Psikolojik Sözleşme İhlallerinin Üretkenlik Karşıtı İş Davranışlarına Etkisi: Bir Alan Araştırması

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 377 - 408, 06.05.2020

Mehmet Polat

https://doi.org/10.31463/aicusbed.681271

Cited By: 5

Öz

Bu çalışmanın amacı Psikolojik Sözleşme İhlalleri’nin, Üretkenlik Karşıtı İş Davranışları’na etkisini tespit etmektir. Araştırma, Kahramanmaraş ilinde faaliyet gösteren tekstil firmalarının çalışanları üzerinde yapılmıştır. Örneklem grubunu 482 tekstil çalışanı oluşturmaktadır. Çalışmada anket yöntemi kullanılarak elde edilen veriler SPSS 21 programında analiz edilmiş ve bulgulara dayanarak yorumlanmıştır. Elde edilen verilere göre psikolojik sözleşme ihlallerinin, üretkenlik karşıtı iş davranışları üzerinde zayıf düzeyde pozitif ve anlamlı bir etkisinin bulunduğu sonucuna varılmıştır. Psikolojik sözleşme ihlali algılamalarında meydana gelen artışlar üretkenlik karşıtı iş davranışlarının da artmasına neden olmaktadır. Üretkenlik karşıtı iş davranışlarının işletmelere olan zararları düşünüldüğünde, yöneticilerin psikolojik sözleşme ihlalleri ile mücadele etmeleri gerektiği sonucuna varılmıştır.

Abstract
The aim of this research is to determine the effect of psychological contract violations on counterproductive work behaviors. The research was carried out on the employees
of textile companies operating in Kahramanmaraş province. The sample group consist of 482 textile employees. The data obtained by using the survey method were analyzed
in SPSS 21 program and interpreted basing on this findings. According to the data obtained, it was concluded that the psychological contract violations had a weak, positive and significant effect on the counterproductive work behaviors. Increases in perceptions of Psychological Contracts Violations also lead to an increase in counterproductive work behaviors. Considering the damages of counterproductive work behaviors to the enterprises, it has been concluded that the managers should struggle against Psychological Contract Violations.
Keywords: Psychological Contract Violation, Counterproductive Work Behavior, Kahramanmaras, Textile.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Sözleşme İhlali, Üretkenlik Karşıtı İş Davranışları, Kahramanmaraş, Tekstil

