Pandemi Sürecinde Öğretmenlerin Psikolojik Sağlamlık Düzeyleri ile Hayat Boyu Öğrenme Yeterlilikleri Arasındaki İlişki

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 3, 1770 - 1790, 15.09.2024

Metin Özsoy , Osman Nejat Akfırat

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1410897

Öz

Bu araştırma, pandemi sürecinde görev yapan öğretmenlerin psikolojik sağlamlıkları ve hayat boyu öğrenme yeterlilikleri değişkenleri arasında bulunan ilişkiyi incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma İstanbul ili Tuzla ilçesinde görevine devam eden 414 öğretmenle gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak Yaşam Boyu Öğrenme Anahtar Yeterlikleri Ölçeği ve Yetişkin Psikolojik Sağlamlık Ölçeği kullanılmıştır. Veri analizinde t testi, ANOVA, korelasyon ve regresyon uygulanmıştır. Normal dağılım göstermeyen alt boyutlar için parametrik olmayan testler kullanılmıştır. Ulaşılan sonuçlar, öğretmenlik mesleğine devam eden kişilerin psikolojik sağlamlıklarının ve hayat boyu öğrenme yeterlilik düzeylerinin iyi durumda olduğunu göstermiş, eğitim düzeyi ve mesleki çalışmalara katılım geçmişi gibi faktörlerin bu yeterlikleri etkilediğini ortaya koymuştur. Psikolojik sağlamlık açısından yaş ve medeni durumun etkisi belirlenmiştir. Ayrıca, öğretmenlerin hayat boyu öğrenme yeterlilikleri ile psikolojik sağlamlıkları arasında korelasyonel olarak anlamlı bir ilişki olduğu ve regresyon analizine göre öğretmenlerin hayat boyu yeterlilik düzeylerinin psikolojik sağlamlık düzeylerini yordadığı tespit edilmiştir. Hayat boyu öğrenme yeterliliği öğretmenler için psikolojik sağlamlıkları adına koruyucu bir faktör olarak nitelenebilir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar, ilgili alan yazınıyla uyumlu olarak tartışılmıştır. Psikolojik sağlamlık kavramının günümüz dünyasında büyük önem kazandığı göz önüne alındığında mevcut koruyucu faktörlere bilimsel olarak yenilerini ekleyebilmek oldukça önemlidir. Öğretmenlere yönelik eğitim programları ve faaliyetler, öğretmenlerin hayat boyu öğrenme becerilerini desteklemeye yönelik olarak tasarlanması ve uygulanması öneri olarak sunulabilir.

Anahtar Kelimeler

Hayat Boyu Öğrenme, Psikolojik Sağlamlık, COVID-19, Koruyucu Faktör

The Relationship Between Teachers' Psychological Resilience Levels and Lifelong Learning Competencies During the Pandemic

Öz

This study aims to examine the relationship between the variables of psychological resilience and lifelong learning competencies of teachers working during the pandemic. The research was conducted with 414 teachers who continue to work in Tuzla district of Istanbul province. Lifelong Learning Key Competencies Scale and Adult Psychological Resilience Scale were used as data collection tools. In data analysis, t-test, ANOVA, correlation and regression were applied. Nonparametric tests were used for sub-dimensions that did not show normal distribution. The results showed that the psychological resilience and lifelong learning competence levels of the people who continue their teaching profession are in good condition, and that factors such as education level and history of participation in professional studies affect these competencies. In terms of psychological resilience, the effect of age and marital status was determined. In addition, it was found that there was a significant correlational relationship between teachers' lifelong learning competencies and their psychological resilience and that teachers' lifelong learning competence levels predicted their psychological resilience levels according to regression analysis. Lifelong learning competence can be characterized as a protective factor for teachers' psychological resilience. The results of the study were discussed in accordance with the related literature. Considering that the concept of psychological resilience has gained great importance in today's world, it is very important to add new ones to the existing protective factors scientifically. In this context, suggestions are listed.

