2008). Okul ve Toplum. Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Doğan, İ. (2003), Modern Toplumda Vatandaşlık, Demokrasi Ve İnsan Hakları, İnsan Hakları Kültürel Temelleri, Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Dönmez, B. N. (2011). Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitim. Ankara: Eğiten Kitap.
• Freeman, J. (2000) ‘Families, the essential context for gifts and talents’, K.A. Heller, F.J. Monks, R. Sternberg & R. Subotnik, International Handbook of Research and Development of Giftedness and Talent içinde Oxford: Pergamon Press.
• Güven, A. (2005). Tarih Öğretiminde Öğrencilerin Demokratik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi Erzurum Örneği. (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Işıkgöz, E. (2016). A study of democratic school culture perceptions of sport high school students. Educational Research and Reviews, 11(7), 491-498, DOI: 10.5897/ERR2016.2677
• Levent, F. (2012, Nisan). Bilsem öğretmenlerine göre üstün yetenekli öğrencilerin sosyo-duygusal özellikleri. Geleceğin Mimarları Üstün Yetenekliler Sempozyumu, (s.29-34). Tekirdağ: Namık Kemal Üniversitesi.
• Kepenekçi, Y.K. (1999). İnsan hakları eğitiminde okul ve sınıf havasının rolü. (s.353-362).
• https://www.pegem.net/dosyalar/dokuman/784-20120221152814-kepenekci.pdf Erişim Tarihi: 19.12.2018.
• Kabasakal, K.A., Şahin, S.G., Kelecioğlu, H., Gelbal, S., Atar, B ve Doğan, N. (2015). Lise Öğrencilerinin Demokratik Okul Kültürü Algılarının İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 21 ( 2), 247-270.
• Karakuş, M. (2017). An ınvestigation of students' perceptions about democratic school climate and sense of community in school. Universal Journal of Educational Research, 5(5), 787-790. DOI: 10.13189/ujer.2017.050511
• Kıncal, R.Y. ve Uygun, S. (2006) “Demokrasi eğitimi ve okul meclisleri projesi” uygulamalarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 35 (171), 31-42.
• Kızıltepe, G.İ., Uyanık, Ö., Özsüer, S. ve Yaşar, M.C. (2013). 61–72 aylık çocukların demokratik tutum ve davranışlarının anne görüşlerine göre değerlendirilmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 173 (173), 227-244.
• Kulaksızoğlu, A. & Otrar, M. (2004). Fen ve genel lise 10. sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeyi bakımından karşılaştırılması. Üstün Yetenekli Çocuklar Bildiriler Kitabı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Levent, F. (2012, Nisan). Bilsem öğretmenlerine göre üstün yetenekli öğrencilerin sosyo-duygusal özellikleri. Geleceğin Mimarları Üstün Yetenekliler Sempozyumu, Tekirdağ.
• Marland Report (1972). Education of The Gifted and Talented Report. https://www.valdosta.edu/colleges/education/pcft/document%20/marland-report.pdf adresinden edinilmiştir.
• MEB, (2016). Bilim ve sanat merkezleri yönergesi. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/07031350_bilsem_yonergesi.pdf adresinden edinilmiştir.
• MEB, (2018). Özel Yetenekli Çocuğum Var. Ankara: Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Ornstein, A.C. ve Hunkins, F.P. (2017). Curriculum Foundations, Principles and issues. England:.Pearson Education.
• Özpolat, A. (2010). Ailede Demokratik Sosyalleşme. Aile ve Toplum Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi, 11(5), 9-24.
• Özsoy, Y., Özyürek, M. ve Eripek, S. (1998). Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Özel Eğitime Giriş. Ankara: Karatepe Yayınları.
• Peterson, J.S. (2009). Myth 17: Gifted and Talented Individuals Do Not Have Unique Social and Emotional Needs. Gifted Child Quarterly,53(4), 280-282. DOI: 10.1177/0016986209346946
• Sak, U. (2012). Üstün Zekalılar, Özellikleri Tanılanmaları Eğitimleri. Ankara: Vize yayıncılık.
• Saranlı, A. G. (2015). Üstün Yeteneklilerin Aile Eğitimi. Feyzullah Şahin, (Ed.), Üstün Zekalı ve Üstün Yetenekli Öğrencilerin Eğitimi içinde (s.210-226). Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Şimşek, A. (2000), Sınıfta Demokrasi. Ankara: Eğitim Sen Yayınları.
• Tamer, M.G. (2011). Okulların demokratik ve katılımcı öğrenim ortamlarına dönüştürülmesi (Demokratik okul yönetimi). Milli Eğitim Dergisi, 40 (192), 7-25.
• Tekin, M., Yıldız, M., Lök, S. ve Taşğın, Ö. (2009). Beden eğitimi ve spor yüksekokulunda öğrenim gören öğretmen adaylarının çeşitli değişkenlere göre demokratik tutum düzeylerinin incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 204-212.
• Touraine, A. (2002). Demokrasi Nedir?. (O.Kunal, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Wraga, W. G. (1998, Ağustos). Democratic leadership in the classroom: theory into practice. Czech National Civic Education Conference, Olomouc.
• Yavuzer, H. (1996). Çocuk ve Suç. Ankara: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (1999). Ana Baba ve Çocuk. Ankara:.Remzi Kitabevi.
• Yeşil, R. (2002). Okul Ve Ailede İnsan Hakları Ve Demokrasi Eğitimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Yıldırım, C. (2018). Ortaöğretim öğrencilerinin demokratik vatandaşlık tutumlarının resmi ve örtük program açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yusufoff, Y. (2012). Bebeklikten Ergenliğe Pozitif Disiplin. İstanbul: Timaş Yayınları.