Erken Okuryazarlık Eğitim Programı’nın 60-69 Aylık Çocukların Erken Okuryazarlık Becerilerine Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 3, 1517 - 1539, 15.09.2024

Betül Dilşad Ertekin , Özlem Çamlıbel Çakmak

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1409534

Öz

Bu araştırmada, araştırma kapsamında geliştirilen Erken Okuryazarlık Eğitim Programı’nın 60-69 aylık çocukların erken okuryazarlık becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma grubu 12 deney, 12 kontrol grubu olmak üzere toplam 24 çocuktan oluşmaktadır. Araştırmada ön test- son test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak "Erken Okuryazarlık Becerilerini Değerlendirme Aracı" kullanılmıştır. Erken Okuryazarlık Eğitim Programı deney grubundaki çocuklara araştırmacı tarafından haftada beş gün olmak üzere dört hafta boyunca yaklaşık 40 dakikalık etkinlikler şeklinde uygulanmıştır. Kontrol grubunda yer alan çocuklar ise öğretmen tarafından verilen eğitime devam etmiştir. Eğitim programının tamamlanmasının ardından hem deney hem kontrol grubuna son testler uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, ön test sonuçları arasında anlamlı bir farklılık görülmeyen deney ve kontrol grubunun son test sonuçları arasında anlamlı bir farklılık görülmüştür. Deney grubunun sesbilgisel farkındalık, yazı farkındalığı, öyküyü anlama, görselleri eşleştirme ve yazı yazma öncesi beceriler alt testlerinin tamamında ön test ve son test sonuçları arasında anlamlı bir farklılık görülürken; kontrol grubunun yalnızca yazı yazma öncesi beceriler alt testinde anlamlı bir farklılık görülmüştür. Kalıcılık testi sonuçlarına göre deney grubunda elde edilen sonuçların en az üç hafta kalıcılık gösterdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi, Erken okuryazarlık, Erken okuryazarlık becerileri

Etkisinin İncelenmesi* Investigation of The Effect of The Early Literacy Education Program on The Early Literacy Skills of 60- 69 Monthly Children

Öz

The purpose of this research was to investigate the effect of the Early Literacy Education Program developed within the scope of the study on the early literacy skills of children aged 60-69 months. The study group consists of a total of 24 children, with 12 in the experimental group and 12 in the control group. A pre-test post-test control group quasi-experimental design was used in the research. "Early Literacy Skills Assessment Tool" was used as a data collection tool. The Early Literacy Education Program was implemented in the experimental group by the researcher as approximately 40-minute activities five days a week for four weeks. Children in the control group continued with the education provided by their teacher. After the completion of the education program, post-tests were administered to both the experimental and control groups. According to the findings obtained from the research, there was no significant difference between the pre-test results of the experimental and control groups, but there was a significant difference between their post-test results. While the experimental group showed a significant difference between the pre-test and post-test results in all subtests, including phonological awareness, print awareness, story comprehension, matching images, and pre-writing skills, the control group only showed a significant difference in the pre-writing skills subtest. According to the results of the retention test, it was observed that the results obtained in the experimental group were sustained for at least three weeks.

