Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Davranışları ve Örgütsel Özdeşleşmeleri Arasındaki İlişki

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 367 - 389, 05.01.2021

Taner Atmaca

https://doi.org/10.18039/ajesi.759378

Cited By: 7

Öz

Bu çalışmanın temel amacı çeşitli kademelerde görev yapan öğretmenlerin örgütsel sessizlik ve örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bunun yanında örgütsel sessizlik ve örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişkinin yönünü ve düzeyini belirleyebilmektedir. Bu bağlamda Düzce ilinde görevli toplamda 660 öğretmenden Örgütsel Sessizlik ve Örgütsel Özdeşleşme ölçekleri ile veriler toplanmıştır ve araştırma ilişkisel tarama yöntemine uygun olarak tasarlanmıştır. Yapılan Mann Whitney-U-testi ve Kruskal Wallis-H testi analizi sonuçlarına göre öğretmenlerin örgütsel sessizlik ve özdeşleşme düzeyleri ile çalıştıkları okul türü, yönetici ile aynı sendikadan olma ve çalışılan okul kademesine göre istatistiksel olarak anlamlı fark tespit edilmiştir. Öğretmenlerin cinsiyeti, kadro türleri (kadrolu-sözleşmeli-ücretli), kıdemlerine göre her iki değişken açısından istatistiksel olarak anlamlı fark yoktur. Özel okullardaki örgütsel sessizlik düzeyi devlet okullarından anlamlı şekilde daha yüksek olarak tespit edilmiştir. Bununla beraber okul kademeleri arasında da anlamlı farklılık söz konusudur ve örgütsel sessizliğin en yüksek düzeyde lise kademesinde, en az düzeyde ise ilkokul kademesinde olduğu görülmektedir. Örgütsel özdeşleşme düzeyleri de kademeler arasında anlamlı farklılık göstermektedir. Örgütsel özdeşleşme en yüksek ilkokul kademesinde daha sonra ortaokul kademesinde iken en az düzeyde ise lise kademesinde görülmektedir. Örgütsel sessizlik ile örgütsel özdeşleşme arasında negatif, düşük düzeyde ve anlamlı korelasyon vardır. Öğretmenlerin örgütsel sessizlik düzeyi arttıkça özdeşleşme düzeyleri düşmektedir. Okullarda katılımcı yönetim anlayışını yerleştirecek, her öğretmenin okulun değerli bir üyesi olduğu düşüncesini oluşturacak yönetsel uygulamalara daha çok yer verilmesi önemli görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

eğitim, örgütsel özdeşleşme, örgütsel sessizlik

Relationship Between Teachers’ Organizational Silence Behaviors and Organizational Identification

Öz

The main purpose of this study is to reveal the relationship between organizational silence and organizational identification levels of teachers working at various levels. In addition, the other purpose of this research is to determine the direction and level of the relationship between organizational silence and organizational identification. In this context, data were collected from 660 teachers in total, in Düzce, with the Organizational Silence and Organizational Identification scales. According to the results of Mann Whitney-U test, Kruskal Wallis test analysis, there is a significant difference according to the organizational silence and identification levels of teachers, the type of school they work in, being from the same union with the manager and the level of school they work. There is no statistically significant difference in terms of gender, type of employment, seniority. The level of organizational silence in private schools was found to be significantly higher than in public schools. However, there is a significant difference between the school levels, and it is seen that the organizational silence is the highest at the high school level and the least organizational silence is at the primary school level. Organizational identification levels also differ significantly between levels. The highest organizational identification is seen at the primary school level and later at the secondary school level, while the lowest level of organizational identification is seen at the high school level. There is a negative, low level and significant correlation between organizational silence and organizational identification. As the organizational silence level of the teachers increases, their level of identification decreases. It is important to include more managerial practices in schools that will embrace participatory management, and that every teacher will be a valued member of the school.

