TERÖRÜN TOPLUMLAR ÜZERİNDEKİ SOSYO-EKONOMİK ETKİLERİNE BAKIŞ: PKK TERÖRÜ ve AĞRI GERÇEĞİ

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 2, 17 - 70, 22.07.2015

Yusuf Şen

Öz

Bu çalışmada, karmaşık ve çok yönlü bir konu olan terör ve terörizm kavramları PKK terörünün etkileri Doğu Anadolu Bölgesi ve Ağrı ili çerçevesinde çözümlenecektir. Ağrı, illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında son sıralarda yer aldığı ve terör eylemlerinin yoğun olarak gerçekleştiği bir il olmasından dolayı örnek olarak seçilmiştir. Bu çerçevede, PKK terörünün neden olduğu toplumsal ve psikolojik tahribatın yanı sıra illerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması bağlamında ortaya çıkan olumsuz tablonun terörün yükselmesinde ne tür etkilerinin olduğu tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik, Ağrı, Şiddet, Terör, Kalkınma

Kaynakça

• Kitaplar
• Ağrı Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2011). Ağrı Kültür ve Turizm Rehberi, Ağrı.
• Alparslan, M. Şükrü (1983). Kriminoloji ve Hukuk Açısından Tedhişçilik, Teknik Yay., İstanbul.
• Atlı, Davut (2002). Terörle Mücadele Hizmetlerinde Toplam Kalite Yönetiminin Uygulanabilirliği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Bahar, H. İbrahim (2009). Sosyoloji, USAK Yay., Ankara.
• Balcıoğlu, İbrahim (2001). Şiddet ve Toplum, Bilge Yayı., İstanbul.
• Baylis, John, Steve Smith (2006). The Globalization of World Politics: An Introduction to International Relations, Oxford Univesity Press, 3th Edition, New York.
• Çiftçi, Hakan (2005). Diyadin, Ön-Of Matbaacılık, Van.
• Denker, M. Sami (1997). Uluslararası Terör: Türkiye ve PKK, Boğaziçi Yay., İstanbul.
• Dilmaç, Sabri (2011). Terörizmde Tanım Sorunu ve Yaklaşımlar, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ergil, Doğu (1980). Türkiye’de Terör ve Şiddet, Turhan Kitabevi, Ankara.
• Güner, Agah Oktay (1978). Türkiye’nin Kalkınması ve İktisadi Devlet Teşekkülleri, Damla Yay., İstanbul
• Hacıtahiroğlu, Kürşad (2011). Türkiye’deki Terörizmin İşsizlik Üzerine Etkileri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul. Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
• Hançerlioğlu, Orhan (2010). Felsefe Sözlüğü, Remzi Kitabevi, 17. Baskı, İstanbul.
• Hatunoğlu, Yalçın, Abdülkadir Gül (1999). Ağrı İli ve Havalisi Tarihi, Ağrı Valiliği Kültür Yay., No: 1, Ağrı.
• Hazır, Hayati (2001). Demokraside İstikrarsızlığın Sebebi Olarak Siyasal Şiddet ve Terörizm, Nobel Yay., Ankara.
• İşbir, Eyüp G., İbrahim Yılmazçelik, Ahmet Akşın Ed. (2000). Fırat Üniversitesi'nin 25. Kuruluş Yıldönümünde 1. Milletlerarası Doğu Güneydoğu Anadolu'da Güvenlik ve Huzur Sempozyumu: (Terör, Etkileri ve Çözüm Önerileri: Bildiriler) 27-28-29 Mart 2000, Fırat Üniversitesi Yay., Elazığ.
• Karataş, Halil (2008). Kelimelerle Terör, Kilim Matbaası, 2. Baskı, İstanbul.
• Kleinig, John (1999). The Ethics of Policing, Cambridge University Press, Cambridge.
• Kongar, Emre (2003). 21. Yüzyılda Türkiye: 2000’li Yıllarda Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, Remzi Kitabevi, 33. Baskı, İstanbul.
• Özgüven, Ali (1988). İktisadi Büyüme, İktisadi Kalkınma, Sosyal Kalkınma ve Japon Kalkınması, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Serhat Kalkınma Ajansı (2012). Ağrı Turizm Keşif Rehberi, [y.y.].