Anahtar Kelimeler

Preschool, Early literacy, Early literacy skills

Kaynakça

• Aarnoutse, C., van Leeuwe, J., & Verhoeven, L. (2005). Early literacy from a longitudinal perspective. Educational Research and Evaluation, 11(3), 253-275. https://doi.org/10.1080/08993400500101054
• Akdal, D. (2021). Sesbilgisel farkındalık. T. Kargın (Ed.), Değerlendirmeden uygulamaya tüm yönleriyle erken okuryazarlık içinde (ss. 43-60). Pegem Akademi.
• Akoğlu, G., & Kızılöz, Ç. (2018). Print awareness skills and home literacy environment of Turkish preschoolers. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 90-105. https://doi.org/10.16986/HUJE.2018040772
• Aktan-Kerem, E. (2001). Okul öncesi dönem çocuklarında okuma gelişimi ve okumaya hazırlık programının etkisinin değerlendirilmesi [Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Alisinanoğlu, F., & Şimşek, Ö. (2013). Investigation of the effects of writing and reading readiness studies on the writing preparation skills of pre-school children. Pegem Journal of Education and Instruction, 2(2), 1-14.
• Altınkaynak, Ş. (2019). Okul öncesi dönemde erken okuryazarlık becerilerinin gelişimi. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(1), 37-49.
• Altun, D., Taştekin-Erden, F., & Snow, C. E. (2016). Filizlenen okuryazarlık: Okul öncesi dönem ses ve yazı farkındalığı becerilerini besleyen ev-içi kaynakların incelenmesi. Ö. Demirel & S. Dinçer (Ed.), Eğitim bilimlerinde yenilikler ve nitelik arayışı içinde (s. 505-529). Pegem Akademi.
• Arnas, Y., Erden, Ş., Aslan, D.,& Cömertpay, B. (2003). Okul öncesi öğretmenlerin günlük programda yer verdikleri etkinlikler ve bu etkinliklerde kullandıkları yöntemler. G. Haktanır (Ed.), OMEP Dünya Konsey Toplantısı ve Konferansı Bildiri Kitabı içinde (ss. 435– 450). Ya-pa.
• Aygün, S. (2022). Erken okuryazarlık becerilerine yaratıcı drama eğitiminin etkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Barnett, S. W. (2001). Preschool education for economically disadvantaged children: Effects on reading achievement and related outcomes. In B. Neuman & D. Dickinson (Eds.), Handbook of early literacy research. Guilford Press.
• Bay, D. N., Altun, S. A., & Çetin, Ö. Ş. (2014). Okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına yönelik öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 244-263. https://doi.org/10.12780/UUSBD281
• Bayraktar, V. (2013). Okuma yazmaya hazırlık eğitim programının anasınıfına devam eden 6 yaş grubu çocukların yazı farkındalığı becerilerine ve ilkokul birinci sınıftaki ses farkındalığı ve okuma yazma becerilerine etkisinin incelenmesi [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Bayraktar, V., & Temel, F. (2014). Okuma-yazmaya Hazırlık Eğitim Programı’nın çocukların okuma yazma becerilerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), 08-22.
• Beaty, J. (2013). 50 Early Childhood Literacy Strategies. Pearson.
• Benner, G. J., Beaudoin, K., Kinder, D., & Mooney, P. (2005). The relationship between the beginning reading skills and social adjustment of a general sample of elementary aged children. Education and treatment of children, 28(3), 250-264.
• Bingham, G. E., & Patton-Terry, N. (2013). Early language and literacy achievement of early reading first students in kindergarten and 1st grade in the United States. Journal of Research in Childhood Education, 27(4), 440-453. https://doi.org/10.1080/02568543.2013.822952
• Brandt, D. (2011). Literacy as involvement: The acts of writers, readers, and texts. SIU Press.
• Bredekamp, S. (2015). Erken Çocukluk Eğitiminde Etkili Uygulamalar (Çev. H. Z. İnan). Nobel.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (Genişletilmiş 27. Baskı). Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cabell, S. Q., Justice, L. M., Kaderavek, J., Pence, K. L., & Breit-Smith, A. (2008). Emergent literacy: Lessons for success. Plural Publishing.
• Cameron, T. A., Schaughency, E., Taumoepeau, M., McPherson, C., & Carroll, J. L. (2023). School-entry skills and early skill trajectories predict reading after 1 year. School Psychology, 38(4), 199–214. https://doi.org/10.1037/spq0000544
• Carson, K. L., Gillon, G. T., & Boustead, T. M. (2013).Classroom phonological awareness instruction and literacy outcomes in the first year of school. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 44(2), 147-160. https://doi.org/10.1044/0161-1461(2012/11-0061)