Kaynakça

• Agee, J. E., (2000). “Understanding Psychological Contract Breach: An Examination of Its Direct, Indirect and Moderated Effects”, UMI: Newyork.
• Arnold, J., (1996). “The Psychological Contract: A Concept in Need of Closer Scrunity?”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(4), 511-520.
• Aydın, R., (2016). Otel İşletmelerinde Psikolojik Sözleşmeler Ve İşgörenlerin İşe Yönelik Tutumları Üzerindeki Etkisi: Antalya 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Doktora Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Barger, E. J., (2004). Emprically Based Model of Psychological Contract. Doctor of Philosophy Dissertation, George Mason University, Department of Phychologogy, Fairwax VA.
• Bekaroğlu, M. A. (2011). The Moderating Effect Of Organizational Justice On Reactions To Psychological Contract Breach (Kurum İçi Adaletin Şartlı Değişken Olarak Psikolojik Sözleşme İhlaline Verilen Tepkiler Üzerine Etkisi).Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bies R. J., Tripp, T. M., Kramer R. M., (1997). “At The Breaking Point: Cognitive And Social Dynamics Of Revenge In Organizations”, In R. A. Giacalone, & J. Greenberg (Eds.), Antisocial behavior in organizations, Thousand Oaks, CA: Sage, 18-36.
• Bilgin, L., (2001). “İşçi-İşveren İlişkilerinde Psikolojik Sözleşme”, Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 287-296.
• Buranapin, S. (2007). Psychological Contract Alignmentand Career Effectiveness under a Radical Organizational Change: A Case of Chiang Mai University. Boston: Boston University Press.
• Büyükyılmaz, O., (2013). Akademik Personel Açısından Psikolojik Sözleşme İhlali İle İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkilerin Analizi. Doktora Tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Conway, N. & Briner, R. B., (2002). A Daily Diary Study Of Affective Responses. Journal of Organizational Behavior, John Wiley & Sons, Ltd. 23, 287-302.
• Çetinkaya, F. F., 2014. Hizmet İşletmelerinde Psikolojik Sözleşme İhlalleri Ve Örgütsel Sinizm İlişkisi: Kapadokya Bölgesi 4 Ve 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar. Dağlı, M., (2016). Psikolojik Sözleşme İhlalleri, Örgütsel Vatandaşlık Ve Örgütsel Adalet Algısı İlişkisine Yönelik Bir Araştırma. Doktora Tezi, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Demirkasımoğlu, N., (2012). Kamu Ve Özel İlköğretim Okulu Sınıf Öğretmenlerinin Psikolojik Sözleşme Algıları Ve İş Çevresine Uyum Düzeyleri İle İlişkisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dikili, A., Bayraktaroğlu, S., (2013). Psikolojik Sözleşme İle İş Tatmini İlişkisine Yönelik Bir Araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İibf Dergisi, 8(2), 205-227
• Doğan, S. ve Kılıç, S., (2014). Algılanan Örgütsel Etik İklim Ve Üretkenlik Karşıtı İş Davranışları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 269-292.
• Dunlop, P. D., & Lee, K. (2004). Workplace Deviance, Organizational Citizenship Behavior, And Business Unit Performance: The Bad Apples Do Spoil The Whole Barrel. Journal of Organizational Behavior, (25), 67-80.
• Erdoğan, M., (2015). Psikolojik Sözleşme İhlali Algısının Örgütsel Sinizm Ve Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Erkutlu, H. & Chafra, J. (2013). Effects of Trust and Psychological Contract Violation on Authentic Leadership and Organizational Deviance. Management Research Review, 36(9), 828-848.
• Giacalone R. A., Greenberg J. (Eds.) (1997). Antisocial behavior in organizations. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Gouldner, A. W., (1960). The norm of reciprocity: A preliminary statement. American Sociological Review, 25(2), 161-178.
• Gruys, M. L. & Sackett, P. R. (2003). Investigating the dimensionality of counterproductive work behavior. International Journal of Selection and Assessment, 11(1), 30-42.
• Guzzo, R. and Noonan, K. (1994). Human resources practices as communications and the psychological contract. Human Resource Management, 33(3), 447-462.
• Hoel H., Rayner C., Cooper C. L., (1999). Workplace bullying. In C. L. Cooper & I. T. Robertson (Eds.), International Review of Industrial and Organizational Psychology, Chichester, UK: John Wiley, 195-230.
• Hollinger, R. C., (1986). Acts Against The Workplace: Social Bonding And Employee Deviance, Deviant Behavior, 7, 53-75.
• İşçi, E., (2010). Psikolojik Sözleşme İhlalinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisinde Güvenin Rolü. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Johnson, J. L. & O’leary-kelly, A. M., (2003). The Effects of Psychological Contract Breach and Organizational Cynicism: Not All Social Exchange Violations Are Created Equal. Journal of Organizational Behavior, 24 (5), 627-647.
• Kalaycı, Ş., (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Asil Yayın Dağıtım, 5. Baskı, Ankara.
• Kanten, P., Yeşiltaş, M. ve Arslan, R., (2015). Kişiliğin Karanlık Yönünün Üretkenlik Karşıtı İş Davranışlarına Etkisinde Psikolojik Sözleşmenin Düzenleyici Rolü, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(2), 365-391.
• Keashly L., (1998). Emotional abuse in the workplace: Conceptual and empirical issues. Journal of Emotional Abuse, 1, 85-117.
• Keashly, L., Trott, V. & Maclean, L. M., (1994). Abusive Behavior in The Workplace: A Preliminary Investigation, Violence and Victims, 9(4), 341-357.
• Kılıç, S., (2013). Algılanan Örgütsel Etik İklim İle Üretkenlik Karşıtı İş Davranışları Arasındaki İlişkiler. Doktora Tezi, Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Kıyık, G., (2011). Psikolojik Sözleşme Kavramının, Türkiye’de Medya Sektörü Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi Ve Analizi. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Kmtso, (2016). http://www.kmtso.org.tr/uploads/static/36/genelekonomik2016.pdf
