Investıgatıon of The Relatıonshıp Between School Leavıng and Rısky Behavıors In Adolescent Groups In Turkey: A Meta-Analysıs Study

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 2, 685 - 708, 24.06.2024

Hilal Yılmaz , Gökhan Gümüş , Necip Doruk

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1336923

Öz

The alienation or exclusion of an individual from the school environment during the educational process can be described as school dropout. Students may face the risk of school dropout due to various situations. For example, a student who has troubled relationships with his peers may move away from school over time. Among these possible reasons, this study aims to examine. However, this research aims to examine students' tendency to drop out through risky behaviors. Because risky behaviors are among the behavior patterns that are most likely to occur with their friends in the school and classroom environment. For this purpose, meta-analysis method was used in this study in order to reveal the relationship between school dropout and risky behaviors. Meta-analysis is a method that aims to obtain a general result by bringing together quantitative data collected in the literature. In meta-analysis processes, effect size coefficients form the basis of the meta-analysis process. In the literature, Fisher Z coefficient is generally used to calculate the effect size of correlational studies. In this study, it was decided to carry out the analysis process by examining this coefficient, forest graph and funnel graph.. For this purpose, analyzes are performed using 3 versions of Comprehensive Meta-Analysis (CMA) software. When the results of the analysis were examined, it was determined that there was a moderately significant relationship between school dropout and antisocial behaviors, alcohol use, smoking, suicidal tendencies and risky eating behaviors. When the findings are evaluated, it can be said that if the risky behavior tendency increases in schools, the risk of school dropout may increase, in addition, further, the results indicate that individuals who drop out may miss critical developmental opportunities. In this respect, studies on risky behaviors can be an important step in reducing school dropout.

Anahtar Kelimeler

Adolescents, Dropouts, Risky behaviors, Meta-analysis

Türkiye’de Ergen Gruplarında Okul Terki ve Riskli Davranışlar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Bir Meta Analiz Çalışması

Öz

Okul terki, eğitim süreci içindeki bir bireyin okulun geliştirici ortamından uzaklaşması veya dışlanması olarak nitelenebilir. Öğrenciler çeşitli durumlar nedeniyle okul terki riski ile yüz yüze kalabilmektedir. Örnek olarak akranları ile ilişkileri sorunlu olan bir öğrenci zaman içinde okuldan uzaklaşabilir. Bu açıdan bakıldığında okul terkinin olası birçok sebebi olabilir. Ancak bu araştırma öğrencilerin okul terki eğilimini riskli davranışlar üzerinden incelemeyi amaçlamaktadır. Çünkü riskli davranışlar öğrencilerin okul ve sınıf ortamında arkadaşlarıyla birlikte oluşma ihtimali en yüksek davranış örüntülerindendir. Bu amaçla bu araştırmada okul terki ve riskli davranışlar arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla meta-analiz yöntemi kullanılmıştır. Meta-analiz alanyazında toplanmış nicel verileri bir araya getirerek genel bir sonuç elde etmeyi amaçlayan nicel bir araştırma yöntemidir. Meta-analiz süreçlerinde etki büyüklüğü katsayıları meta-analizin temelini oluşturur. Alanyazında korelasyonel araştırmaların etki büyüklüğünü hesaplamak için genellikle Fisher’in Z katsayısı kullanılmaktadır. Bu araştırmada da bu katsayı, orman grafik ve huni grafik yardımıyla incelenerek analiz sürecinin yürütülmesine karar verilmiştir. Bu amaçla analizler, Comprehensive Meta-Analysis (CMA) yazılımının 3. sürümü kullanılarak yapılmıştır. Analiz sonuçları incelendiğinde okul terki ve antisosyal davranışlar ile alkol kullanımı, sigara kullanımı, intihar eğilimi ve riskli beslenme davranışları arasında genel olarak orta düzeyde anlamlı ilişkilerin olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular değerlendirildiğinde okullarda riskli davranış eğiliminin artması durumunda okul terki risklinin de artabileceği buna ek olarak okul terkinin yaşanması durumunda bireylerin gelişimsel fırsatları kaçırabileceği söylenilebilir. Bu açıdan okul terkinin azaltılması için riskli davranışlara yönelik çalışmalar önemli bir adım olabilir.

