MESLEKİ EĞİTİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ: MESLEK YÜKSEKOKULLARI BOYUTU

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 2, 975 - 991, 02.06.2020

Feyzi Kaysi

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020..-587067

Öz

Türkiye’de yükseköğretim kademesindeki mesleki eğitimin önemli bir kısmı meslek yüksekokulları bünyesinde gerçekleşmektedir. Bu kurumların sayısı günümüzde bini aşmıştır. Bu kurumlardaki öğrenci kontenjanları yükseköğretimdeki kademesindeki öğrencilerin önemli bir kısmına da denk gelmektedir. Meslek yüksekokul bünyesindeki mesleki eğitim, öğrencilerin mesleki becerilerinin beklenen düzeyde olmasını sağlamalıdır. Bu çalışmanın amacı, meslek yüksekokulu paydaşları arasında yer alan öğretim elemanı, öğrenci ve program mezunlarının bakış açısıyla mesleki eğitimi değerlendirmektir. Çalışma nitel yöntemle yürütülmüş ve durum çalışması deseni kullanılmıştır. Çalışmanın katılımcıları beş öğretim elemanı, beş öğrenci ve beş mezun olmak üzere toplam 15 kişidir. Bu katılımcılarla yapılan görüşmeler, ses kayıt cihazıyla kaydedilmiş ve elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Çalışmanın bulguları arasında; ülkenin ihtiyaçlarına yön verecek şekilde meslek yüksekokulu kurumlarının belirtilen alanlarda sınıflanması ihtiyacı dile getirilmiştir. Mesleki eğitimin sürdürülmesinde en önemli rolün öğretim elemanlarında olduğu ortaya çıkmıştır. Bu konuda öğretim elemanlarının kişisel gayretlerinin ön plana çıktığı belirlenmiştir. Yapılan mesleki uygulamaların sayı ve nitelik açısından zayıf olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Son olarak, bazı öğrencilerin derslere karşı ilgisiz oldukları ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mesleki eğitim, meslek yüksekokulları, mesleki uygulamalar, program değerlendirme

