FAHREDDİN RÂZÎ’NİN TEFSİRİNDE RÜ’YETULLAH YAKLAŞIMI

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 173 - 195, 25.10.2020

Metin Çetin

https://doi.org/10.31463/aicusbed.741438

Öz

Gelenekte Allah’ın görülmesi “rü’yetullah” tabiri ile ifade edilmektedir. Rü’yetullah konusu, Yüce Allah’ın dünyada ve ahirette görülüp görülmemesi eksenindeki tartışmaların ana başlığını oluşturmaktadır. Müfessirler tefsirlerinde yeri geldikçe bu konuyu incelemişlerdir. Kelamcılar için ise bu konu temel konulardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Rü’yetullah konusunda Ehl-i sünnet ve Mu’tezile’nin görüşleri temel iki yaklaşım olarak öne çıkmaktadır. Ehl-i sünnete göre Allah’ın görülmesi mümkündür. Mu’tezile’ye göre ise Allah dünyada veya Ahirette hiçbir şekilde görülemez. Biz de bu çalışmamızda iki görüşü birlikte ele almasından, ayrıca hem müfessir hem de mütekellim yönü bulunmasından dolayı Fahreddin Râzî’nin tefsirinde rü’yetullah’a yaklaşımını ele alacağız. Yapılan değerlendirme sonucunda Allah’ın Ahirette inananlar tarafında görüleceğini ileri süren ehl-i sünnetin delillerinin daha ikna edici olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Rü’yetullah, Allah’ın Görülmesi, Fahreddin Râzî, Mu'tezile, Mefâtîhu’l-Ğayb