Anahtar Kelimeler

Ergenler, Okul terki, Riskli davranışlar, Meta-analiz

Kaynakça

• Akyüz-Uçar, G. A. (2019). Kayıp ve yas yaşantısı olan ve olmayan ergenlerde duygu düzenleme ve öznel iyi oluşun riskli davranışları yordayıcılığının incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi].
• Akyollu, B. (2023). Çocukluk çağında ruhsal travmaya maruz kalmış genç yetişkinlerin bağlanma boyutları ve riskli davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi].
• Alikaşifoğlu, M. ve Bilimdalı, A. (2008). Ergenlerde davranışsal sorunlar. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Adolesan Sağlığı II, Sempozyum Dizisi, 63, 55-59. https://doi.org/10.26466/opus.608229
• Aras, B. ve Özer, A. (2023). Liselerde okuldan erken ayrılma: farklı paydaşlara yönelik bütüncül bir önleme ve müdahale etme çalışması. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 6(1), 26-50. https://doi.org/10.58433/opdd.1264600
• Baltacı, Ö. ve Bacanlı, F. (2020). Psychosocial factors that predict internet addiction. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 10(59), 661-679.
• Bedirhanbeyoğlu, H. (2018). Çocukluk çağı travmaları, bilişsel duygu düzenleme stratejileri ve riskli davranışlar arasındaki ilişkiler [Yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi].
• Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P. ve Rothstein, H. R. (2013). Meta-analize giriş. (Çev. S. Dinçer). Anı Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F., (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Budak, B. (2023). Lise öğrencilerinde algılanan aile aidiyet duygusu ile riskli davranışlara yönelim arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi].
• Cincik, Z. B. (2019). Çukurova Üniversitesi aile hekimliği polikliniklerine başvuran üniversite öğrencilerinin riskli davranışları ve yaşam doyumları ile ilişkisi [Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi].
• Cooper, H., Hedges, L. V. ve Valentine, J. C. (2009). The handbook of research synthesis and meta-analysis. Russell Sage Foundation.
• Coşkun, S. (2018). Bir turizm bölgesindeki üniversite öğrencilerinde risk alma davranışlarının incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(4), 46-53.
• Doğan, B. (2018). Ergenlerde Tanrı'ya bağlanma tarzları ve riskli davranışlar üzerine bir araştırma [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi].
• Ekonomik Kalkınma ve İş birliği Örgütü (2023). Employment by education level. Temmuz 30, 2023’te erişildi. https://doi.org/10.1787/26f676c7-en
• Emiroğlu, S. ve Gençtanırım-Kurt, D. (2023). Psikolojik danışman bakış açısıyla okul terki. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi. 6, (1), 51-78. https://doi.org/10.58433/opdd.1267965
• Fry, D., Fang, X., Elliott, S., Casey, T., Zheng, X., Li, J., Florian, L. ve McCluskey, G. (2018). The relationships between violence in childhood and educational outcomes: A global systematic review and meta-analysis. Child Abuse & Neglect, 75, 6-28. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2017.06.021.
• Gençtanırım-Kuru, D. (2010). Ergenlerin riskli davranışlarının yordanması. [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi].
• Gürtepe, A. (2021). Ergenlerde bağlanma sosyal dışlanma ve riskli davranışların incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi].
• Hayta, B. G. (2021). Sporun riskli davranışlar, psikolojik sağlamlık ve benlik saygısı üzerindeki etkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi].
• Haylı, R. G. (2022). Siber mağduriyet, akran zorbalığı, karanlık üçlü, riskli davranışlar ve prososyal davranışların siber zorba olan/olmayan ergenleri doğru sınıflandırma düzeyi. [Doktora tezi, İnönü Üniversitesi].