Kaynakça

• Abbas, A. A., Hussein, A. A. A., & Khali, H. H. (2017). The effect of hostile work environment on organizational alienation: the mediation role of the relationship between the leader and followers. Asian Social Science, 13(2), 140-158.
• Aksu, G. (2012). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin matematik dersi başarıları ile derse ilişkin tutumları, eleştirel düşünme eğilimleri ve mantıksal düşünme yetenekleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Aktaş, T. (2013). Bilgisayar teknolojileri programı mezunu öğrencilerinin çalışma durumları ve yetkinlikleri ile ilgili görüşleri. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırma Dergisi (EJOİR), 1(2), 89-98.
• Akyurt, N. (2009). Meslek yüksekokulları ve Marmara Üniversitesi sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin genel profili. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4(11), 175-189.
• Alkan, C., Doğan, H., Sezgin, S. İ. (1991). Mesleki ve teknik eğitimin esasları: kavramlar, gelişim, uygulamalar, yönelmeler. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Alkan, R. M., Suiçmez, M., Aydınkal, M., & Şahin, M. (2014). Meslek yüksekokullarındaki mevcut durum: sorunlar ve bazı çözüm önerileri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 4(3), 133-140.
• Anıl, Ö., Küçüközer, H. (2016). Meslek yüksek okulu öğrencilerinin teknolojinin bilimsel ilkeleri dersine yönelik geliştirdiği tutumlar. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1), 19-31.
• Bal, V., Akçi, Y. (2013). Rekabetçilikte, Sanayicilerin Teknolojik Yenilenmeye İlişkin Görüşlerinin Üniversite-Sanayi İşbirliği Çerçevesinde İncelenmesi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 5(2), 129-137.
• Başer, G. (1994). Hemşirelikte yükseköğretim. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1(1), 15-18.
• Bathmaker, A. (2017). Post-secondary education and training, new vocational and hybrid pathways and questions of equity, inequality and social mobility: introduction to the special issue. Journal of Vocational Education & Training, 69 (1), 1-9.
• Berg, L. B., Lune, H. (2012). Qualitative Research Methods for Social Sciences (8th ed.). New Jersey: Pearson Education Inc.
• Beyhan, B., Fındık D. (2014). Firma Yenilik Stratejisi ve Üniversite-Sanayi İşbirliği: Türkiye Üzerine Bir Çalışma. İktisat İşletme ve Finans, 29 (242), 71-102.
• Billett, S. (2011). Vocational education: Purposes, traditions and prospects. Springer Science & Business Media.
• Bishop, J. (1995). Vocational education and at-risk youth in the United States (CAHRS Working Paper #95-19). Ithaca, NY: Cornell University, School of Industrial and Labor Relations, Center for Advanced Human Resource Studies.
• Brockmann, M., Clarke, L., Méhaut, P., & Winch, C. (2008). Competence-based vocational education and training (VET): The cases of England and France in a European perspective. Vocational and Learning, 1, 227–244.
• Brookfield, S. (1987). Developing critical thinkers: Challenging adults to explore alternative ways of thinking and acting. San Francisco: Jossey-Bass.
• Bulgan, G., Dolmacı, N. (2015). Önlisans eğitiminde öğrenci gözüyle sorunlar fırsatlar; Isparta myo örneği. I. Ulusal Şişli Sempozyumu, 2-25.
• Burnett, P., Clarke, J. (1999). How should a vocational education and training course be evaluated? Journal of Vocational Education and Training, 51(4), 607-628. DOI:10.1080/13636829900200107
• Can, H., G. (2009). Mesleki ve teknik orta öğretim kurumlarından meslek, yüksekokullarına sınavsız geçişin değerlendirilmesi (Selçuk Üniversitesi örneği). Yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Ana Bilim Dalı, Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı.
• Ceylan, H., Erbir, M., A. (2015). Meslek yüksekokullarında kalite: mevcut durum, sorunlar ve çözüm önerileri. Electronic Journal of Vocational Colleges, 99-106.
• Cong, S., ve Wang, X. (2012). A Perspective on Technical and Vocational Education and Training. In Advances in Computer Science and Engineering(pp. 67-75). Springer, Berlin, Heidelberg.
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications. Çağlar, N., Türeli, N. (2005). Meslek Yüksekokullarına Sınavsız Geçişle ve ÖSS Puanı ile Gelen Öğrencilerin Genel Başarı Oranlarının Karşılaştırılması, Süleyman
• Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 369-377.
• Çavuş, M. F., Gök, T. ve Kurtay, F. (2007). Tükenmişlik: meslek yüksekokulu akademik personeli üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2).
• Deitmer, L. (2008). Programme evaluation. Rauner, F., ve Maclean, R. (Yay. haz.). Handbook of technical and vocational education and training research (s. 858-862). Dordrecht: Springer.
• Dubeau, A., Plante, I., & Frenay, M. (2017). Achievement profiles of students in high school vocational training programs. Vocations and Learning, 10(1), 101-120.Dündar, B., Yılmaz, H., & Kara, Y. (2014). Mesleki ve teknik eğitimde üniversite-sanayi işbirliği protokolü yerel uygulama örneği: Yeniçağa. 21. Yüzyılda Eğitim ve
• Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(8), 121-127. Eley, M. ve Thompson, M. (1993). A System for Students Evaluation of Teaching. Melbourne: Higher Education Advisory & Research Unit, Monash University.
