A REVIEW ON THE PROBLEM OF TERMINOLOGY IN TURKISH MUSIC IN REGARDS TO THE TERMS ECOLE, STYLE, INDIVIDUAL CHARACTERISTICS AND INTERPRETATION

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 3, 941 - 955, 15.09.2021

Burcu Avcı Akbel

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2021.21.64908-869847

Cited By: 1

Öz

This study aims to reveal the definition of terms ‘ecole, style, individual characteristics and interpretation’, which are used in Turkish Music, according to the opinions of academicians specialized in the field of Turkish Music. The maximum variation sampling method was employed in the study, which was conducted through a qualitative descriptive research design. A semi-structured interview method was used for the collection of data in this study. The data acquired by this research was subject to content analysis via ATLAS.ti 8 software. The results of the study revealed that the terms ‘style’ and ‘individual characteristics’ were defined and understood differently both in the literature and by the participants forming the study group of research; on the other hand, usually similar definitions were made for the terms ‘ecole’ and ‘interpretation’. For the avoidance of the contradiction in terms which is leading to problems in the terminology of Turkish Music, it is recommended that clear definitions be made for the mentioned terms through workshops by specialists of the field, such as music teachers, social psychologists, social-cultural anthropologists, ethnologists, music sociologists, music philosophers, and linguists.

Anahtar Kelimeler

Turkish Music, ecole, style, individual characteristics, interpretation

TÜRK MÜZİĞİNDE TERMİNOLOJİ SORUNUNUN EKOL, ÜSLÛP, TAVIR, YORUM TERİMLERİ ÖZELİNDE İNCELENMESİ

Öz

Bu araştırma ile Türk Müziğinde kullanılan ekol, üslûp, tavır ve yorum terimlerinin, bu alanda uzman akademisyenlerin görüşlerine göre hangi kavramları ifade ettiğinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Nitel betimsel araştırma yaklaşımıyla gerçekleştirilen bu çalışmada maximum çeşitlilik örneklemi kullanılmıştır. Bu araştırmanın verilerinin toplanmasında yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Bu araştırma ile elde edilen veriler, ATLAS.ti 8 bilgisayar programı kullanılarak içerik analizine tabi tutulmuştur. Yapılan araştırma sonucunda hem literatürden elde edilen veriler hem de araştırmanın çalışma grubunu oluşturan katılımcılar tarafından üslûp ve tavır terimlerinde bir terminoloji sorunu yaşandığı, bununla beraber ekol ve yorum terimleri ile ilgili herhangi bir terminoloji sorunu yaşanmadığı ortaya çıkmıştır. Türk müzik terminolojisinde yaşanan problemlerin giderilmesi için müzik eğitimcileri, sosyal psikologlar, sosyal-kültürel antropologlar, etnologlar, müzik sosyologları, müzik felsefecileri ve dil bilimcileri gibi konu ile ilgili alanların uzmanlarından oluşan çalıştaylar düzenlenerek ilgili terimlerin tanımlarının netleştirilmesi ve kavram karmaşasının ortadan kaldırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk Müziği, ekol, üslûp, tavır, yorum

