SORU ÇÖZÜMÜNDE KULLANILAN BİLİŞSEL VE ÜSTBİLİŞSEL STRATEJİLERİN ÜSTBİLİŞSEL FARKINDALIK VE KAVRAMSAL ANLAMA AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 1, 415 - 438, 06.03.2020

Sedat Karaçam Ümit Gürsel

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020.20.52925-597115

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada lise öğrencilerinin Newton’un hareket yasalarına yönelik çoktan seçmeli soruları çözerken kullandıkları bilişsel ve üstbilişsel stratejileri öğrencilerin üstbilişsel farkındalıkları ve kavramsal anlama düzeylerini dikkate alarak incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden durum çalışması temel alınmıştır. Yedi kişinin verisi çalışmada kullanılmıştır. Öğrenci seçiminde ölçüt örneklemeyöntemiyle öğrencilerin ilk olarak kavramsal anlama düzeyi Kuvvet Konuları Kavram Testi ve üstbilişsel farkındalık düzeyleri ise Problemleri Nasıl Çözersiniz ölçeği ile belirlenmiştir. Elde edilen verilerle öğrenciler kavramsal anlama düzeyi ve üstbilişsel farkındalık seviyelerine göre gruplandırılmıştır. Sesli düşünme tekniği kullanılarak öğrencilere Temel Mekanik Test ’inden seçilen sorular çözdürülmüş ve çözüm sürecine yönelik yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin üstbilişsel farkındalıkları ve kavramsal anlama düzeylerinin kullandıkları bilişsel ve üstbilişsel stratejileri etkilediği ve kavramsal anlama düzeyi düşük öğrencilerin soruyu okuma aşamasında daha fazla ve üstbilişsel düzeyde strateji kullanırken, üstbilişsel düzeyi yüksek öğrencilerin ise çözüm aşamasında daha fazla ve üstbilişsel strateji kullandıkları bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel Strateji, Üst bilişsel farkındalık