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz (Çev. A. Aypay). Anı Yayıncılık.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. Lawrence Erlbaum Associates.
• Çetin, A. (2019). Erken okuryazarlık becerileri eğitim programının erken okuryazarlık ve erken matematik becerileri üzerine etkisinin incelenmesi [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Çokluk, Ö. S., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, S. (2012). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: Spss Ve Lisrel Uygulamaları. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dickinson, D. K., & McCabe, A. (2001). Bringing it all together: The multiple origins, skills, and environmental supports of early literacy. Learning Disabilities Research & Practice, 16(4), 186-202. https://doi.org/10.1111/0938-8982.00019
• Doğan, A. (2019). Diyalojik okumanın beş-altı yaş çocukların erken okuryazarlık becerilerine etkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Ecalle, J., Dujardin, E., Labat, H., Thierry, X., & Magnan, A. (2023). Profiles of learner readers and their early literacy skills and environmental predictors: a large-scale longitudinal study from preschool to grade 1. In Frontiers in Education (Vol. 8, p. 1189046). Frontiers.
• Efe, M. (2018). Düşük sosyo-kültürel özellikteki okulöncesi dönem 48-66 ay çocuklarına etkileşimli kitap okuma programının yazı farkındalığına etkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Efe, M., & Temel, Z. F. (2018). Okul öncesi dönem 48-66 ay çocuklarına Etkileşimli Kitap Okuma Programı’nın yazı farkındalığına etkisinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(2), 257-283. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.196720182257
• Erdoğan, Ö. (2011). İlk okuma-yazma süreci için önemli bir beceri: Fonolojik farkındalık. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 161-180.
• Erdoğan, T. (2013). Okul öncesi dönemde okuma yazmaya hazırlık. T. Erdoğan (Ed.). İlkokula (ilköğretime) hazırlık ve ilkokul (ilköğretim) programları içinde (ss.109-131). Eğiten Kitap.
• Erdoğan, T., Altınkaynak, Ş. Ö., & Erdoğan, Ö. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin okuma yazmaya hazırlığa yönelik yaptıkları çalışmaların incelenmesi. İlkögretim Online, 12(4), 1188-1199.
• Ergül, C., Akoğlu, G., Karaman, G., & Sarıca, A. D. (2017). Anasınıfında uygulanan etkileşimli kitap okuma programının sonraki okuma becerilerine etkisi: İzleme çalışması. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 10(2), 191-219.
• Ergül, C., Karaman, G., Akoğlu, G., Tufan, M., Sarıca, A. D., & Kudret, Z. B. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin “Erken Okuryazarlık” kavramına ilişkin bilgi düzeyleri ve sınıf uygulamaları. Elementary Education Online, 13(4).
• Feyman- Gök, N. (2013). Anaokullarında erken okuryazarlık çevresinin değerlendirilmesi ve sınıf ortamının çocukların erken okuryazarlık davranışlarına etkisi [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Galeza, A., & Rasinski, T. (2023). Singing in Preschool Promotes Literacy Development. The Reading Teacher, 77(2), 256-259. https://doi.org/10.1002/trtr.2227
• Griffith, P. L., Beach, S. A., Ruan, J., & Dunn, L. (2008). Literacy for young children: A guide for early childhood educators. Corwin Press.
• Güldenoğlu, B., Kargın, T., & Ergül, C. (2016). Sesbilgisel farkındalık becerilerinin okuma ve okuduğunu anlama üzerindeki etkisi: Boylamsal bir çalışma. Elementary Education Online, 15(1), 251-272. https://doi.org/10.17051/io.2016.25973
• Hand, E.D., Lonigan, C.J. & Puranik, C.S. (2022). Prediction of kindergarten and first-grade reading skills: unique contributions of preschool writing and early-literacy skills. Read Writ 37,25–48 https://doi.org/10.1007/s11145-022-10330-1
• Herring, W. A., Bassok, D., McGinty, A. S., Miller, L. C., & Wyckoff, J. H. (2022). Racial and Socioeconomic Disparities in the Relationship Between Children’s Early Literacy Skills and Third-Grade Outcomes: Lessons From a Kindergarten Readiness. Assessment. Educational Researcher, 51(7), 441-450. https://doi.org/10.3102/0013189X221091535
• Johnson, B. & Christensen, L. (2014). Educational research: quantitative, qualitative, and mixed approaches. Sage publications.