Kaynakça

• Akdoğu, O. (1987). Doğru bilinen yanlışlar. Müzik eğitimcileri Sitesi. http://www.muzikegitimcileri.net/forum/viewtopic.php?f=17&t=1093
• Aktaş, Y. (2014a). Üslup ve repertuvar dersi alan öğrencilerin başarılarını etkileyen frustrasyonlar [Sanatta yeterlilik tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Aktaş, Y. (2014b). Devlet konservatuvarları Türk Müziği bölümlerinde verilen üslûp repertuvar dersinin uygulanmasında eser kimliği yönteminin kullanımı ve önemi. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD), 4(10), 50-57.
• Alaca, A. O. (2014). Amir Ateş'in hayatı, dinî mûsikî eserleri ve Mevlîd-i Şerîf okuma tavrı [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Algı, S. (2006). Üniversitelerimizin eğitim fakültelerine bağlı müzik eğitimi ana bilim dallarında bağlamada yöresel tezene tavırlarının kullanım durumlarına yönelik bir çalışma. [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Altınel, N. Y. (1997). Zekâi Dede Efendi'ye ait mevlevi âyin-i şerif'lerin makam, usûl ve güfte yönünden incelenmesi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Arıcan, O. (2015). Üslûp bilimi açısından teke yöresi türküleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36, 47-58. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/118048
• Arslan, E. (2017). Geleneksel Türk Halk Müziği nefesli enstrümanlarından 'zurna'nın Erzurum bölgesine ait icralarda tavır özelliklerinin tespiti [Yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Aslan, M. E. (2015). İstanbul lâvtası üslubu üzerine bir araştırma [Sanatta yeterlilik tezi, Haliç Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Avcı-Akbel, B. (2017). Stakeholder opinions on suitability of cello etudes created from taksims of Tanburi Cemil Bey in education. Journal of Education and Practice, 8(18), 102-117.
• Avcı-Akbel, B. (2019). Profesyonel viyolonsel icracılarının performans gelişim süreçlerini etkileyen unsurlar. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 464-485. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2019.133
• Ayaz, N., Sevinç, S. & Turgay, N. Ö. (2018). Türk makam müziğinde süsleme elemanlarının kullanımının ses eğitiminde uygulanabilirliği. Ulakbilge, 6(31), 1687-1720. https://doi.org/10.7816/ulakbilge-06-31-05
• Azizoğlu, M. (2000). XIX. yüzyıldan günümüze kanun sazında üslub [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (21. Baskı). Pegem Akademi.
• Canbay, A. (2012). Türk Müziği yorumunda zamansal dinamik biçimlendirme Millî Folklor, 24(95), 274-288. https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=95&Sayfa=271
• Creswell, J. W. (2005). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (2nd ed.). Pearson Education Inc.
• Çalık, M. & Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3412
• Çoban, A. (2004). Edebiyatta üslup üzerine (1. baskı). Akçağ Yay.
• Çolak, V. (2011). Geleneksel Türk Sanat Müziği’nde ney sazı ve neyzen Niyazi Sayın’ın müzikal yaşantısındaki ney tavrı üzerine incelemeler [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Demir, G. (2011). Dil-müzik ilişkisi ekseninde yapılanan Türk Halk Müziği yöresel ağız özelliklerinin fonetik notasyonu [Doktora tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Demirkaya, E. & Özdek, A. (2019). Konya tezene tavrının öğretimine yönelik akademisyen görüşleri. Fine Arts, 14(4), 261-283. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/840855
• Develioğlu, F. (2008). Osmanlıca - Türkçe ansiklopedik lûgat (25. baskı). Aydın Kitap Evi.
• Divlekci, C. (2008). Tarihsel süreç içerisinde üslûba ilişkin tanım çabaları ve bir tanım denemesi-II. AÜİFD XLIX(1), 223-252. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/582747