• Şen, Y. Furkan (2000). Şiddet ve Terör Ayrımı, Yayımlanmamış Bitirme Tezi, Polis Akademisi, Ankara.
• ------------------- (2006a). Dünya ve Türkiye Perspektifinden Göçmen Kaçakçılığı, İnsan Ticareti ve Organ-Doku Ticareti, KOM/TADOC Yay., Ankara.
• ------------------- (2006b). Yeni Dönemde Eski Tartışmalar –Göç, Etnisite, Milliyetçilik, Kürtçülük, Laiklik, Yargı Yay., 2006, Ankara.
• Şimşir, Bilal N. (1991). İngiliz Belgeleriyle Türkiye’de “Kürt Sorunu” (1924- 1938) Şeyh Sait, Ağrı ve Dersim Ayaklanmaları, Türk Tarih Kurumu Yay., 2. Baskı, Ankara.
• -------------------- (2007). Kürtçülük I -1787-1923-, Bilgi Yay., Ankara.
• ---------------------(2009). Kürtçülük II -1924-1999-, Bilgi Yay., Ankara.
• Tacar, Pulat Y. (1999), Terör ve Demokrasi, Bilgi Yay., Ankara.
• Tekinarslan, Mehmet (2011). Kayıt Dışı İstihdamla Mücadelede Kamu Politika ve Stratejileri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yılmaz, Altuğ (1989). Terörizm: Dünü, Bugünü, Yarını, İçişleri Bakanlığı Yay., Ankara.
• Yücebaş, Önder (2011). Suç Ekonomisi ve Terörizmin Finansmanı, Turhan Kitapevi, Ankara.
• Zafer, Hamide (1999). Ceza Hukukunda Terörizm: Milletlerarası Metinler ve 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanununun Işığında, Beta Yay., İstanbul. Makaleler
• Akbulut, Fatih, Fatih Beren (2012). “Terörle Mücadelede Bütüncül Yaklaşımın Sosyal Politika Uygulamaları Bağlamından Algılanması: Suruç İlçesi Örneği”, Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, 2012, ss.257-283.
• Aksoy, Mustafa (2004). “Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nde Terörün Neden ve Sonuçları”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Vol: 1, No: 1, ss.1-9.
• Akpınar, Mahmut (2013). “Müzakere-Mücadele Arasında Kürt Meselesi”,
• Zaman, 6 Ocak 2013, s.18.
• Arınç, Kenan (2010). “Siyasi ve Tarihi Coğrafya Perspektifiyle: Türkiye’nin Terör Sorununun Analizi ve Jeopolitik-Jeostratejik Açıdan Değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 2, ss.1-34.
• Aytaç, Önder, İhsan Bal (1996). “Medya ve Terörizm”, Yeni Türkiye, Yıl: 2, Sayı: 12, ss.1172-1204.
• Baharçiçek, Abdulkadir (2000). “Etnik Terör ve Etnik Terörle Mücadele Sorunu”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1, Elazığ, ss.11-27.
• Başeren, Sertaç (1994-95). “Terörizm: Kavramsal Bir Değerlendirme ve Mücadele”, Avrasya Dosyası, Cilt: 1, No: 4, ss.163-174.
• --------------------- (2006). “Kavramsal Özellikleri ile Terörizm (Tarihi ve Hukuki Boyutları İle)”, Küresel Terörizm ve Uluslararası İşbirliği Sempozyumu, Mükemmeliyet Merkezi Yay., Ankara, ss.7-18.
• Beren, Fatih (201). “İnsanlar Neden Terörist Olmaz? Dağa Çıkmanın Önündeki En Büyük Engel: Bireyin Toplumsallaşabilmesi”, Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, ss.75-88.
• Bostancı, Naci (2012). “Terörün İnsani Tahribatı”, Zaman, 24 Haziran 2012, s.22.
• Bülbül, Serpil, Ali Köse (2010). “Türkiye’de Bölgelerarası İç Göç Hareketlerinin Çok Boyutlu Ölçekleme Yöntemi İle İncelenmesi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt: 39, Sayı: 1, 2010, ss.75-94.
