Ortaokul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Davranışlarını Yerine Getirme Durumlarının Değerlendirilmesi Üzerine Nitel Bir Araştırma

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 35 - 58, 30.06.2021

Şefik Niyazi Yağmur Abdurrahman İlğan

Öz

Bu araştırmada ortaokullarda görev yapan okul müdürlerinin öğretin liderliği davranışlarını yerine getirme durumlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim şeklinde desenlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Düzce’de TEOG sınavından yüksek puan ortalamasına sahip 13 kamu ortaokul müdürü oluşturmuştur. Araştırmada yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırmada betimsel ve içerik analizi teknikleri kullanılmıştır. Araştırmanın geçerlik ve güvenirliği kapsamında, inandırıcılığı artırmak için alanyazın ayrıntılı şekilde incelenmiş, doğrudan alıntılara yer verilmiş, uzmanlardan görüşler alınmıştır.
Araştırma yapılan okullarda; okulların amaçlarının açıkça belirlendiği ve bu amaca ulaşacabilecekleri hedeflerinin olduğu gözlenmiştir. Okul müdürlerinin okul amaçlarını paydaşlarla çeşitli şekillerde eldeki imkânlar doğrultusunda paylaştığı anlaşılmıştır. Okulların kendi programları olduğu ve program dâhilinde hareket edildiği ve çeşitli geri dönütlerle başarılarının tâkip edildiği görülmüştür. Okullarda rehberlik ve denetim faaliyetlerinin önemli olduğu vurgulanmıştır. Öğretmenlerin kendilerini geliştirme ve güncellemelerinin önemi göz önüne serilmiştir. Çeşitli etkinliklerde öğretmenlerin kendilerini önemli hissetmeleri için fırsatlar tanınmıştır. Okul müdürleri, etkili okullarda öğretim lideri olarak eğitim öğretim faaliyetleri adına yapılan bütün toplantıların tâkibi huşunda özen gösterdikleri görülmüştür. Öğrencilerin derslerinin boş geçmemesi, zamanın en iyi şekilde değerlendirilmesine önem verildiği anlaşılmıştır. Okulu başarısı için sadece bürokratik işlemlerle değil öğretmenleri ve öğrencileri psikolojik yönden desteklemenin önemi görülmüştür. Onların güdülenmesi için çeşitli faaliyetlerin önemine değinilmiştir. Aynı zamanda akademik başarı için faaliyetler yapılmıştır. Okul müdürü öğretim liderliği anlamında okulun her alanında kendini hissettirmiştir.