• Lau, V. C., Au, W. T., & Ho, J. M., (2003). A Qualitative And Quantitative Review Of Antecendents Of Counterproductive Behaviour in Organizations. Journal of Business and Psychology, 18(1), 73-99.
• Lester, S.W., Turnley, W.H., Bloodgood, J.M., & Bolino, M.C., (2002). Not Seeing Eye To Eye: Differences In Supervisor And Subordinate Perceptions Of And Attributions For Psychological Contract Breach. Journal of Organizational Behavior, 23, 39-56.
• Mc Donald, D. J. and Makin, P. J., (2000). The Psychological Contract, Organisational Commitment and Job Satisfaction of Temporary Staff. Leadership & Organization Development Journal, 21(2), 84-91.
• Mc Croskey, S.D. (2007). The Relationship Between Leadership Practices and The Three Component Model of Organizational Commitment: An Empirical Analysis. Ph.D. Thesis, Capella University.
• Mimaroğlu, H., (2008). Psikolojik Sözleşmenin Personelin Tutum ve Davranışlarına Etkileri: Tıbbi Satış Temsilcileri Üzerinde Bir Araştırma. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Monnastes, S. N., (2010). Perceived Organizational Support And Counterproductive Work Behavior: How Personality Moderates The Relationship. Master of Science, San José State University, USA.
• Morrison, E. W. ve Robinson, S. L., (1997). When Employees Feel Betrayed: A Model of How Psychological Contract Violation Develops. Academy of Management Review, 22(1), 226-256.
• Neuman, J. H. and Baron, R. A., (1998). Workplace Violence and Workplace Aggression: Evidence Concerning Specific Forms, Potential Causes and Preferred Targets, Journal of Management, 24(3), 391-419.
• Parks, L. and Mount, M. K., (2005). The Dark Side of Self-Monitoring: Engaging in Counterproductive Behaviors at Work. Academy of Management Proceedings, (1), 1-16.
• Robinson S. L., & Bennett R. J., 1995. A Typology of Deviant Workplace Behaviors: A Multidimensional Scaling Study. Academy of Management Journal, 38, 555-572.
• Robinson S.L ve Bennet R.J., 2000. Development of a Measure of Workplace Deviance. Journal of Applied Psychology, 85(3), 349-360.
• Robinson, S. L., Rousseau, D. M., (1994). Violating the psychological contract: not the exception but the norm. Journal of Organizational Behavior, 15, 245- 259.
• Robinson, S. (1996). Trust and Breach of the Psychological Contract. Administrative Science Quarterly, 41(4), 574-599.
• Robinson, S. and Morrison, E. (1995). Psychological Contracts and OCB: The Effects of Unfulfilled Obligations on Civic Virtue Behavior. Journal of Organizational Behavior, 16, 289-298.
• Robinson, S., Kraatz, M., & Rousseau, D. (1994). Changing Obligations and the sychological Contract: A Longitudinal Study. The Academy of Management Journal, 37(1), 137-152.
• Rousseau, D. M. ve Greller, M. M., (1994). Human Resource Practices: Administrative Contract Makers. Human Resource Management, 33, 385-401.
• Rousseau, D. M., (2001). Schema, Promise And Mutuality: The Building Blocks Of The Psychological Contract. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 74, 511-541.
• Sackett, P.R., (2002). The Structure of Counterproductive Work Behaviors: Dimensionality and Relationships with Facets of Job Performance. International Journal of Selection and Assessment, 10(1/2), 5-11.
• Schein, E. H., (1980). Organizational Psychology (3rd Edition). Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall Inc.
• Shapira-lishchinsky, O. ve RosenblatT, Z. (2009). Perceptions of Organizational Ethics As Predictors Of Work Absence: A Test Of Alternative Absence Measures. Journal of Business Ethics, 88(4), 717-734.
• Skarlicki D. P., Folger R., (1997). Retaliation In The Workplace: The Roles Of Distributive, Procedural, And Interactional Justice. Journal of Applied Psychology, 82, 434-443.
• Spector, P. E. and Fox, S., (2002). An Emotion-Centered Model of Voluntary Work Behavior: Some Parallels Between Counterproductive Work Behavior and Organizational Citizenship Behavior, Human resource Management Review, 12(2), 269-292.
• Spector, P. E., Fox, S., Penney, L. M., Bruursema, K., Goh, A., Kessler, S., (2006). The Dimensionality Of Counterproductivity: Are All Counterproductive Behaviors Created Equal?, Journal of Vocational Behavior, 68, 446-460.
• StephaniE G. W., Envick, B. R. and Langford, M., (2007). On The Theory of Psychological Contracts in Family Firms. The Entrepreneurial Executive, 12, 37-50.
• Suazo, M.M. (2003). An Examination of Antecedents and Consequences of Psychological Contract,(Doctoral Thesis), Kansas University.
• Topçu, M. K., (2015). Çalışanların Kişilik Özelliklerinin Örgütsel Özdeşleşme Ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisinde Psikolojik Sözleşme Algısının Rolü. Doktora Tezi, Kara Harp Okulu, Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Turnley, W. and Feldman, D. C., (1999). A Discrepancy Model of Psychological Contract Violations. Human Resource Management Review, 9(3), 367-386.
• Vardi, Y. & E. Weitz., (2004). Misbehavior in Organizations: Theory, Research, and Management. Lawrence Erlbaum Associates Inc. Puplishers, New Jersey, 317s.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S., (2004). Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Zapf D., Knorz C., Kulla M., (1996). On The Relationship Between Mobbing Factors, And Job Content, Social Work Environment, And Health Outcomes. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5, 215-237.