• Holen, S., Waaktaar, T. & Sagatun, Å. (2018). A chance lost in the prevention of school drop-out? Teacher-Student relationships Mediate the effect of Mental Health Problems.Scandinavian Journal of Educational Research, 62(5). 737-753. https://doi.org/10.1080/00313831.2017.1306801
• İzgi, E. (2018). Ergenlerde riskli davranışlar, benlik saygısı ve ölüm kaygısı arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi].
• Janosz, M., Archambault, I., Morizot, J., & Pagani, L. S. (2008). School engagement trajectories and their differential predictive relations to dropout. Journal of social Issues, 64(1), 21-40. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.2008.00546.x
• Jessor, R. (1987). Problem- behavior theory, psychosocial development, and adolescent problem drinking. British Journal of Addiction. 82, 331- 342. https://doi.org/10.1111/j.1360-0443.1987.tb01490.x
• Karaca, M. B. (2019). İnternet bağımlılığının, yenilik arama ve risk alma davranışları ile ilişkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi].
• Kaya, M.& Boyraz, C. (2020). Akademik başarı ve okul bağlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi: bir meta-analiz çalışması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 148-165 https://doi.org/10.17556/erziefd.731656
• Kaya, Z., Bedir, G. ve Kaval, A. (2019). Lise öğrencilerinde riskli davranışlar ve oyun bağımlılığının incelenmesi (1358-1372). EJER Kongre 2019 Bildiri Kitabı. Anı Yayıncılık.
• Kızmaz, Z. (2006). Okullardaki şiddet davranışının kaynakları üzerine kuramsal bir yaklaşım. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30(1), 47-70.
• Korucu, A. T. ve Kabak, K. (2020). Türkiye'de hibrit öğrenme uygulamaları ve etkileri: Bir meta-analiz çalışması. Bilgi ve İletişim Teknolojileri Dergisi, 2(2), 88-112.
• Körük, S. (2017). Üniversite öğrencilerinde riskli davranışların ortaya çıkmasında yordayıcı bir etken olarak uyumsuz şemaların telafileri. Nesne-Psikoloji Dergisi, 5(9), 55-69. https://doi.org/10.38151/akef.2023.61
• Lei, H., Cui, Y., & Zhou, W. (2018). Relationships between student engagement and academic achievement: A meta-analysis. Social Behavior and Personality: an İnternational Journal, 46(3), 517-528. https://doi.org/10.2224/sbp.7054
• McWhirter, J. J., McWhirter, B. T., McWhirter, A. M. & McWhirter, E. H. (1993). At-risk youth: A comprehensive response. Thomson Brooks/Cole Publishing.
• Mustafayeva, A. (2020). Öfke kontrol problemi olan üniversite öğrencilerinde saldırganlık eğilimi ve riskli davranışlar [Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi].
• Öğülmüş, S., Aypay, A., Taşpınar, M., Çabuk Kaya, N., Varçın, R., Pişkin, M., Çınkır, Ş., Sever, M., Önen, E., Ekşisu, M. ve Çam, Z. (2013). Ortaöğretimde sınıf tekrarı, okul terk sebepleri ve örgün eğitim dışında kalan çocuklar politika öneri raporu. Millî Eğitim Bakanlığı ve UNICEF.
• Öngören, B. (2020). Ergenlikte öznel iyi oluş ile riskli davranışlar arasındaki ilişki. Karya Journal of Health Science, 1(2), 14-18.
• Özer, M. (1991). İlköğretim okulları ikinci kademe (ortaokul) öğrencilerinin öğrenimi terk etme sorununun analizi [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi].
• Özer, A., Gençtanırım, D. ve Ergene T. (2011). Türk lise öğrencilerinde okul terkinin yordanması: Aracı ve etkileşim değişkenleri ile bir model testi. Instıtutes Health of Natıonal. Educ Sci. 2011 January 1; 36(161): 302–317.
• Pronk, S., Kuiper, C., Smit, D., Stams, G. J., Popma, A., Mulder, E. & Berg, van den, G. (2020). A meta-analysis on the outcomes of adolescents at risk for school drop-out attending nonresidential alternative educational facilities. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 64(2), 162-171. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2023.106809
• Sandıkçı, Ç. (2018). Ergenlerde riskli davranışların kişilik özellikleri tarafından yordanmasında sosyal ilişki unsurlarının aracı rolü [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi].