• Doğan, E. (2019). Acem Așîran makamındaki “bir haber ver ey Sabâ” eseri örnekleminde; Klâsik Türk Mûsikîsi kadın ses icrâcılarından Meral Uğurlu ve Sabite Tur Gülerman’ın tavır özelliklerinin tahlili ve mukâyesesi. Akademik Sanat, 4(7), 102-120. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/776333
• Doğan-Sevinç, H. (2012). Meşk sistemi bağlamında taksim formunda üslub üzerine bir çalışma [Yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Durgutlu, M. (2013). Sözlü Türk Musikisinde solistik icra üzerine karşılaştırmalı bir çalışma: Münir Nurettin Selçuk, Alâeddin Yavaşça ve Bekir Sıtkı Sezgin'in üslup açısından benzerlik ve farklılıkları [Yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Eke, M. (2005, Aralık 16-18). Türk Halk Müziginde tavırlar, Konya ve Yozgat yöre ezgilerinin bağlama ile icraları [Sözlü bildiri]. Halk Kültürlerini Koruma Yaşatma ve Geleceğe Aktarma Uluslararası Sempozyumu, Türkiye.
• Eroğlu, F. B. (2014). Türk Halk Müziğinde yöre, üslûp ve tavır kavramları. TÜRÜK Uluslararası Dil Edebiyat ve Halk Bilimi Araştırmaları Dergisi, 1(3), 231-238.
• Ersoy, İ. (2017). Üslup kavramına analitik bir bakış: Türkiye'de geleneksel müziklerde performans normları. Journal of International Social Research, 10(49), 302-314.
• Eruzun Özel, A. (2010). Kemençe ile eser icralarından hareketle Tanburi Cemil Bey'in tavır özellikleri. Journal of International Social Research, 3(11), 283-298.
• Eyyüpoğlu, Ö. (2016). Geleneksel Türk Musikisinde gazel icracılığı ve gazelhan örneklemleri [Yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Feyzioğlu, N. (2017). Geleneksel Türk Sanat Mûsikîsinin yapısal biçimlenmesi bağlamında nota icra farklılıkları meselesi ve bir kriter teklifi. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), 59, 269-284.
• Gazimihal, R. M. (1961). Musiki sözlüğü. Milli Eğitim Basımevi.
• Gerçek, İ. H. (2008). Geleneksel Türk Sanat Müziğinde meşk sisteminden notalı eğitim sistemine geçişle ilgili bazı düşünceler. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 38, 151-158.
• Hodeir, A. (2012). Genre, style, forme et structure (16th ed.). Presses Universitaires de France.
• Kardeş, T. (2013). Mesleki müzik eğitimi veren devlet konservatuvarlarındaki Klâsik Türk Müziği üslûp ve repertuvar eğitiminin içerik ve yöntem bakımından incelenmesi. [Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Karkın, A. M., Pelikoğlu, M. C. & Haşhaş, S. (2014). Bağlama enstrümanının öğretim yöntemleri kapsamında yöresel tavırların değerlendirilmesi. Art-e Sanat Dergisi, 7(13), 129-148.
• Kendall R. A., & Carterette E. C. (1990). The communication of musical expression. Music Perception, 8(2), 129–164.
• Kozanoğlu Tokay, D. (2018). Türk Musıkisi icrâsında" Münir Nurettin Selçuk" un tavır ve üslûp farkı [Yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Köroğlu, N. (2016). Niyazi Sayın’ın üslup ve tavrını yansıtan süsleme ögeleri. Fine Arts, 11(1), 12-31.
• Kurtuldu, E. B. & Ergan, M. S. (2011). Geleneksel Türk Musikisi ses icracılarından Hafız Sami’nin hayatı ve gazel icracılığı üzerine bir çalışma. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 29, 573-607.
• Meyer, L. B. (1996). Style and music: Theory, history, and ideology. University of Chicago Press.
• Neuman, W. L. (2006). Basics of social research: Qualitative and quantitative approaches (2th ed.). Allyn & Bacon, Incorporated.
• Özbek, M. A. (1998). Türk Halk Müziği el kitabı I terimler sözlüğü. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Özdemir, G. B. (2013). Sözlü Türk Müziği’nde yorum [Sanatta yeterlilik tezi, Haliç Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Özer, Y. (2002). Müzik etnografisi alan çalışmasında yöntem ve teknik. Dokuz Eylül Yayınları.