• Justice, L. M., & Ezell, H. K. (2002). Use of storybook reading to increase print awareness in atrisk children. American Journal of Speech-Language Pathology, 11(1), 17-29. https://doi.org/10.1044/1058-0360(2002/003)
• Kandır, A., & Yazıcı, E. (2016). MEB 2013 Okul Öncesi Eğitim Programının okuma yazma becerilerinin gelişimi yönünden değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(3), 451-458.
• Karaman, G. (2013). Erken okuryazarlık becerilerini değerlendirme aracının geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışması [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Kargın, T. , Güldenoğlu, B., & Gengeç, H. (2023). The Role of Early Literacy Skills in Beginning to Read in Turkish: Longitudinal Findings from First Graders . Participatory Educational Research , 10(2) , 26-42 . https://doi.org/10.17275/per.23.27.10.2
• Kargın, T., Güldenoğlu, B., & Ergül, C. (2017). Anasınıfı çocuklarının erken okuryazarlık beceri profili: Ankara örneklemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(01), 61-87. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.299868
• Kaynak- Ekici, K. (2017). MEB okul öncesi eğitim programına uyarlanmış piramit metodunun 5 yaş çocuklarının dil ve erken okuryazarlık becerilerine etkisinin incelenmesi [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Korkmazlar-Oral, Ü. (2003). Okul öncesi dönemde öğrenme sorunlarını tanımak [Panel Bildirisi]. Okul Öncesi Eğitim: Sorunlar ve Çözümler Sempozyumu, Türkiye.
• Kush, J. C., Watkins, M. W., & Brookhart, S. M. (2005). The temporal-interactive influence of reading achievement and reading attitude. Educational Research and Evaluation, 11(1), 29-44. https://doi.org/10.1080/13803610500110141
• Lonigan, C. J., Allan, N. P., & Lerner, M. D. (2011). Assessment of preschool early literacy skills: Linking children's educational needs with empirically supported instructional activities. Psychology in the Schools, 48(5), 488-501.
• Lonigan, C. J., Schatschnieder, C., & Westberg, L. (2008). Impact of code-focused interventions on young children's early literacy skills. In Developing early literacy: Report of the National Early Literacy Panel (pp. 107–151). Washington, DC: National Institute for Literacy.
• Lust, C., & Donica, D. (2011). Research scholars initiative-effectiveness of a hand writing readiness program in Head Start: A two-group controlled trial. Am J Occup Ther, 65, 560–8.
• Lynch, J. (2009). Preschool teachers' beliefs about children's print literacy development. Early Years, 29(2), 191-203. https://doi.org/10.1080/09575140802628743
• Marr, D., Windsor, M.M., & Cemark, S. (2001). Handwriting readiness: Locatives and visual motor skills in the kindergarten year. Early Childhood Research and Practise, 3(1), 1-16.
• Maureen, I. Y., Van der Meij, H., & de Jong, T. (2022). Evaluating storytelling activities for early literacy development. International Journal of Early Years Education, 30(4), 679-696. https://doi.org/10.1080/09669760.2021.1933917
• McGee, L. M., & Morrow, L. M. (2005). Teaching literacy in kindergarten. Guilford Press. Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Okul öncesi eğitim programı. Milli Eğitim Yayınevi. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ooproram.pdf
• Munna, A. S., & Kalam, M. A. (2021). Impact of Active Learning Strategy on the Student Engagement. GNOSI: an interdisciplinary journal of human theory and praxis, 4(2), 96-114.
• National Association for the Education of Young Children. (1998). Learning to Read and Write: Developmentally Appropriate Practices for Young Children. Young Children, 53(4), 30-46. National Early Literacy Panel. (2000). Developing early literacy: Report of the National Early Literacy Panel. National Institute for Literacy.
• National Early Literacy Panel. (2008). Developing early literacy: Report of the National Early Literacy Panel. National Institute for Literacy.
• Nelson, P. A. (2005). Could you and your students use a poetry getaway?. The Reading Teacher, 58(8), 771-773.
• Neuman, S. B., & Dickinson, D. K. (2001). Handbook of early literacy research. Guilford Publications.
• Neumann, M.M., Hood, M., Ford, R.M., & Neumann, D.L. (2011). The role of environmental print in emergent literacy. Journal of Early Childhood Literacy, 12(3), 231–258. https://doi.org/10.1177/1468798411417080