• Cangızbay, Kadir (2005). “Terör Üzerine”, Birgün, 30 Ağustos 2005, s.14.
• ----------------------- (2005). “Tedhiş mi?, Terör mü?”, Birgün, 01 Kasım 2005, s.14.
• Cerrah, İbrahim (1996). “Toplumsal Olaylar, Terör ve Medya”, Yeni Türkiye, Yıl: 2, Sayı: 12, ss.1135-1146.
• Charney, Jonathan I. (2001). “The Use of Force Against Terrorism and International Law”, The American Journal of International Law, Vol: 95, No: 4, ss.835-839.
• Çağlar, Ali (1997), “Terör ve Örgütlenme”, TODAİE Amme İdaresi Dergisi, Vol: 30, No: 3, ss.119-133.
• Çınar, Bekir (2012). “Terör Eylemleri Olarak Sivil İtaatsizlik vs. Şiddet”, Zaman, 14 Aralık 2012, s.26.
• ---------------- (2013). “Töre ve Terör”, Zaman, 08 Ocak 2013, s.18.
• Çınar, Orhan (2011). “Ağrı İlinin Mevcut Turizm Arzının Değerlendirilmesi ve Sürdürülebilir Turizm Gelişimi İçin Öneriler”, III. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu 12-14 Ekim 2010-, Ed. Oktay Belli, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yay., Yayın No: 6, İstanbul, ss.649-658.
• Çimen, Adnan, Orhan Çınar, Faruk Kaya (2006). “Ağrı İlinin Sosyo- Ekonomik Yapısı ve Yaşam Memnuniyeti Araştırması”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 2, ss.49- 68.
• Dönmezer, Sulhi (1980), “Milletlerarası Tedhişçilik”, İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt: CXLIV, Sayı: l-4, ss.55-70.
• Emsen, Ö. Selçuk, M. Kemal Değer (2004). “Turizm Üzerine Terörizm Etkileri: 1984-2001 Türkiye Deneyimi”, Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, Sayı: 7, ss.67-83.
• Ergil, Doğu (1991). “Terörizmin Mantığı ve Hedefi”, Prof. Dr. Muammer Aksoy'a Armağan, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 46, Sayı: 1-2, ss.171-182.
• --------------- (1992). “Uluslararası Terörizm”, Prof. Dr. Bedri Gürsoy’a Armağan, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 47, Sayı: 3-4, ss.139-143.
• Franck, Thomas M. (2001). “Terrorism and the Right of Self-Defense”, The American Journal of International Law, Vol: 95, No: 4, ss.839-843.
• Göksu, Turgut, Veysel K. Bilgiç (2010). “Kentleşme ve Göçün Teröre Etkisi”, Terörün Sosyal Psikolojisi, Ed. Hüseyin Cinoğlu, Murat Sever, Oğuzhan Başıbüyük, Polis Akademisi Yay., Ankara, 2010, ss.169-187.
• Huggler, Justin (1998). “Dogubayazit: Trade Dies In The Land of Ark”, The Independent, 22.10.1998
• http://www.independent.co.uk/news /frontline-dogubayazit--trade-dies-in-the-land-of-lost-ark- 1179843.html [Erişim: 08.01.2013]
• Işık, Nihat, Duygu Baysal, Onur Ceylan (2010). “Bölgesel Kalkınma Farklılıklarının Giderilmesinde Bir Politika Aracı Olarak Kalkınma Ajansları”, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 2, ss.1-18.
• Işık, Nihat, Duygu Baysal (2011). “Avrupa Birliği’ne Uyum Sürecinde Türkiye’de Kırsal Kalkınma Politikaları: Genel Bir Değerlendirme”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 1, ss.165-186.
• Karabulut, Kerem, Dilek Polat (2007). “Türkiye’de Yaşanan Göç Olgusu Üzerine Bir Alt Bölge Uygulaması”, 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi 24-25 Mayıs 2007-Bildiriler-, İnönü Üniversitesi, Malatya, ss.1-15.
• Karacasulu, Nilüfer, Şevket Ovalı (2004). “Terör: Kavramsal Çeşitlilik”, Mülkiye, Cilt: XXVIII, Sayı: 243, ss.49-62.