• Schargel, F. P. & Smink, J. (2001). Strategies to help solve our school dropout problem. Eye on Education.
• Sever, G. ve Tunç, E. (2020). Investigation of the relationship between perceived social support level and risky behaviours. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(56), 2013-2025. https://doi.org/10.4324/9781315854090
• Steinka-Fry, K. T., Wilson, S. J. & Tanner-Smith, E. E. (2013). Effects of school dropout prevention programs for pregnant and parenting adolescents: A meta-analytic review. Journal of the Society for Social Work and Research, 4(4), 373-389. https://doi.org/10.5243/jsswr.2013.23
• Şen, S. (2019). SPSS ile meta-analiz nasıl yapılır? Harran Maarif Dergisi, 4(1), 21-49. https://doi.org/10.22596/2019.0401.21.49
• Şen, S. ve Yıldırım, İ. (2020). CMA ile meta-analiz uygulamaları. Anı Yayıncılık.
• Şerif, İ. M. (2020). Çukurova Üniversitesi öğrencilerinde uyku hijyeni ve riskli davranışların değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi].
• Şimşek, H. ve Çöplü, F. (2018). Lise öğrencilerinin riskli davranışlar gösterme düzeyleri ile okula bağlanma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 18-30. https://doi.org/10.31592/aeusbed.358223
• Şirin, H., Özdemir, S. ve Sezgin, F. (2009, Ekim). Okulu terk eden çocukların ve velilerin okul terkine ilişkin görüşleri: Nitel bir inceleme. XVIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Talu, E. ve Gümüş, G. (2020). Ergenlerde akran baskısı ve riskli davranışlar arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 390-403. https://doi.org/10.31592/aeusbed.709641
• Talu, E. ve Gümüş, G. (2021). Ergenlerde benmerkezci düşünce yapısının riskli davranışlara etkisi. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 5(1), 9-21. https://doi.org/10.32960/uead.877489
• Tanrıkulu, İ. (2015). The relatıonshıps between cyber bullyıng perpetratıon motıves and personalıty traıts: testıng uses and gratıfıcatıons theory. [Yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi].
• Tanner-Smith, E.E. & Wilson, S.J. (2013). A meta-analysis of the effects of dropout prevention programs on school absenteeism. Prev Sci 14, 468–478. https://doi.org/10.1007/s11121-012-0330-1
• Torunoğlu, A. Ö. (2023). Psikolojik belirtilerin riskli davranışlarla ilişkisinde içselleştirilmiş ve sosyal damgalanma, kontrol odağı, umut ve öz-şefkatin etkisi: Türkiye üniversite örnekleminde bir inceleme [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi].
• Tutaş, E. ve Sezer, Ö. (2023). Okula bağlılık ile riskli davranışlar arasındaki ilişkide eğitim ve işe dair gelecek beklentilerinin aracı rolü. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 707- 727. http://doi.org/10.17240/aibuefd.2023..- 1145312
• Uysal, A. (2008). Okulu bırakma sorunu üzerine tartışmalar: çevresel faktörler. Milli Eğitim, 37(178), 139-150.
• Washington, E. L. (2002). A case study of school-related factors associated with dropouts of hudson high school (Order No. 3040953). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (305495193). Retrieved from https://www.proquest.com/dissertations-theses/case-study-school-related-factors-associated-with/docview/305495193/se-2
• Yazgan, G. (2020). Üniversite öğrencilerinde riskli davranışlar: İnternet bağımlılığı ve bilişsel tamamlanma ihtiyacının etkisi [Yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi].
• Yazıcıoğlu, M. M. (2020). Üniversite öğrencilerinde algılanan sosyal destek, ahlaki uzaklaşma ve riskli davranışlar arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi].
• Yurt, E. (2022). Türkiye’de akademik motivasyon konusunda yapılan araştırmaların incelenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 95-112.