Physician Trade Unionism in The Discussions of Industrial Trade Unionism and Professional Trade Unionism

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 2, 195 - 212, 31.10.2025

Mustafa Yılmaz

https://doi.org/10.31463/aicusbed.1634300

Öz

Trade unions are organisations established to improve the working conditions of employees, to fight for their wages and social rights, and to provide training and professional development opportunities. Trade unions, which constitute the most fundamental part of the Industrial Relations system, act as a bridge between employees, employers and the state. With globalisation, changes and transformations in working life bring more uncertainty and precariousness. These changes and transformations have also affected workers in the health sector, and the need for organisation has become more prominent, especially for physicians. Physicians operating in the health sector have participated in trade unions and professional associations that offer opportunities for their professional development as well as solving the problems they face in working conditions and protecting their rights. However, in our country, the compulsory unionisation on the basis of the industry unionism imposes the necessity for physicians to operate under the Health and Social Services line of work. Instead of remaining affiliated to this line of work, physicians have tended to establish physicians' unions by adopting trade unionisation on the basis of profession in order to resolve their agendas such as the problems they have experienced in their profession especially in recent years, increasing incidents of violence and professional discrediting with their own professional groups. In this study, within the scope of the right and freedom of association, the discussions on trade unions on the basis of industrial and profession, the attitudes of physicians towards trade unions in Turkey, the effects of the discussions on trade unions on the basis of industrial and profession on physicians, and the views of health workers organised under the Turkish Medical Association and the Health and Social Services industrial branch towards the newly established physicians' unions will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Trade union , trade unionism , ındustrial trade unionism , professional trade unionism , physician , physician trade unionism

İŞKOLU SENDİKACILIĞI VE MESLEK SENDİKACILIĞI TARTIŞMALARI KAPSAMINDA HEKİM SENDİKACILIĞI

Öz

Sendikalar, çalışanların çalışma koşullarını iyileştirmek, ücretleri ve sosyal hakları için mücadele etmek, eğitim ve mesleki gelişim imkanları sağlamak gibi amaçlarla kurulan örgütlerdir. Endüstri İlişkileri sisteminin en temel parçasını oluşturan sendikalar, çalışanlar ile işveren ve devlet arasında köprü görevi üstlenir. Küreselleşmeyle birlikte, çalışma hayatında yaşanan değişim ve dönüşümler beraberinde daha fazla belirsizlik ve güvencesizlik getirmektedir. Bu değişim ve dönüşümler, sağlık sektörü çalışanlarını da etkilemiş, özellikle de hekimlerin örgütlenme ihtiyaçlarını daha çok öne çıkarmıştır. Sağlık sektöründe faaliyet gösteren hekimler, çalışma koşullarında yaşadıkları sorunları çözmek, sahip oldukları hakların korunmasının yanı sıra mesleki gelişimleri için fırsatlar sunan sendikalara ve meslek birliklerine katılım göstermişlerdir. Ancak ülkemizde, işkolu esasına dayalı sendikalaşmanın zorunlu olması hekimlerin de Sağlık ve Sosyal Hizmetler işkolu altında faaliyet göstermesi gerekliliğini dayatmaktadır. Hekimler bu işkoluna bağlı olarak kalmak yerine, mesleklerinde özellikle son yıllarda yaşadıkları sorunlar, artan şiddet olayları, mesleki itibarsızlaştırma gibi gündemlerini kendi meslek gruplarıyla çözüme ulaştırma noktasında, meslek esasına bağlı sendikalaşmayı benimseyerek hekim sendikaları kurmaya yönelmişlerdir. Bu çalışmada, sendika hak ve özgürlüğü kapsamında işkolu ve meslek esasına göre sendika tartışmaları, Türkiye’de hekimlerin sendikalara olan yaklaşımları, işkolu ve meslek esasına göre sendikalaşma tartışmalarının hekimler üzerindeki etkileri ve Türk Tabipler Birliği ile Sağlık ve Sosyal Hizmetler işkolu altında örgütlenen sağlık çalışanlarının yeni kurulmaya başlayan hekim sendikalarına olan bakışı ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sendika , sendikacılık , işkolu sendikacılığı , meslek sendikacılığı , hekim , hekim sendikacılığı