• Öztuna, Y. (1976). Türk Musikisi ansiklopedisi II (2. Kısım). Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Öztuna, Y. (1990). Büyük Türk Musikisi ansiklopedisi. Kültür Bakanlığı Yayınları, Başbakanlık Yayınevi, Ankara.
• Öztuna, Y. (2000). Türk Musikisi kavram ve terimler ansiklopedisi. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Öztürk, O. M. (2006). Anadolu yerel müziklerinde geleneksel icranın vazgeçilmez unsurlarından biri olarak “tavır” kavramı üzerine. http://www.muzikegitimcileri.net/bilimsel/makale/O-Ozturk_6.html
• Öztürk, O. M. (2017). Osmanlı Mûsikîsinde “havas beğenisine mahsusiyet”in tezâhürü olarak klasik üslûp. Sosyoloji Dergisi, 37(2), 343-378. http://dx.doi.org/10.26650/TJS.2017.2.0006
• Öztürk, S. (2018). Türk Müziği saz eğitiminde yöresel tavır özelliklerinin kullanılması. İstem, 31, 87-106.
• Palmer, C. (1997). Music performance. Annual Reviews (AR), 48, 115-138.
• Parlar, N. (2019). TRT Kurumuna bağlı radyolardaki günümüz Türk Müziği keman icrâ üslûbunun tespit ve teşrîhi [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Pelikoğlu, M. C. (2012) Geleneksel Türk Halk Müziği eserlerinin makamsal açıdan adlandırılması. Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Pelikoğlu, M. C. (2010). Türk Müziğinde terminoloji sorunu: Geleneksel Türk Halk Müziği ve Geleneksel Türk Sanat müziğine yansımaları. Sanat Dergisi, 18, 81-89.
• Püsküllüoğlu, A. (1995). Türkçe sözlük. Yapı Kredi Yayınları.
• Sandelowski, M. (2010). What's in a name? Qualitative description revisited. Research in Nursing & Health, 33(1), 77-84. https://dx.doi.org/10.1002/nur.20362
• Saraçoğlu, A. (2000). Dil ve edebiyat terimleri sözlüğü. Etam Yayınları.
• Say, A. (1992). Müzik ansiklopedisi (Cilt 4). Başkent Yay.
• Say, A. (2002). Müzik sözlüğü. Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Sözer, V. (1986). Müzik ve müzisyenler ansiklopedisi. Remzi Kitapevi.
• Sözer, V. (1996). Müzik, ansiklopedik sözlük (4. baskı). Remzi Kitapevi.
• Şen, H. O. (1998). Alaeddin Yavaşça. TRT Müzik Dairesi Başkanlığı Yayınları.
• Terzi, C. (2012, Nisan 9-13). Bağlama icrasında tavır üslup yorum ekol ve doğaçlama kavramları üzerine terminolojik ve algısal saptamalar [Sözlü bildiri]. 1. Uluslararası Nida Tüfekçi Bağlama Sempozyumu, Türkiye.
• Titon, J. T. (2009). Worlds of music. Pre-PressPMG.
• Topaloğlu, T., & Yıldırım Orhan, Ş. (2018). Instructor opinions on the use of Turkish Folk Music of syncopated style in cello training. Journal of Education and Learning, 7(6), 165-177, https://dx.doi.org/10.5539/jel.v7n6p165
• Tura, Y. (1988). Türk Musikisinin mes’eleleri. Pan Yayıncılık.
• TDK (2005). Türkçe sözlük (10. Baskı). TDK Yayınları.
• TDK (2020). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/
• Yahya Kaçar, G. (2005). Geleneksel Türk Sanat Müziği’nde süslemeler ve nota dışı icralar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 215-228.
• Yamaner, N. H. & Özbilgin, M. Ö. (2006). Türk Halk Oyunlarında terminoloji sorunu [Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Yavaşca, A. (1982). Türk Musikisinde tavır. Mızrap Dergisi, 1, 7-8.
• Yıldırım, B. (2008). Teke yöresinde icra edilen gurbet havalarında müzikal açıdan tavır farklılıkları [Yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Yöre, S. (2011). Çağdaş müzik: Bestecilik ana akımları, teknikleri ve başlıca besteciler. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 1-20.
• Zeybek, Ö. (2013). Türk Makam Müziği’nde üslûp-tavır görüşleri doğrultusunda Münir Nurettin Selçuk, Alâeddin Yavaşça ve Bekir Sıdkı Sezgin icrâlarının analizi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/