Anahtar Kelimeler

öğretiim liderliği, okul liderliği, liderlik, nitel araştırma

Kaynakça

• Akçekoce, B. ve Bilgin, K. U. (2016). Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri ve Öğretmen Performansı, Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 2-23.
• Alig-Mielcarek, J. (2003). A Model of School Success: Instructional Leadership, Academic Press, And Student Achievement. Doctor of Philosophy in the Graduate School Of Te Ohio State University.
• Argon, T. ve Mercan, M. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretim liderliği rollerini gerçekleştirebilme düzeyleri. I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresinde Sunulan Bildiri. http://www.eab.org.tr/eab/2009/pdf/120.pdf adresinden 17.01.2018 tarihinde alınmıştır.
• Balcı, A. (2002). Etkili Okul: Kuram, Uygulama ve Araştırma. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bhengu, T. T. ve Mkhıze, B. N. (2013). Principals’ instructional leadership practices in improving learner achievement:
• Case studies of five secondary schools in the Umbumbulu area. Education as Change, 17(1), 33-47.
• Börü N. ve Boyacı A. (2016). Etik Lider Olarak Okul Yöneticilerinin Özelliklerine Ve Davranışlarına İlşkin Ortaöğretim Öğretmenlerinin Görüşleri Eskişehir İli Örneği. Turkish Studies Dergisi, 11 (19).
• Büte, M. ve Balcı, A. (2010). Bağımsız Anaokulu Yöneticilerinin Bakış Açısından Okul Yönetimi Süreçlerinin İşleyişi ve Sorunlar, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(4), 485-509.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak,E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz,Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
• Can, N. (2007) okul yönetimini etkileyen etkenler. (Editör: K.Keskinkılıç). Türk Eğitim Ve Okul Sistemi Yönetimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Cerit, Y. (2008). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik
• Cotton, K. (2003). Principals and Student Achievement: What the Research Says. Association for Supervision & Curriculum Development Pub.
• Çelik, V. (2003). Eğitimsel Liderlik. Ankara: Pegem A Yayınları.
• Demir, K. (2014). Öğretim Liderliği (Editör: Hasan Basri Memduhoğlu ve Kürşad Yılmaz). Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi. Ankara: Pegem Akademi, 321-334.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (Geliştirilmiş 2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Erlandson, D. A., Harris, E. L., Skipper, B. L., ve Allen, S.T. (1993). Doing Naturalistic İnquiry: A guide to methods. Beverly Hills, CA: Sage.
• Glanz, J. (2005). What Every Principal Should Know about Instructional Leadership Sage Pub.
• Göksoy, S ve Yenipınar, Ş. (2015). Öğretmenlerin Okul Zümre Öğretmenler Kurullarına İlişkin Görüşleri, Milli Eğitim Dergisi. (205), 26-43.
• Guba, E.G. ve Lincoln, Y.S. (1985). Naturalistic Inquiry. Newbury Park. CA: Sage Publications.
• Gümüşeli, A.İ. (1996). İstanbul ilindeki ilkögretim okulu müdürlerinin ögretim liderligi davranislari. Yayınlanmamış araştırma, Yildiz Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, İstanbul.
• Gümüşeli, A.İ. (2014). Eğitim ve Öğretim Yönetimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Gündüz, Y. ve Balyer, A. (2013). Öğretim Lideri Olarak Okul Müdürlerinin Öğrencilerin Akademik Başarısı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(29), 107-128.
• Hallinger, P. ve Murphy, J. (1985). Assessing the ınstructional management behavior of principals. The Elemantary School Journal, 86(2), 217 247.
• Johnson, R. B. (2014). Mixed methods research design and analysis with validity: A primer. Department of Professional Studies, University of South Alabama, USA.
• arzano, R.J. (2003). WhatWorks n Schools: Translating Research into Action. Usa:Ass0ciation for Supervision & Curriculum Development.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma Desen Ve Uygulama İçin Rehber,(Çeviri Editörü: Prof. Dr. Selahattin Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Önen, M. ve Kanayran, H. G. (2015). Liderlik ve Motivasyon: Kuramsal Bir Değerlendirme, Birey ve Toplum Dergisi, 5(10), 43-63.
• Özdemir, S. ve Sezgin, F. (2015). Etkili okullar ve öğretim liderliği. Sosyal Bilimler Dergisi, 266- 282 http://journals.manas.edu.kg/mjsr/oldarchives/Vol02_Issue03_2002/245.pdf adresinden 20.04.2018 tarihinde alınmıştır.
• Patton, M.Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (Çev. M. Bütün ve Selçuk Beşir Demir) Ankara: Pegem Akademi.
• Seidman, I.E. (1991). Interviezving As Qalitative Research. NewYork: Teachers College Press.
• Serin, M. K. ve Buluç, B. (2012). İlköğretim Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Davranışları ile Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(3), 435-459.
• Silverman, D. (1993). Interpreting Qualitative Data: Methods for Analysing Talk, Text and Interaction. London: Sage Publications.
• Stewart, C.J ve Cash, W.B. (1985). Interviewing Principles and Practices (4.baskı). Dubuque IO: Wm. C. Brown Pub.
• Strauss, A., Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques. New Delhi: SAGE Publications.
• Şişman, M. (2002). Öğretim Liderliği. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Şişman, M. ve Turan, S. (2004). Eğitim ve okul yöneticiliği. (Editör: Y.Özden). Eğitim ve Okul Yöneticiliği. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 99-146.
• Turan, S. (2011). Bir İnsan Olarak Okul Müdürü. Ankara: Ankara: Pegem Yayıncılık
• Turan, S., Yıldırım, N. ve Aydoğdu, E. (2012). Okul Müdürlerinin Kendi Görevlerine İlişkin Bakış Açıları, Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(3), 63-76.
• Vatansever Bayraktar, H. (2015). Sınıf Yönetiminde Öğrenci Motivasyonu Ve Motivasyonu Etkileyen Etmenler, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(3), 1079-1100.
• Yeşil, D. ve Kış, A. (2015). Okul Müdürlerinin Ders Denetimine İlişkin Öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3), 27-45.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (5.Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Weber, R.P. (1985). Basic Content Analysis. Beverly Hills, CA: Sage.