• Olson, S., Parenteau, M., & Parenteau, M. (2023). The Effectiveness of Explicit Literacy Instruction on Kindergarten and First-Grade Student’s Decoding Abilities [Master’s Thesis, Minnesota State University].
• Parpucu, N. (2016). Seslerin renkli dünyası programının okul öncesi çocukların fonolojik farkındalık becerileri üzerindeki etkisi [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Phillips, B. M., Clancy-Menchetti, J., & Lonigan, C. J. (2008). Successful phonological awareness instruction with preschool children: Lessons from the classroom. Topics in early childhood special education, 28(1), 3-17. https://doi.org/10.1177/0271121407313813
• Pisani, L., Seiden, J., & Wolf, S. (2022). Longitudinal evidence on the predictive validity of the International Development and Early Learning Assessment (IDELA). Educational Assessment, Evaluation and Accountability, 34(2), 173-194.
• Ranweiler, L. (2004). Preschool readers and writers: Early literacy stratejies for teachers. High Scope Press.
• Raupers, P. M. (2000).Effects of accommodating learning- style preferences on long-term retention of technology training content. National Forum Of Special Education Journal.
• Rief, S. F., & Stern, J. (2010). The dyslexia checklist: A practical reference for parents and teachers (Vol. 3). John Wiley & Sons.
• Rowe, D. W., & Wilson, S. (2015). The development of a descriptive measure of early childhood writing: Results from the Write Start! writing assessment. Journal of Literacy Research, 47(2), 245-292. https://doi.org/10.1177/1086296X15619723
• Rowe, D. W., Shimizu, A. Y., & Davis, Z. G. (2022). Essential practices for engaging young children as writers: Lessons from expert early writing teachers. The Reading Teacher, 75(4), 485-494. https://doi.org/10.1002/trtr.2066
• Snow, C., Burns, S., & Griffin, P. (1998). English Language Learners and Reading Difficulties. National Research Council.
• Storch, S. A., & Whitehurst, G. J. (2002). Oral language and code-related precursors to reading: evidence from a longitudinal structural model. Developmental psychology, 38(6), 934.
• Suggate S. A. (2016). Meta-analysis of the long-term effects of phonemic awareness, phonics, fluency, and reading comprehension interventions. J Learn Disabil, 49(1), 77–96. https://doi.org/10.1177/0022219414528540
• Suggate, S., Schaughency, E., McAnally, H., & Reese, E. (2018a). From infancy to adolescence: The longitudinal links between vocabulary, early literacy skills, oral narrative, and reading comprehension. Cognitive Development, 47, 82-95.
• Suggate, S., Pufke, E., & Stoeger, H. (2018b). Do fine motor skills contribute to early reading development?. Journal of Research in Reading, 41(1), 1-19. https://doi.org/10.1111/1467-9817.12081
• Şen, M. (2020). Akıl ve zekâ oyunlarının 60-72 aylık çocuklarda erken okuryazarlık becerilerine etkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Torgesen, J. K., Alexander, A. W., Wagner, R. K., Rashotte, C. A., Voeller, K. K., & Conway, T. (2001). Intensive remedial instruction for children with severe reading disabilities: Immediate and long-term outcomes from two instructional approaches. Journal of learning disabilities, 34(1), 33-58. https://doi.org/10.1177/002221940103400104
• Turan, F., & Akoğlu, G. (2011). Okul öncesi dönemde ses bilgisi farkındalık eğitimi. Eğitim ve Bilim, 36(161), 36(161), 64-75.
• Turan, F., & Akoğlu, G. (2014). Home literacy environment and phonological awareness skills in preschool children. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), 153-166.
• Whitehurst, G. J., & Lonigan, C. J. (1998). Child development and emergent literacy. Child development, 69(3), 848-872.
• Yalavaç, N. (2020). Etkileşimli kitap okumanın erken okuryazarlık becerilerine etkisi [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Yalman, F. (2020). Kütüphanede verilen “kitapların eğlenceli dünyası” eğitim programının çocukların erken okuryazarlık becerilerine etkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Karabük Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Yazıcı, E. (2013). Okuma yazma becerilerini destekleyici duyu eğitimi programının 61-66 aylık çocukların okuma yazma becerilerine etkisi [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/