Anahtar Kelimeler

Lifelong Learning, Psychological Resilience, COVID-19, Protective Factor

Kaynakça

• Abbak, Y. (2018) Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme yeterlikleri ile yenilikçilik düzeylerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi.
• Alikaşifoğlu, M. & Ercan, O. (2009). Ergenlerde riskli davranışlar. Türk Pediatri Arşivi. 44, 1-6.
• Altın, S. (2018). Ortaöğretim öğretmenlerinin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin incelemesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Arslan, G. (2015). Yetişkin psikolojik sağlamlık ölçeği’nin (YPSÖ) psikometrik özellikleri: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 16(2): 344-357
• Arslan, F. (2019). Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme düzeyleri ve öz yönetimli öğrenme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: karma yöntem (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi.
• Ayaz, C. (2016). Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi.
• Babanlı, N. & Akçay, R. C. (2018). Yetişkin eğitimindeki kursiyerlerin yaşam boyu öğrenme yeterlikleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(9), 89-104.
• Bekaroğlu, E., & Yılmaz, T. (2020). COVID-19 ve psikolojik etkileri: Klinik psikoloji perspektifinden bir derleme. Nesne dergisi.
• Block, J. & Kremen, A. M. (1996). IQ and Ego-resiliency: Conceptual and empirical connections and separateness. Journal of Personality and Social Psychology, 70(2), 349–361. https://doi.org/10.1037/0022-3514.70.2.349
• Çolakoğlu, J. (2002). Yaşam boyu öğrenmede motivasyonun önemi. Milli Eğitim Dergisi, 155(156), 127-134.
• Damran-Akyıldırım, P. (2017). Üniversite öğrencilerinde benlik saygısı algılanan sosyal destek ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi.
• Demirel, M. & Akkoyunlu, B. (2010). Öğretmen adaylarının yaşam boyu öğrenme eğilimleri ve bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algıları [Bildiri]. 10 th. International Educational Technology Conference, (26-28 Nisan, 2010). Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul, Proceedings Book, Volume 2, 1126-1133.
• Doğan, S. & Kavtelek, C. (2015). Hayat boyu öğrenme kurum yöneticilerinin hayat boyu öğrenmeye ilişkin algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 82-104.
• Evin Gencel, İ. (2013). Öğretmen adaylarının yaşam boyu öğrenme yeterliklerine yönelik algıları. Eğitim ve Bilim, 38(170), 237-252.
• Gürgan, U. (2006). Yılmazlık ölçeği (YÖ): Ölçek geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39(2), 45-74.
• Irmak, Y. T. (2008). Çocuk istismarı ve ihmalinin yaygınlığı ve dayanıklılıkla ilişkili faktörler. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi.
• İleri, S. (2017). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ve hayat boyu öğrenme faaliyetlerine katılım düzeyleri (Karşıyaka/Bayraklı Örneklemi) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129-142.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınları.
• Karataş, R. (2016). Özel eğitim okullarında çalışan öğretmenlerin psikolojik dayanıklılık düzeyleri ve başa çıkma stratejilerinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Kaya, K. (2018). Öğretmenlerin bilimsel epistemolojik inançları ile yaşam boyu öğrenme yeterlikleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Kırandi, O. (2020). Beden eğitimi öğretmeni adaylarında psikolojik sağlamlık ve serbest zaman sıkılma algısı ilişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trabzon Üniversitesi.
• Kıvrak, E. (2007). Avrupa Birliği ve Türkiye’de yaşam boyu öğrenme politikaları ve istihdam ilişkisinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi.
• Luthar, S. S., Cicchetti, D., & Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. Child Development, 71, 543-562
• Masten, A.S. (2001). Ordinary magic: Resilience process in development. American Psychologist, 56, 227-239.
• Oral, B. & Yazar, T. (2013). Öğretmen adaylarının yaşam boyu öğrenmeye ilişkin algılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi [Bildiri]. Öğretmen Eğitiminde Öğrenmeye Uluslararası Yeni Bakış Açıları Konferansı (International Perspectives on New Aspects of Learning in Teacher Education) 2-4 Ekim 2013, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi, Bildiri Özetleri Kitabı.
• Özçevik, D., & Ocakçı, A. F. (2020). Covid-19 ve ev hapsindeki çocuk: Salgının psikolojik etkileri ve hafifletme yolları. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 19(1), 13-17.
• Patton, M. Q. (2005). Qualitative research. John Wiley & Sons, Ltd.
• Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20, 489-502.
• Sezgin, K. (2016). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık ve dindarlık düzeylerinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi.
• Sönmezer, B. (2015) Öğretmenlerin tükenmişlik ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi.
• Şahin, M., Akbaşlı, S., & Yanpar Yelken, T. (2010). Key competences for lifelong learning: The case of prospective teachers. Educational Research and Review, 5 (10), 545-556.
• Uçar, T. (2013). Özel eğitim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin ve mesleki sosyal destek düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi.
• WHO. (2023a). COVID istatistikleri. https://covid19.who.int/table
• WHO. (2023b). Basın açıklaması. https://www.who.int/director-general/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing---5-may-2023
• Werner E. (2005). Resilience and recovery: Findings from the kauai longitudinal study. Research, Policy and Practice in Children’s Mental Health, 19(1), 11-14.
• Yalçın, S. (2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile stres, psikolojik dayanıklılık ve akademik iyimserlik arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi.
• Yaman, F. & Yazar, T. (2015). Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin incelenmesi (Diyarbakır ili örneği). Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1553- 1566.
• Yılmaz, M. (2019). Öğretmenlerin psikolojik dayanıklılıkları ile iş yaşam kaliteleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
• Zeybek, Z., Bozkurt, Y., & Aşkın, R. (2020). Covid-19 pandemisi: Psikolojik etkileri ve terapötik müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 304-318.