• Kaya, Faruk (2005). “Hızlı Kentleşme Sürecinde Çevre Sorunları Önemli Boyutlara Ulaşan Şehirlere İlginç Bir Örnek; Ağrı”, Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt: 13, No: 1, Mart, ss.193- 206.
• ---------------- (2011). “Ağrı Kent Profilinde Sosyo-Ekonomik Boyutlarıyla Kentsel Yoksulluk”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2, ss.219-242.
• Öktem, Emre (2004). “Uluslararası Hukukta Terörizm”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 5, 2004, ss.133-147.
• Özceylan, Dilek, Erman Coşkun (2012). “Türkiye’deki İllerin Sosyo- Ekonomik Gelişmişlik Düzeyleri ve Afetlerden Sosyal ve Ekonomik Zarar Görebilirlikleri Arasındaki İlişki”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt: 41, Sayı: 1, ss.31-46.
• Özeren, Süleyman, M. Alper Sözer, Oğuzhan Başıbüyük (2012). “Bireylerin Terör Örgütüne Katılmasına Etki Eden Faktörler Üzerine Bir Alan Çalışması: PKK/KCK Örneği”, Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 2, ss.57-83.
• Öztürk, Serdar, Kamil Çelik (2009). “Terörizmin Türkiye Ekonomisi Üzerine Etkileri”, Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 1/2, 2009, ss.85-106.
• Serpen, Adnan (2007). “Terör ve Hayvancılık”, İnfovet Aylık Hayvan Sağlığı Sektörü Dergisi, Sayı: 44, Ağustos, ss.1-9.
• Sevim, Yelda (2003). “Terör Nedeniyle Köylerinden Ayrılanların Geriye Dönme Eğilimleri ve Çözüm Önerileri”, Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 3, ss.24-27.
• ------------------ (2004). “Terör Nedeniyle Göç: Ekonomik Tutum ve Davranışlar Açısından Bir Değerlendirme”, Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 3, ss.119-127.
• ------------------ (2010). “Terör Mağdurları: Geriye Göç Çözüm Mü?”, Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, ss.17-35.
• Sezer, Yasin ve Naci Kargın (2002). “Kamu Yönetiminin Modernleşmesinde Şeffaflaşma Sorunu”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 436, ss.209-225.
• Şardan, Tolga (2012). “28 Yılın Acı Bilançosu: 35 Bin 300 Kişi Terör Kurbanı Oldu”, Milliyet, 16 Ağustos 2012, http://siyaset.milliyet.com.tr/28- yilin-aci-bilancosu-35-bin-300-kisi-teror-kurbanioldu/siyaset/ siyasetdetay/ 16.08.2012/1581690/default.htm [Erişim: 14.01.2013]
• Şeker, B. Dilara, Aynur İlhan Tunç, Erdal Şahin (2010).”Van İli Örneğinde Terör Suçlarına Karışan Kişilerin İç Göç, Sosyal Psikolojik ve Eğitim Açılarından Değerlendirilmesi”, Terörün Sosyal Psikolojisi, Ed. Hüseyin Cinoğlu, Murat Sever, Oğuzhan Başıbüyük, Polis Akademisi Yay., Ankara, ss.229-253.
• Taner, Bahar (2000). “Terörizm ve Turizm”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Yıl: 11, Eylül-Aralık, ss.93-98.
• Then, Siaw Khiun, Martin Loosemore, (2006). “Terrorism Prevention, Preparedness, and Response in Built Facilities", Facilities, Vol: 24, Issue: 5/6, ss.157-176.
• Varol, Kasım(2005). “Terör-Kalkınma ve Türkiye”, Çağın Polisi Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 43, ss.44-46.
• Yayla, Atilla (1990). “Terör ve Terörizm Kavramlarına Genel Bakış”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 45, Sayı: 1-4, ss.335-386.
• Yazgan, Şekip, Esra Kadanalı (2012). “Ağrı İlinin Kırsal Turizm Potansiyelinin Üniversitesi-Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Yıl: 14, Sayı: Karamanoğlu Mehmetbey 22, Haziran, ss.5-10.
