THE DEVELOPMENT AND MOVEMENTS OF POPULATION AND CHANGE OF DEMOGRAPHIC STRUCURE IN THE TRB1 (BİNGÖL, ELAZIĞ, MALATYA, TUNCELİ) NUTS LEVEL-2 REGION BETWEEN 2007-2019

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 37 - 88, 16.04.2021

Murat Yılmaz

https://doi.org/10.31463/aicusbed.771523

Öz

TRB1 region is one of the 26 NUTS level-2 regions in Turkey. The region covers Bingöl, Elazığ, Malatya and Tunceli provinces and today its population is around 1 million 755 thousand, which corresponds to 2,1% of the Turkey's population. TRB1 region is the area of activity of Fırat Development Agency (FDA) which is one of 26 development agencies in Turkey.
The population growth rate curve zigzags have been in the region in recent years and the net migration rate is generally negative. Between 2007 and 2019, the rate of crude birth, total fertility rate and natural increase rate decreased in the region, while the crude death rate did not change. In the region, the rate of child population decreased in 12 years, and the working age and elderly population increased. The demographic structure of the provinces in the region is different from each other. While the rate of young population is relatively high in Bingöl, this rate is lower in Elazığ and Malatya. In Tunceli, while the child population rate is very low compared to the other 3, the elderly population rate is quite high.
In the TRB1 region, in the 12 years between 2007 and 2019, the gender ratio of the population was 1000 in 2007 and 996 in 2010, while the remaining 10 years were high. Briefly, in the region over the 12-year period, the gender ratio varied between 996 (2010) and 1021 (2011). In the 2007-2019 period, while the gender ratio in the provinces of TRB1 region, Bingöl and Tunceli is generally high, this value is low in Elaziğ and Malatya. Despite the migration, especially in the provinces where terrorist activities such as Tunceli and Bingöl still continue and the number of soldiers in these provinces is high, the gender ratio in the TRB1 region is generally high. Between 2007-2019, the total dependency rate and youth dependency ratio decreased in the TRB1 region and provinces, while the elderly dependency ratio increased. In recent years, it is observed that the population in the region and the provinces of the province is rapidly aging. The decline in the total fertility rate in the coming years will accelerate the aging process of the population in the region.

Anahtar Kelimeler

TRB1 NUTS level-2 region, Fırat Development Agency, Demographic structure, Migration, Total fertility rate

TRB1 (BİNGÖL, ELAZIĞ, MALATYA, TUNCELİ) DÜZEY-2 BÖLGESİNDE 2007-2019 YILLARI ARASINDA NÜFUSUN GELİŞİMİ VE HAREKETLERİ İLE DEMOGRAFİK YAPININ DEĞİŞİMİ

Öz

TRB1 bölgesi Türkiye’deki 26 düzey-2 bölgesinden biridir. Bingöl, Elazığ, Malatya ve Tunceli illerini kapsayan bölgenin günümüzdeki nüfusu 1 milyon 756 bin civarında olup bu nüfus Türkiye nüfusunun % 2,1’ini oluşturmaktadır. TRB1 bölgesi Türkiye’deki 26 Kalkınma ajansından Fırat Kalkınma Ajansı’nın (FIKA) faaliyet bölgesidir.
Bölgede son yıllarda nüfus artış hızı eğrisi zikzaklar çizmekte olup, net göç hızı genellikle eksi değerler almaktadır. 2007-2019 arasında bölgede kaba doğum oranı, toplam doğurganlık hızı ve doğal artış hızı azalmış, kaba ölüm oranı ise değişmemiştir. Bölgede 12 yılda çocuk nüfus oranı azalmış, çalışma çağı ve yaşlı nüfus oranı ise artmıştır. Bölge illerinin demografik yapısı birbirinden farklıdır. Bingöl’de genç nüfus oranı nispeten yüksekken Elazığ ve Malatya’da bu oran daha düşüktür. Tunceli’de ise çocuk nüfus oranı diğer 3 ile göre çok düşük iken yaşlı nüfus oranı ise oldukça yüksektir.
TRB1 bölgesinde 2007-2019 arasındaki 12 yılda, nüfusun cinsiyet oranı 2007 yılında 1000, 2010 yılında 996 iken geri kalan 10 yılda ise yüksekti. Kısaca bölgede 12 yıllık süreçte cinsiyet oranı 996 (2010) ile 1021 (2011) arasında değişim göstermiştir. 2007-2019 döneminde TRB1 bölgesindeki illerden Bingöl ve Tunceli’de cinsiyet oranı genellikle yüksek iken Elazığ ve Malatya’da ise bu değer düşüktür. Göç vermesine rağmen özellikle bölgedeki Tunceli ve Bingöl gibi terör eylemlerinin halen devam ettiği illerin varlığı ve bu illerde asker sayısının fazla olmasından; TRB1 bölgesinde cinsiyet oranı genellikle yüksektir.
2007-2019 arasında TRB1bölgesinde ve bölge illerinde nüfusun toplam bağımlılık oranı ve genç bağımlılık oranı azalmış, yaşlı bağımlılık oranı ise yükselmiştir. Son yıllarda bölgede ve bölge illerinde nüfusun hızla yaşlandığı gözlenmektedir. Toplam doğurganlık hızının önümüzdeki yıllarda da giderek düşmesi, bölgede nüfusun yaşlanma sürecini daha da hızlandıracaktır.