Anahtar Kelimeler

education, organizational identification, organizational silence

Kaynakça

• Akan, B., & Oran, F. (2017). Akademisyenlerin örgütsel sessizlik algıları: Konuya ilişkin bir uygulama. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(5), 72-90.
• Alcan, E. (2018). Öğretmenlerin örgütsel destek, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (YÖK Tez No: 494170), İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Alqarni, S. (2020). How school climate predicts teachers' organizational silence. International Journal of Educational Administration and Policy Studies, 12(1), 12-27. doi: 10.5897/IJEAPS2020.0642.
• Alshurman, M. (2014). Democratic education and administration. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 176, 861-869. doi: 10.1016/j.sbspro.2015.01.551.
• Altınışık, A. (2017). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel sessizlik davranışları ile örgüt kültürü arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (YÖK Tez No: 488687), Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Altınkurt, Y. (2014). The relationship between school climate and teachers’ organizational silence behaviors. Journal The Anthropologist, 18(2), 289-297. doi: 10.1080/09720073.2014.11891546.
• Apak, F. (2016). Okul yöneticilerinin gücü kullanma biçimleri ile öğretmenlerin örgütsel sessizlik düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, (YÖK Tez No: 427281), Okan Üniversitesi, İstanbul.
• Argon, T., & Ertürk, R. (2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin içsel motivasyonları ve örgütsel kimliğe yönelik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(2), 159-179.
• Ateş, Ö., & Önder, E. (2018). Eğitimcilerin örgütsel sessizliklerinde cinsiyetin ve medenî durumun etkisi: Bir meta analiz çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 786-803. doi:10.16986/HUJE.2018041735.
• Aydın, F. (2016). Ortaokul yöneticilerinin kullandıkları örgütsel güç türleri ve öğretmenlerin örgütsel sessizlik davranışları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (YÖK Tez No: 454674 ), Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Ayduğ, D., Himmetoğlu, B., & Turhan, E. (2017). Öğretmenlerin örgütsel sessizliğe ilişkin görüşlerinin nitel bir araştırma ile incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1120-1143.
• Bäckman, E., & Trafford, B. (2007). Democratic governance of schools. Strasbourg: Council of Europe Publishing.
• Bahadır, Z., & Certel, Z. (2016). Beden eğitimi öğretmenlerinin örgütsel sessizlikleri ile örgütsel adanmışlıklarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(1), 135-146.
• Bağ, D. ve Ekinci, C. E. (2018). Öğretim elemanlarında örgütsel sessizlik davranışı, nedenleri ve sonuçları. International Journal of Human Sciences, 15(1), 567-580.
• Bakker, A. B. (2011). An evidence-based model of work engagement. Current Directions in Psychological Science, 20, 265-269.
• Bartels, J. (2006). Organizational identification and communicatıon: Employees’ evaluations of internal communication and its effect on identification at different organizational levels. Unpublished Doctoral Dissertation, Twente University, Enschede, Netherland.
• Bayram, G. (2009) Öğretmenlerin istihdam biçimi farklılıkları ve yarattığı sorunlar: Ankara’da çalışan ücretli ve sözleşmeli öğretmenlerin görüşlerine dayalı bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (YÖK Tez No: 320112), Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Bowen, F., & Blackmon, K. (2003). Spirals of silence: The dynamic effects of diversity on organizational voice. Journal of Management Studies, 40(6), 1393-1417.
• Celep, C. (1990). Öğretmenlerin okul yönetiminde karara katılması. Eğitim ve Bilim, 14(78), 34-42.
• Conley, S. (1991). Review of research on teacher participation in school decision making. Review of Research in Education, 17, 225-266. doi: 10.2307/1167333.
• Cüce, H. (2012). Örgütsel adalet ve örgütsel özdeşleşme ilişkisinde yöneticilere duyulan güvenin aracı etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (YÖK Tez No: 315039), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çakal, G. (2016). Ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin okul yönetimine katılma ile örgütsel sessizlik algıları arasındaki ilişki (Tekirdağ ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (YÖK Tez No: 446040). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Çakır, E. ve Yılmaz, E. (2017). Öğretmenlerin örgütsel sessizliklerinin örgütsel bağlılıkları ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. I. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Araştırmaları Sempozyumu (ISCER). 3-5 Kasım, 2017, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Antalya.