• Ertem-Akbaş, E. (2016). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin bilgisayar destekli ortamda “limit-süreklilik” konusundaki öğrenmelerinin solo taksonomisine göre değerlendirilmesi. Doktora tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Anabilim Dalı, Matematik Eğitimi Bilim Dalı.
• Fieger, P., Villano, R. A., Rice, J., & Cooksey, R. (2017). Two dimensional efficiency measurements in vocational education: Evidence from Australia. International Journal of Productivity and Performance Management, 66(2), 196-215.
• Gibbs, G., Habeshaw, S., & Habeshaw, T. (1989). Interesting Ways to Appraise Your Teaching. 2. bs. Bristol: Technical and Educational Service Ltd.
• Gökbay, İ. Z. ve Erdoğdu Şakar, B. (2016). Meslek Yüksekokulunda Uygulama Örneği: Öğrenci Odaklı Eğitim Yaklaşımı. 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(14).
• Gömleksiz, M., N. (2002). Modüler öğretime ilişkin bir tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 275-285.
• Grigorie, P., Grigorie, I. A., & Ghencea, A. (2015). Evaluation of the quality of education and ımplication of romanian youth of unmet training in the actual global context of technical and ıt discoveries. Journal of Business Economics and Information Technology, 2(6), 14-41.
• Gubrium, J. F., ve Holstein, J. A. (2003). Postmodern Interviewing. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Gutiérrez, I., Sánchez, M. M., Castañeda, L., & Prendes, P. (2017). Learning e-Learning skills for vocational training using e-Learning: The experience pilonting the (e) VET2EDU project course. International Journal of Information and Education Technology, 7(4), 301.
• Gül-Koçak, H. (2006). Bilgisayar teknolojisi ve programlama eğitim programının sorunları. Yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı.
• Günay, D., & Özer, M. (2016). Türkiye’de meslek yüksekokullarının 2000’li yıllardaki gelişimi ve mevcut zorluklar. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(1), 1-12.
• Günden, E. (2017). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin matematik kaygılarının incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ahi Evran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Matematik Anabilim Dalı.
• Gürdoğan, A. ve Atabey, S. (2017). Üniversite seçimini etkileyen faktörler: meslek yüksekokulu öğrencileri üzerine bir çalışma. Proceedings Book of 2nd International Scientific Resecarches Congress on Humanities and Social Sciences (IBAD-2017), 20-23 Nisan 2017 Istanbul, TÜRKİYE.
• Holland, J., L. (1997). Making vocational choice. Odessa, FL: Psychological Assessment Ressources.
• Karacan, S., & Karacan, E. (2004). Meslek yüksekokullarında (MYO) yapılan staj uygulamalarına ilişkin bir araştırma: kalite ve verimlilik için iş yerleri-MYO işbirliğinin gereği. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 168-184.
• Kaya, A. (2014). Meslek yüksekokulunda öğrenim gören öğrencilerin eğitim öğretim ve geleceğe yönelik düşünceleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 349-356.
• Kaya, F. (2005). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin demografik yapısı ve meslek yüksek okullarının etkinliği üzerine bir araştırma. Milli Eğitim Dergisi, 33(168). http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/168/index3-kaya.htm
• Kelecioğlu, H. (2006). Meslek yüksekokullarına sınavsız geçiş sisteminde öğrenci başarısına ilişkin öğrenci ve öğretim elemanlarının görüşleri. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), (24), 123-133.
• Lauterbach, U. (2008). Steps towards international comparative research in TVET. Rauner, F., ve Maclean, R. (Yay. haz.). Handbook of technical and vocational education and training research (s. 82-92). Dordrecht: Springer.
• Lee, L. S., ve Chang, L. T. (1995). A Holistic Approach to Evaluating Vocational Education: Traditional Chinese Physicians (TCP) Model. Management Matters: An International Conference on Managing Innovation in Vocational Training, Broadbeach, Queensland, Avusturalya, Haziran 26-29. Erişim Aralık 2016 < http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED383865.pdf>
• Leylek, R. ve Gürlen, E. (2015). Meslek yüksekokullarına sınavlı-sınavsız geçiş sistemiyle yerleşen öğrencilerin temel matematik becerilerinin karşılaştırılması. Electronic Journal of Vocational Colleges, 5(6), 40-46.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative Research: A guide to design and implementation. San Francisco, CA: John Wiley ve Sons.
• Mouzakitis, G. S. (2010). The role of vocational education and training curricula in economic development. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 3914-3920.
• Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi (2015). 2015-ÖSYS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu: Tablo-3. Merkezi Yerleştirme İle Öğrenci Alan Yükseköğretim Ön Lisans Programları. <http://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2015/OSYS/TABLO-301072015.xls> Erişim: Mart 2016.
• Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi (2016). 2016-ÖSYS Yerleştirme Sonuçlarına İlişkin Sayısal Bilgiler. <http://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2016/LYS/YerlestirmeSayisalBilgiler10082016.pdf>
• Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi. (2016). 2016-ÖSYS yükseköğretim programları ve kontenjanları kılavuzu. Erişim: Şubat 2017. <http://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2016/LYS/TERCIH/TABLO-3_28072016.xls>
• Özyılmaz, Ö. (2013). Türk milli eğitim sisteminin sorunları ve çözüm arayışları. Ankara: Pegem Akademi.
• Patton, M. (1990). Qualitative evaluation and research methods. Beverly Hills, CA: Sage.
• Patton, M. Q. (1987). How to use qualitative methods in evaluation (No. 4). London: Sage Publications.
• Peker, İ., Ar, İ., M., Baki, B. (2014). Üniversite Sanayi İşbirliğinin Gelişmesinin Önündeki Engellerin AAS Yöntemiyle Belirlenmesi: Karadeniz Teknik Üniversitesi Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(3), 107-126.
• Rauner, F. ve Maclean, R. (2008). Vocational education and training research – an introduction. Rauner, F., ve Maclean, R. (Yay. haz.). Handbook of technical and vocational education and training research (s. 13-22). Dordrecht: Springer.
• Robertson, J. M. (1973). Facilities evaluation in vocational and technical education. ERIC Clearinghouse on Vocational and Technical Education The Center for Vocational and Technical Education, Tho Ohio State University.
• Schunk, D., H., Zimmerman, B., J. (1997). Developing self-efficacious readers and writers: The role of social and self-regulatory processes. Guthrie ve A. Wigfield (Yay. haz.). Reading engagement: Motivating readers through integrated instruction (s. 34–50). Newark: International Reading Association.
• Sevinç, B., (2000). Meslek Yüksekokullarının Eğitim Sistemimizde ki Yeri ve Sayısal Gelişmeler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 34(1), 139-148.
• Sezer, S. (2017). Öğrenci bakışı ile Karacabey Meslek Yüksekokulu’nun sosyo-kültürel ve ekonomik katkısının değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 8(17), 70-82.
• Sezgin, İ. (2000). Mesleki ve teknik eğitimde program geliştirme (4.Basım). Ankara: Nobel Yayınları.
• Shackelford, J. L., & Maxwell, M. (2012). Sense of community in graduate online education: Contribution of learner to learner interaction. The International Review of Research in Open and Distance Learning, 13(4), 228-249.
• Silverman, D. (2006). Interpreting qualitative data: Methods for analyzing talk, text and interaction. Sage Publications.
• Stake, R. E. (2010). Qualitative research: Studying how things work. Guilford Press.
• Suprapto, E. (2017). The application of problem-based learning strategy to increase high order thinking skills of senior vocational school students. International Education Studies, 10(6), 123-129.
• Şahin, İ., Fındık, T.. (2008). Türkiye’de mesleki ve teknik eğitim: mevcut durum, sorunlar ve çözüm önerileri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(3), 65-86.
• Tai, D., W., S,, Tai, V., Wang, R. (2013). Assessment criteria of vocational college students’ learning engagement. International Journal of Technology and Engineering Education, 11(1), 31-38.
• Tara, S. N., Kumar, S. (2017). Need for quality interventions in vocational education in India. International Conference on Education, E-Governance, Law and Business (ICEELB-17), Ocak 1-2, 2017. BAE, Dubai.
• Taşdemir, C. (2013). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin matematik kaygı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi Bülent Ecevit Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2(2), 154-162.
• Tetik S. (2012). Öğretim elemanlarının tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi: Salihli Meslek Yüksekokulu örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 7(13), 339-350.
• Tsang, M. (1997). The costs of vocational training. International Journal of Manpower, 18, 63-89.
• Tūtlys, V., & Spoettl, G. (2017). From the analysis of work-processes to designing competence-based occupational standards and vocational curricula. European Journal of Training and Development, 41(1), 50-66.
• Ulus, L., Tuncer N. ve Sözen, Ş. (2015). Mesleki eğitim, gelişim ve yeterlilik açısından meslek yüksekokullarının önemi. Uluslararsı Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 168-185.
• Vurgun, L. (2008). Bilgi toplumu açısından Türkiye’deki meslek yüksekokullarının örgütlenme problemleri ve çözüm önerileri. Doktora tezi. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Programı.
• Williams, A. (1997). Quality assessment in initial teacher education: lessons form the 1993/94 OFSTED experience. Higher Education Quarterly, 51, 189–200.
• Worthen, B. R., & Sanders, J. R. (1987). Educational evaluation: Alternative approaches and practical guidelines. NewYork: Longman.
• Yayar, R., Demir, D. (2013). Gaziosmanpaşa Üniversitesinin Tokat ili ekonomisine etkisi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(8), 106-122.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R.K. (2003). Case Study Research. Sage Publication: London.
• Yükseköğretim Kurulu. (2019). Yükseköğretim bilgi yönetim sistemi: türlerine göre birim sayıları raporu. Erişim: Şubat 2019 < https://istatistik.yok.gov.tr/>