• Yeşiltaş, Murat, İlker Öztürk, Fatih Türkmen (2008). “Terör Faaliyetlerinin Turizm Sektörüne Etkilerinin Çözüm ve Önerileri Perspektifinde Değerlendirilmesi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Haziran, Cilt: 10, Sayı: 1, ss.175-189. Raporlar
• Akyürek, Salik, Mehmet Ali Yılmaz (2012). Terörle Mücadelede Toplumsal Algılar, BİLGESAM Yay., Rapor No: 51, İstanbul.
• Bahçeşehir Üniversitesi Stratejik Araştırma Merkezi (2009). Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri Sosyo-Ekonomik ve Sosyo-Politik Yapı Araştırması ve Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinden En Fazla Göç Almış İllerin Sosyo-Ekonomik ve Sosyo-Politik Yapı Araştırması: Sorunlar, Beklentiler ve Çözüm Önerileri -Proje Raporu-, İstanbul.
• Dinçer, Bülent, Metin Özaslan (2004). İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, Devlet Planlama Teşkilatı Yay., Ankara.
• -------------------, Metin Özaslan, Taner Kavasoğlu (2003). İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, Devlet Planlama Teşkilatı Yay., No: 2671, Ankara.
• Emniyet Genel Müdürlüğü Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Dairesi Başkanlığı (2012). Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele 2011 Raporu, KOM Yay., No: 78, Ankara.
• Eraydın, Kıvılcım, Erhan Gül, Bora Çevik, Eren Demir (2012). Türkiye’de İllerin Gelişmişlik Düzeyi Araştırması, İş Bankası İktisadi Araştırmalar Bölümü Raporu, İstanbul.
• Eşiyok, Bayram Ali, Faruk Sekmen (2012). Türkiye Ekonomisinde Bölgesel Gelişmişlik Farklılıkları, Doğu Anadolu’nun Bölgesel Gelişimindeki Yeri ve Çözüm Önerileri, Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. Yay., Ankara.
• Gençtürk, Tuğçe (2012). Terör Kavramı ve Uluslararası Terörizme Farklı Yaklaşımlar, Başkent Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi, Ankara. [Erişim: http://sam.baskent.edu.tr/raporlar.php (19.12.2012)]
• Polis Akademisi Başkanlığı Uluslararası Terörizm ve Sınıraşan Suçlar Merkezi –UTSAM- (2009). Terörün Ekonomisi: Sınır İllerinde Kaçakçılık ve Terörün Finansmanı, Rapor No: 13, Ankara.
• ------------------------------------- Uluslararası Terörizm ve Sınıraşan Suçlar Merkezi –UTSAM- (2010). Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Terörü Besleyen Sorunlar: Hakkâri, Yüksekova ve Van Örneği, Rapor No: 16, Ankara.
• ------------------------------------- Uluslararası Terörizm ve Sınıraşan Suçlar Merkezi –UTSAM- (2013). Kaçakçılık-Terör Sarmalı Organize Suç- Terör İlişkisi, Rapor No: 27, Ankara.
• Serhat Kalkınma Ajansı (2011). Doğu Anadolu Bölgesi Büyükbaş Hayvancılık Çalıştay Raporu.
• Serhat Kalkınma Ajansı (2012). Ağrı İli İşgücü Piyasası Analizi Raporu.
• T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı (1998). Doğu ve Güneydoğu Anadolu’dan Terör Nedeniyle Göçeden Ailelerin Sorunları, Bilim Serisi No: 115, Ankara.
• TESEV (2006). Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Sosyal ve Ekonomik Öncelikler, İstanbul. Web Sayfaları
• http://busam.bahcesehir.edu.tr
• http://ekonomi.isbank.com.tr
• http://sam.baskent.edu.tr
• http://www.athgm.gov.tr
• http://www.bbc.co.uk
• http://www.dpt.gov.tr
• http://www.egm.gov.tr
• http://www.independent.co.uk
• http://www.kalkinma.com.tr
• http://www.kom.gov.tr
• http://www.resmigazete.gov.tr
• http://www.serka.gov.tr
• http://www.tepav.org.tr
• http://www.tesev.org
• http://www.tuik.gov.tr
• http://www.unhcr.org.tr
• http://www.utsam.org