Anahtar Kelimeler

TRB1 düzey-2 bölgesi, Fırat Kalkınma Ajansı, Demografik Yapı, Göç, Toplam Doğurganlık Hızı

Kaynakça

• Albayrak A.S. Kalaycı Ş. & Karataş A. (2004). ‘Türkiye’de Coğrafi Bölgelere Göre İllerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin Temel Bileşenler Analiziyle İncelenmesi’, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 101-130.
• Avcı, V., (2017), ‘Bingöl İlinde Nüfusun ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılımı’, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,7(13), 201-222
• Aydın, O. Aslantaş Bostan P. Özgür, E. Murat. (2018). ‘Mekânsal Veri Analizi Teknikleriyle Türkiye’de Toplam Doğurganlık Hızının Dağılımı ve Modellenmesi’, Coğrafya Dergisi, sayı:37, s:27-45
• Başıbüyük, A., (2005), ‘Doğu Anadolu Bölgesi’nde Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Yapısı’, Doğu Coğrafya Dergisi, 14, 67-94.
• BİLSAM, 2011, Malatya Vizyon 2023, Malatya: BİLSAM Yayınları
• Canpolat, F.A., (2019), ‘Tunceli İlinin Başlıca Nüfus Özellikleri’, Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 4(2), 183-200
• Coşkun, V. (2015). Çözüm Süreci: Kazanımlar ve Tehditler, Londra: Democratic Progress Institute.
• Doğanay, H. (2014). Türkiye Beşeri Coğrafyası, Ankara: Pegem-Akademi Yayınları.
• FKA, (2014), TRB1 Bölge Planı 2014-2023, Malatya: Yılmaz Matbaacılık&Yayıncılık
• HEGEM VAKFI, (2015), Tunceli İli Sosyal Analiz Çalışması, Ankara: Hermes Ofset.
• HEGEM VAKFI, (2016), Bingöl İli Sosyal Analiz Çalışması, Ankara: Hermes Ofset.
• HEGEM VAKFI, (2017a), Malatya İli Sosyal Analiz Çalışması, Ankara: Hermes Ofset.
• HEGEM VAKFI, (2017b), Elazığ İli Sosyal Analiz Çalışması, Ankara: Hermes Ofset.
• Keleş, R. (2012). Kentleşme Politikası, Ankara: İmge Kitabevi.
• Koç¸ İ. Eryurt, M.A. Adalı, T. Çağatay, P. (2010). Türkiye’nin Demografik Dönüşümü: Doğurganlık, Aile Planlaması, Anne-Çocuk Sağlığı Ve Beş Yaş Altı Ölümlerdeki Değişimler: 1968-2008, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Yayınları, ISBN 978-975-491-285-2.
• Köse T. (2017). ‘Çözüm Sürecinin Yükselişi ve Düşüşü’, Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 4(1), 13-40.
• Köse, S. Eser, U. & Konur, F. (2012). ‘Türkiye’de Bölgesel Gelişmişlik Farkları: Bir Veri Zarflama Analizi (Düzey-2 Bölgeleri)’, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 77-97.
• Orhan, F. (2019), ‘Tunceli İlinin Başlıca Nüfus Özellikleri ve Planlama Açısından Önemi’, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi,12(62), 381-394
• Sertkaya Doğan Ö. & Gökburun, İ. (2019). ‘İBBS Uygulamasında Nüfus Verilerinin Coğrafi Açıdan Yorumlanmasını Kolaylaştıracak Bir Yol Haritası’, Doğu Coğrafya Dergisi, 24(41), s:39-60.
• Sertkaya Doğan Ö. (2015). ‘Population Movements in Turkey: İnternational Migrations’, International Journal of Liberal Arts and Social Science, no:3, pp.102-110.
• Sertkaya Doğan, Ö. 2019, ‘Toplam Doğurganlık Hızının İBBS Düzey 1 Ölçeğinde Sosyo-Ekonomik Değişkenler Çerçevesinde Analizi’, editörler: Üçışık Erbilen, S. & Şahin G., Prof. Dr. Nuran Taşlıgil’e Armağan Beşeri ve İktisadi Coğrafya Araştırmaları, içinde, İstanbul: Eski Babil Yayınları.
• Şahin, S. (2015). Geçmiş Günümüz ve Gelecekte Nüfus Gerçeği, Ankara: Pegem-Akademi Yayınları
• Tandoğan, A. (1998). Demografik Temel Kavramlar ve Türkiye Nüfusu, Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık.
• Taş, B. (2006). ‘AB Uyum Sürecinde Türkiye İçin Yeni Bir Bölge Kavramı: İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS)’. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 185- 197.
• Tufan, İ. (2014). Türkiye’de Yaşlılığın Yapısal Değişimi, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Tümertekin, E. & Özgüç, N. (2011). Beşeri Coğrafya, İnsan, Kültür, Mekân, İstanbul: Çantay Yayınları.
• Yılmaz M. (2015). ‘Türkiye’de Kırsal Nüfusun Değişimi ve İlere Göre Dağılımı (1980-2012)’, Doğu Coğrafya Dergisi, 33, 161-188.
• Yılmaz, M. (2016). Türkiye’nin Değişen Nüfus Yapısı, Nedenler, Değişim, Sonuçlar ve Gelecek, İstanbul: Çantay Yayınları.
• Yüceşahin, M.Murat. Özgür, E.Murat. (2008). Regional Fertility Differences in Turkey: Persistent High Fertility in Southeast, Population, Space and Place, Number:14 pp:135-158.
• http://tuik.gov.tr/Start.do (Son erişim:11/06/2020)