Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının SOLO Taksonomisine Göre Analizi

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 1, 667 - 690

Abdulkerim Diktaş , Derya Girgin , İsmail Satmaz , Ulaş Yabanova

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2025..-1556985

Öz

Öğretim programları, öğrenci gelişimini yönlendiren, eğitimin amaçlarını belirleyen ve topluma yönelik katkıyı şekillendiren temel araçlardır. Sosyal bilgiler eğitimi, tarih, coğrafya, ekonomi ve siyaset gibi çeşitli alanları kapsayan disiplinler arası bir yapıya sahiptir. Bu eğitim, öğrencilere eleştirel düşünme, vatandaşlık bilinci ve toplumsal olayları anlama becerisi kazandırmayı hedefler. Bu hedeflerin belirlenmesinde farklı taksonomik yaklaşımlar kullanılabilir; bunlardan biri de SOLO taksonomisidir. Bu makale, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli 4-7. sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı'nı SOLO Taksonomisi doğrultusunda analiz etmeyi amaçlamaktadır. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden biri olan doküman incelemesi tekniğini kullanmıştır. Çalışmada, Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu tarafından yayınlanan 2024 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı incelenmiş, ancak bu inceleme 4-7. sınıf kazanımlarıyla sınırlandırılmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, özellikle 3. ve 4. düzey kazanımların ağırlıkta olduğunu, ancak 5. düzey olan "Soyutlanmış Yapı" düzeyinin sınırlı kaldığını göstermektedir. Bu durum, incelenen programın üst düzey düşünme becerilerini geliştirme açısından yeterli kazanımlar içermediğini ortaya koymaktadır. Çalışma, öğretim programında dijital medya, yapay zekâ ve veri analitiği gibi teknolojik gelişmelere daha fazla yer verilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Ayrıca, üst düzey bilişsel becerilere yönelik kazanımların artırılması ve programların bu doğrultuda yeniden yapılandırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

SOLO Taksonomisi, Sosyal Bilgiler Programı, Türkiye Maarif Modeli

Analysis of the Social Studies Course Curriculum of the Türkiye Century Education Model According to the SOLO Taxonomy

Öz

Curricula are essential tools that guide student development, determine educational goals, and shape societal contributions. Social studies education has an interdisciplinary structure encompassing various fields such as history, geography, economics, and politics. It aims to equip students with critical thinking skills, citizenship awareness, and the ability to understand social events. Various taxonomic approaches can be used to determine these objectives; one such approach is the SOLO taxonomy. This article analyzes the Türkiye Century Education Model's 4th-7th grade Social Studies Curriculum using the SOLO Taxonomy. The research employed document analysis, a qualitative research technique. The study examined the 2024 Social Studies Curriculum published by the Ministry of National Education's Board of Education and Instruction, focusing specifically on 4th-7th grade learning outcomes. Data analysis was conducted using the content analysis technique. The research findings reveal a predominance of 3rd and 4th level acquisitions, while the 5th level "Abstracted Structure" is limited. This indicates that the examined curriculum lacks sufficient learning outcomes for developing higher-order thinking skills. The study emphasizes the need for greater inclusion of technological developments such as digital media, artificial intelligence, and data analytics in the curriculum. Furthermore, it recommends increasing the focus on higher-order cognitive skills and restructuring the programs accordingly.