Destekleyen Kurum

Düzce Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Programı

Proje Numarası

Düzce Üniversitesi BAP-2015.10.02.322

Kaynakça

• Akın A., & Abacı, R. (2011). Biliş ötesi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Alan, S. (2017). Problem genişletme etkinliklerinin problem çözme ve üstbilişe etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Ordu, Türkiye.
• Ateş, S. (2008). Mekanik konularındaki kavramları anlama düzeyi ve problem çözme becerilerine cinsiyetin etkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi,33(448), 3-12.
• Bennett, R. E. (1993). On the meanings of constructed response. Içinde Construction versus choice in cognitive measurement issues in constructed response, performance testing and portfolio assessment (ss. 1-27).Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Brown, A. L. (1978). Knowing when, where, and how to remember: A problem of metacognition. Içinde Advances in instructional psychology (ss.77-165). Hillsdale, NJ: Lawrence Erbaum.
• Brown, A. L. (1987). Metacognition, executive control, self-regulation and other even more mysterious mechanisms. Içinde Metacognition, motivation andunderstanding (ss. 65-116).Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Bozan, M. (2008). Problem çözme etkinliklerinin 7. Sınıf öğrencilerininbasınç konusu ile ilgili başarı, tutum ve üstbilişbecerilerinin gelişimine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir, Türkiye.
• Çalışkan, S., Selçuk, S., & Erol, M. (2006). Fizik öğretmen adaylarının problem çözme davranışlarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 73-81.
• Çataloğlu, E. (1996). Promoting teachers’ awareness of students’ misconceptions in introductory mechanics. Unpublished Master Thesis, Middle East Technical University, Ankara, Turkey.
• Diken, E, Yürük, N. (2019). 9. Sınıf Öğrencilerinin Fen Bilimleri Alanındaki Çoktan Seçmeli Soruların Çözümü Öncesi, Esnası, Sonrasında Kullandıkları Bilişsel ve Üstbilişsel Stratejilerin Belirlenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8 (2) , 1071-1099.
• Ericsson, K. A.,& Simon, H. A. (1993). Protocol analysis: Verbal reports as data (Revised edition). Cambridge: MIT Press.
• Flavell, J. H. (1976). Metacognitive aspects of problem solving. IçindeThe nature of intelligence (ss. 231-236). Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive develop mental inquiry. American Psychologist, 34(10), 906-911.
• Friege, G., & Lind G. (2006). Types and qualities of knowledge and their relation to problem solving in physics. International Journal of Science and Mathematics Education, 4, 437-465.
• Garofalo, J., & Lester, F. (1985). Metacognition, cognitive monitoring and mathematical performance. Journal for Research in Mathematics Education, 16(3), 163-176.
• Gick, M. L. (1986). Problem-solving strategies. Educational Psychologist, 21(1-2), 99-120.
• Gick, M. L., & Holyoak, K. J. (1983). Schema induction and analogical transfer. Cognitive Psychology, 15, 1-38.
• Hartman, H. J. (1998). Metacognition in teaching and learning: An introduction. instructional science. International Journal of Learning and Cognition, 26, 1-3.
• Heller, J. I., & Reif, F. (1984). Prescribing effective human problem-solving processes: Problem description in physics. Cognition and Instruction, 1(2), 177-216.
• Hestenes, D., Wells, M., & Swackhammer, G. (1992). Force concept inventory. Physics Teach, 30, 141-158.
• Howard, B. C., Mcgee, S., Hong, N., & Shia, R. (2000). The influence of metacognitive self-regulation on problem solving in computer-based science inquiry. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, New Orleans: Poster Session, 24-28 April.
• Jacobs, J. E., & Paris, S. G. (1987). Children’s metacognition about reading: Issues in definition, measurement and instruction. Educational Psychologist, 22, 255-278.
• Karaçam, S. (2009). Öğrencilerin kuvvet ve hareket konularındaki kavramsal anlamalarının ve soru çözümündekullandıkları bilişsel ve üstbilişsel stratejilerinsoru tipleri dikkate alınarak incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• Karataş, İ., & Güven, B. (2004). 8.sınıf öğrencilerinin problem çözme becerilerinin belirlenmesi: Bir özel durum çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 163, 1-10.
• Kuhn, D., & Dean, D. (2004). Metacognition: A bridge between cognitive psychology and educational practice. Theory into Practice, 43(4), 268-273.
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. London: Sage Publications.
• Newell, A., & Simon, H. A. (1972). Human problem solving. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• O’Neil, H. F., & Abedi, J. (1996). Reliability and validity of a state metacognitive inventory: Potential for alternative assessment. The Journal of Educational Research, 89, 234-243.
• O’Neil, H. F., & Brown, R. S. (1998). Differential effects of question formats in math assessment on metacognition and affect. Applied in Education, 11(4), 331-351.
• Pilten, P. (2008). Üstbiliş stratejileri öğretiminin ilköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin matematiksel muhakeme becerilerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• Pintrich, P. R., & De Groot, E. (1990). Motivation and self-regulated learning components of classroom performance. Journal of Educational Psychology, 82, 33-40.
• Reif, F., & Allen, S. (1992). Cognition for interpreting scientific concepts: A study of acceleration. Cognition and Instruction, 9(1), 1-44.
• Schoenfeld, A. H. (1985). Mathematical problem solving. Orlando, FL: Academic Press.
• Schoenfeld, A. H. (1987). What’s all the fuss about metacognition?. Içinde Cognitive science and mathematics education (ss.189-215). Hillsdale, N. J: Lawrence Erlbaum Associates.
• Schoenfeld, A. H. (1992). Learning to think mathematically: Problem solving, metacognition and sense-making in mathematics. Içinde Handbook for research on mathematics teaching and learning (ss. 334-370). New York: MacMillan.
• Schraw, G., & Moshman, D. (1995). Metacognitive theories. Educational Psychology Review, 7(4), 351-371.
• Senemoğlu, N. (2013). Gelişim, öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya. Ankara: Yargı yayınevi.
• Swanson, H. L. (1990). Influence of metacognitive knowledge and aptitude on problem solving. Journal of Educational Psychology, 32,306-314.
• Wellman, H. M. (1977). Tip of the tongue and feeling of knowing experiences: A developmental study of memory monitoring. Child Development, 48, 13-21.
• Welton, A. D., & Mallan, J. T. (1999). Children and their world: Strategyies for teaching. USA: Mifflin Company.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. K. (2003). Case study research: Design and methods. London: Sage Publications.