Kaynakça

• 4688 Sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu. (2001).
• 4857 Sayılı İş Kanunu. (2003).
• 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu. (2012).
• Akbulut, M. (2022, 20 Ocak). Hekim sendikaları üzerine. Hekimce Bakış. https://hekimcebakis.org/guncel/hekim-sendikalar-uzerine
• Baycık, G. (2014). 6356 sayılı Kanun’un uygulanması bakımından sendikal örgütlenme düzeyi ve işkolunun belirlenmesi. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(2), 209–258.
• Belek, İ. (2002). Hekim–sendika ilişkisi: Nesnel bir zorunluluk mu, ideolojik bir zorlama mı? Toplum ve Hekim, 17(4), 247–253.
• Berber, M. S. (2009). Demokratik kitle örgütü olarak Türk Tabipler Birliği. Türk Kütüphaneciliği, 23(4), 894 – 901. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı [ÇSGB]. (2023, 15 Aralık). Sağlık ve sosyal hizmetler hizmet kolu üye göstergeleri. https://www.csgb.gov.tr/%C4%B1statistikler/calisma-hayati-%C4%B1statistikleri/sendikal-%C4%B1statistikler/kamu-gorevlileri-sendika-uye-sayilari-hakkinda-tebligler/
• Demir, F. (2005). En son Yargıtay kararları ışığında iş hukuku ve uygulaması (4. baskı). Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
• Demir, F. (2013). Sendikaların kuruluşu ve işleyişi. Çalışma ve Toplum, 4, 17–42.
• Demircioğlu, A. M., & Centel, T. (2016). İş hukuku: Bireysel iş hukuku – Toplu iş hukuku (19. baskı). Beta Yayınları.
• Doğan Yenisey, K. (2013). Sendikal örgütlenmede işkolu esası ve işkolunun belirlenmesi. Çalışma ve Toplum, 4, 43–68.
• Erdem, E. L. (1994). Hekimler, TTB ve sendikalaşma. Toplum ve Hekim, 9(61).
• Gülmez, M. (2011). Uluslararası sosyal politika (3. baskı). Hatiboğlu Yayınları.
• Gülmez, M. (2013). “Örgütlenme özgürsüzlüğü” cephesinde yeni bir şey yok! Olacağı da yok! Çalışma ve Toplum: Ekonomi ve Hukuk Dergisi, 37, 13–40.
• International Labour Organization [ILO]. (2024, 25 Ocak). Uluslararası sözleşmeler. https://www.ilo.org/global/lang--en/index.htm ve https://www.ilo.org/ankara/lang--tr/index.htm
• Işıklı, A. (2003). Gerçek örgütlenme, sendikacılık (1. baskı). İmge Kitabevi Yayınları.
• İstanbul Tabip Odası. (2022, 19 Ocak). Hekimlik, sendikalaşma ve kamu görevlileri sendikaları hakkında bilgi notu. https://www.istabip.org.tr/7049-istanbul-tabip-odasi-ndan-hekimlik-sendikalasma-ve-kamu-gorevlileri-sendikalari-hakkinda-bilgi-notu.html
• Kablay, S. (2017). Sendika üyelik sistemi ve sendikal güvenceler: e-Devlet üyeliği üzerine bir değerlendirme. Çalışma Ortamı Dergisi, 153, 30–32.
• Kaya, P. A., & Güler, C. (2017). Uluslararası sosyal politika: Teorisi, normlar, kurumlar, sorunlar ve güncel gelişmeler (2. baskı). Umuttepe Yayınları.
• Koç, Y. (1998). 100 soruda Türkiye’de işçi sınıfı ve sendikacılık hareketi. Gerçek Yayınevi.
• Okay, Y. (2023). Türkiye’de hekim sendikacılığına bakış ve eleştiriler. Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 12–26.
• Öztürk, M. O. (2013). İşçinin sendika özgürlüğünün sendikal nedenle feshe karşı korunması. Çalışma ve Toplum, 3, 217–241.
• Sur, M. (2013). 6356 sayılı Kanununun uluslararası normlar açısından değerlendirilmesi. Çalışma ve Toplum, 4, 317–356.
• Şahlanan, F. (2020). Toplu iş hukuku: Sendikalar, toplu iş sözleşmesi, grev ve lokavt (1. baskı). Onikilevha Yayınları.
• Tokol, A. (1995). Uluslararası sosyal politika (1. baskı). Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Tokol, A. (2008). Endüstri ilişkileri ve yeni gelişmeler (2. baskı). Dora Yayınları.
• Tuncay, C., Savaş Kutsal, B., & Bozkurt Gümrükçüoğlu, G. (2023). Toplu iş hukuku (8. baskı). Beta Yayınları.