Anahtar Kelimeler

SOLO Taxonomy, Social Studies Program, Türkiye Education Model

Kaynakça

• Bağdat, O., & Anapa Saban, P. (2014). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin cebirsel düşünme becerilerinin solo taksonomisi ile incelenmesi. International Journal of Social Science, 26, 473-496. DOI: https://doi.org/10.9761/JASSS2364.
• Bektaş, Ö., & Turan, R. (2022). Türkiye’de sosyal bilgiler öğretim programları. Pegem Akademi: Ankara.
• Beldağ, A., & Teymur, N. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programında çokkültürlü eğitim: bir içerik analizi. Türk Akademik Yayınlar Dergisi (TAY Journal), 2(2), 117-129.
• Biggs, J. B. (2003). Teaching for quality learning at University. Maidenhead: Open University Press.
• Biggs, J. B., & Collis, K. F. (1982). Evaluating the quality of learning: The SOLO taxonomy (Structure of the Observed Learning Outcome). Academic Press.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40. DOI: https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
• Brabrand, C., & Dahl, B. (2009). Using the SOLO taxonomy to analyze competence progression of university science curricula. Higher Education, 58(4), 531-549. DOI: http://dx.doi.org/10.1007/s10734-009-9210-4
• Burnett, P. C. (1999). Assessing the structure of learning outcomes from counselling using the SOLO taxonomy: An exploratory study. British Journal of Guidance and Counselling, 27(4), 567-580.
• Bursa, S. (2018). 2018 Sosyal bilgiler öğretim programının solo taksonomisine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 1015-1032.
• Çelik, D. (2007). Öğretmen adaylarının cebirsel düşünme becerilerinin analitik incelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Çırak, A. (2019). Demokratik değerler, demokratik eğitim ve sosyal bilgiler eğitimi ilişkisi. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 1-18.
• Çiydem, E., & Kaymakcı, S. (2021). Türkiye’de sosyal bilgiler dersinin yönelimi üzerine bir değerlendirme. İnsan ve İnsan, 8(27), 179-207. DOI: https://doi.org/10.29224/insanveinsan.818742.
• Eskici, E., & Altun, A. (2023). Sosyal bilimlerde dijitalleşme ve sosyal bilgiler öğretim programına yansıtılması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(4), 1686-1719.
• Gezer, M., & İlhan, M. (2015). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı kazanımları ile ders kitabı değerlendirme sorularının SOLO taksonomisine göre incelenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (29), 1-25.
• Gömleksiz, M. N., & Kan, A. Ü. (2009). Sosyal bilgiler dersi öğretim programının eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme ve girişimcilik becerilerini kazandırmadaki etkililiğinin belirlenmesi (Diyarbakır ili örneği). Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 8(1), 39-49.
• Harwood, T. G., & Garry, T. (2003). An overview of content analysis. The Marketing Review, 3(4), 479-498.
• Hattie, J. A., & Purdie, N. (1998). The SOLO model: Addressing fundamental measurement issues. In B. Dart & G. Boulton-Lewis (Eds.), Teaching and learning in higher education (pp. 145-176). Melbourne, Aus.: ACER.
• Kabapınar, Y. (2012). Kuramdan Uygulamaya Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Pegem Akademi: Ankara.
• Kaçar, T., & Çakmak, Z. (2020). Sosyal bilgiler dersinde sorgulamaya dayalı öğretimin öğrencilerin ders başarısına, eleştirel düşünme becerilerine ve öğrenmenin kalıcılığına etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 1651-1672. DOI: https://doi.org/10.17755/esosder.712886.
• Karataş, İ. H. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli hakkında. Alanyazın, 5(1), 6-11.
• Konyalıhatipoğlu, M. E. (2016). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin analitik ve bütüncül düşünme stillerinin SOLO taksonomisi ile incelenmesi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü/Sınıf Eğitimi Anabilim Dalı). (Yüksek Lisans Tezi). Rize
• Leung, C. F. (2000). Assessment for learning: Using SOLO taxonomy to measure design performance of design & technology students. International Journal of Technology and Design Education, 10(2), 149-161.
• MEB (2023). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortak Metni. https://tymm.meb.gov.tr/ortak-metin.
• MEB (2023). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortak Metni. https://tymm.meb.gov.tr/ortak-metin.
• Miles, M., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Öztürk, C. (2009). Sosyal bilgiler öğretimi. Pegem Akademi: Ankara.
• Öztürk, C. (2011). Farklı ülkelerin sosyal bilgiler öğretim programları. Pegem Akademi: Ankara.
• Öztürk, C., Keskin, S. C., & Otluoğlu, R. (2012). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller. Pegem Akademi: Ankara.
• Safran, M. (2012). Sosyal bilgiler öğretimi. Pegem Akademi: Ankara.
• Sezginsoy, B., & Akkoyunlu, B. (2011). Sosyal bilgiler dersinde tarih bilinci oluşturmada dizgeli öğretimin etkililiği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 411-422.
• Şahin, C. T. (2021). Sosyal bilgiler eğitiminde toplumsal konuların öğretimi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 1429-1474.
• Tay, B., & Öcal, A. (2011). Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi. Pegem Akademi: Ankara.
• Turan, R., & Ulusoy, K. (2011). Sosyal bilgilerin temelleri. Pegem Akademi: Ankara.
• Turan, R., Sünbül, A. M., & Akdağ, H. (2009). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar I. Pegem Akademi: Ankara.
• Turan, S., & Avcı, E. K. (2018). 2018 Sosyal bilgiler öğretim programı'nın dijital vatandaşlık bağlamında incelenmesi. Journal of Education and New Approaches, 1(1), 28-38.
• Ülçay, O. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli değerlendirmesi. Ulusal Eğitim Toplum ve Dünya Dergisi, 1(2), 70-75.
• Yazıcı, N. (2013). Başarının ölçülmesinde SOLO Taksonomiye dayalı hazırlanan rubrik kullanımının etkisinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, (Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş.
• Yeşilyurt, S., Dündar, R., & Aydın, M. (2024). Sosyal bilgiler eğitimi alanında lisansüstü eğitimini sürdüren öğrencilerin yapay zekâ hakkındaki görüşleri. Asya Studies, 8(27), 1-14. DOI: https://doi.org/10.31455/asya.1406649.