Kaynakça

• Abdülbaki, Muhammed Fuâd, el-Mu’cemü’l-Müfehres li-Elfâzi’l-Kur’an, (9. Baskı), Thk: Said Muhammed el-Lihân, Dârü’l- Marife, Beyrut, Lübnan.
• Abdülkerim Yunus Hatîb, et-Tefsîrü’l-Kur’ani li’l-Kur’an I-XVI, Dârü’l-Fikri’l-Arabî, Kahire, Tsz.
• Beydâvî, Nasiruddin Ebu Said Abdullah b. Ömer, Esrârü’t-Te’vil ve Envârü’t-Tenzil I-V, (1. Baskı), Thk: Muhammed Ali el-Meraşelî, Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabî, Beyrut 1997.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail, Sahihü’l-Buhârî, (1. Baskı), Thk: Muhammed b. Nâsır, Dâru Tavkı'n-Necât, 2001.
• Cevherî, Ebu Nasr İsmail bin Hammâd, es-Sıhâhu Tâci’l-Luğa ve Sıhâhu’l-Arabiyye I-VI, (4. Baskı) Thk: Ahmed Abdülğafur Atâr, Dârü’l-İlmi lil-Melayîn, Beyrut 1987. Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş'as es-Sicistanî, Sünen-i Ebû Dâvûd I-IV, Thk: M. Muhyiddin Abdülhamid, el-Mektebet'ül-Asriyye, Beyrut, tsz.
• Ebu Hayyân, Muhammed b. Yusuf, el-Bahru’l-Muhît fit-Tefsir I-X, Thk: Sıdkı Muhammed Cemil, Dâru’l Fikr, Beyrut 1999.
• Ebu Übeyde, Muammer bin el-Müsenna, Mecâzü’l-Kur’an I-II, Thk: Muhammed Fuad Sezgin, Mektebetü’l-Hancî, Kahire 1961.
• Ebu’s-Suûd, Muhammed b. Muhammed el-Amâdî, İrşâdu’l Akli’s-Selim ila Mezâya’l-Kitabi’l-Kerim, Dâru İhyai’t-Türasi’l Arabî, Beyrut, Tsz.
• Ferrâ, Ebu Zekeriyya Yahya b. Ziyad, Meâni’l-Kur’an I-III, (1. Baskı), Thk: Ahmed Yusuf en-Necati, Muhammed Ali en-Neccar, Abdulfettah İsmail eş-Şelebi, Dâru’l-Mısr, Mısır, tsz.
• Hâzin, Alâuddin Ali b. Muhammed b. İbrahim, Lübâbü’t-Te’vil fi Meâni’t-Tenzil I-IV, 1. Baskı, Tashih: Muhammed Ali Şahin, Dâru’l Kütübi’l İlmiyye, Beyrut 1994.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tahir, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr I-XXX, Dâru’t Tunusiye lin’Neşr, Tunus 1984.
• İbn Atiye, Ebu Muhammed Abdulhak b. Galib, el-Muharrerü’l-Vecîz fi Tefsîri Kitâbi’l-Aziz I-V, (1.Baskı), Thk: Abdüsselam Abdüşşafi Muhammed, Dâru’l Kütübi’l İlmiyye, Beyrut 2001.
• İbn Kesir, Ebu’l Fida, İsmail b. Ömer b. Kesir, Tefsîru Kur’ani’l-Azim I-VIII, (2. Baskı), Thk: Sami b. Muhammed Selamet, Dâru Tayyibetin li’n-Neşr vet-Tevzi, 1999.
• İbn Kuteybe, Ebu Muhammed Abdullah bin Müslim, Garîbü’l-Kur’an li ibni Kuteybe, Thk: Said Lihâm, Tsz.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-Arab I-XV, (3. Baskı), Dâr’u Sâdır, Beyrut 1414.
• İbnü'l-Cevzî, Cemâlüddîn Ebu’l-Ferec, Zâd'ül Mesîr fî İlmi’t-Tefsir I-IV, (1. Baskı) Thk: Abdürrezzak el-Mehdi, Dâru’l Kitab’il İlmiyye, Beyrut 2001.
• Kâsimî, Muhammed Cemaleddin b. Muhammed, Mehâsinü’t-Te’vil I-IX, (1. Baskı), Thk: Muhammed Bâsil, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1997.
• Kılavuz, A. Saim, Ana Hatlarıyla İslâm Akâidi ve Kelâm’a Giriş, (22. Baskı), Ensar Neşriyat, İstanbul 2014.
• Kummî, Ali bin İbrahim, Tefsîrü’l-Kummî I-III, (Baskı) Thk ve Neşr: Müessesetü’l-İmam Mehdi, Kum 2014.
• Kurtubî, Şemsuddin, Ebu Abdullah el-Câmi li Ahkâmi’l-Kur'an XX, (3. Baskı), Thk: Ahmed el-Berdunî ve İbrahim Atfiş, Dâru’l-Kütübi’l- Mısriyye, Kahire 1964.
• Mâturîdî, Muhammed b. Muhammed Ebu Mansûr, Te'vilâtü Ehli's-Sünne I-X, (1. Baskı), Thk: Dr. Mecdî Baslub, Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 2005.
• Mâverdî, Ebu’l Hasan Ali b. Muhammed, en-Nüket ve’l-Uyûn I-VI, Thk: es-Seyid b. Abdulmaksud b. Abdurrahman, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, tsz
• Mücahid, Ebu’l-Haccâc Mücahid b. Cebr, Tefsîrü Mücahid I, (1. Baskı), Thk. Muhammed Abdüsselam Ebu’n-Nîl, Dâru’l Fikri’l İslamî el-Hadise, Mısır 1989.
• Müslim, Müslim b. el-Haccac, Sahihü'l-Müslim I-V, Thk: Muhammed Fuâd Abdülbaki, Dâru İhyai’t-Türasi’l Arabî, Beyrut tsz.
• Nesefî, Ebu’l-Berakât Abdullah bin Ahmed, Medâriku’t-Tenzil ve Hakâiku’t-Te’vil I-III, (1. Baskı), Thk: Yusuf Ali Bedevî, Dârü’l-Kelimu’t-Tayyib, Beyrut 1998.
• Râzî, Fahreddin, Ebu Abdullah Muhammed b. Ömer b. Mefâtîhü’l-Ğayb I-XXX, (3. Baskı), Dâru İhyai’t-Türasi’l Arabî, Beyrut 1999.
• Reşid Rıza, Muhammed Reşid b. Ali Rıza Tefsîrü Kur’ani’l-Hakîm (Tefsîrü’l-Menâr) I-XII, el-Hey’etü’l-Mısriyeti’l-Âmmeti li’l-Küttâb, 1990,
• Şarâvî, Muhammed el-Mütevelli, Tefsîrü Şarâvî(el-Havâtır) I-XX, Metâbiu Ahbâri’l-Yevm, 1997.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Fethü’l-Kadir I-VI, (1. Baskı), Dâru İbn Kesir, Şam 1993.
• Suyûtî, Celaleddin, ed-Dürrü’l-Mensûr fit-Tefsir bi’l-Me’sûr I-VIII, Dâru’l Fikr, Beyrut tsz.
• Taberî, Muhammed b. Cerir, Câmiü’l-Beyân fî Te’vili’l-Kur’an I-XXIV, (1. Baskı), Thk: Ahmed Muhammed Şakir, Müessesetü’r-Risale, 2000.
• Tabersî, Emînü’l-İslâm Ebu Ali Fadl b. Hasan, Mecmau’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’an I-X, (1. Baskı), Darü’l-Ulûm, Beyrut 2005.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa, Sünenü't-Tirmizî I-V, (3. Baskı), Thk. Ta'lik: A. Muhammed Şakir, M. Fuâd Abdülbâki, İbrahim Atve, Şeriketü Mektebeti ve Matbaati Mustafa el- Bâbî el-Halebî, Kahire1975.
• Vâhidî, Ebü'l-Hasan Ali b. Ahmed, el-Vecîz fî Tefsiri'l-Kitabi'l-Azîz I, (1. Baskı) Thk: Safvan Adnan Davûdî, Dârü'l-Kalem, Beyrut 1994.
• Yeşilyurt, Temel, Rü’yetullah, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2008, XXXV, 311-314.
• Zebîdî, Muhammed b. Muhammed b. Abdürrezzak, Tâcü’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs, Thk: Mecmûatün mine’l-muhakkikîn, Dârü’l-Hidâye, Tsz.
• Zemahşerî, Ebu’l Kasım Mahmud b. Amr, Esâsü’l-Belâğa I-II, (1. Baskı), Thk: Muhammed Basil Uyûnu’s-Sûd, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1998.