• Çınkır, Ş., & Kurum, G. (2017). Atanmak ya da atanamamak: Ücretli öğretmenlerin yaşadıkları sorunlar. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi-ENAD, 5(3), 9-35. doi: 10.14689/issn.2148- 2624.1.5c3s1m.
• Çiftci, D., Meriç, E., & Meriç, A. (2018). Presenteeism (işte var olamama) ve örgütsel özdeşleş-me arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(24), 303-320.
• Çimen, B., & Karadağ, E. (2019). Ruhsal liderlik, örgüt kültürü, örgütsel sessizlik ve okulun akademik başarısı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25(1), 1-50.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Dal, H., & Baskan, G. (2018). Ortaöğretim kurumlarında örgütsel sessizliğe ilişkin öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(1), 45-91.
• Demir, E., & Cömert, M. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel sessizlik algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 148-165.
• Demirtaş, Z. (2018). The relationships between organizational values, job satisfaction, organizational silence and affective commitment. European Journal of Education Studies, 4(11), 108-125. doi: 10.5281/zenodo.1321679.
• Demirtaş, Z., & Küçük, Ö. (2019). Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sessizliği arasındaki ilişki. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 41-58.
• Demirtaş, Z., Özdemir, Y., & Küçük, Ö. (2016). Okulların bürokratik yapısı, örgütsel sessizlik ve örgütsel sinizm arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(2), 193-216.
• Doğan, S., Demir, S., & Turan, N. (2013). Ücretli öğretmenlik uygulamasının değerlendirilmesi. Turkish Studies, 8(12), 371-390.
• Dönmez, E. (2016). Örgütsel sosyalleşme ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (YÖK Tez No: 433700), Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Durmuş, H. (2019). Öğretmenlerin örgütsel adalet ve örgütsel sessizlik algıları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (YÖK Tez No: 552343), Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Dutton, J., Dukerich, J.ve Harquail C.V. (1994). Organizational images and membership commitment. Administrative Science Quarterly, 34, 239-263.
• Dyne, L. V., Ang, S. & Botero, I. C. (2003). Conceptualizing employee silence and employee voice as multidimensional constructs. Journal of Management Studies, 40(6), 1360-1392.
• Fard, P., & Karimi, F. (2015). The relationship between organizational trust and organizational silence with job satisfaction and organizational commitment of the employees of university. International Education Studies, 8(11), 219-227. doi: 10.5539/ies.v8n11p219.
• Fujio, M. (2004). Silence during intercultural communication: a case study. Corporate communications: An International Journal, 9(4), 331-339.
• Güçlü, N., Çoban, Ö., & Atasoy, R. (2017). Research on the relationship between school administrators' strategic leadership actions and organizational silence according to the views of teachers. Milli Eğitim, 1(251), 167-191.
• Güngör, S., & Potuk, A. (2018). Öğretmenlerin mobbing, örgütsel adalet ve örgütsel sessizlik algıları ve aralarındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 723-742. doi: 10.16986/HUJE.2018036553.
• Güzelce, A. (2009). İlköğretim okullarında öğretmenlerin, yöneticilerin karar alma süreçlerine ilişkin algı ve beklentileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (YÖK Tez No: 250375 ), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Halbaw, A. (2018). Erbil temel okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet algılarıyla örgütsel sessizlik arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (YÖK Tez No: 483325), İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul.
• Hutton, D. (2015). Governance, management and accountability: The experience of the school system in the English-speaking Caribbean countries. Policy Futures in Education, 13(4), 500-517. doi: 10.1177/1478210315572652.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınevi
• Karataş, S., & Taş, A. (2017). İlk ve ortaokullardaki öğretmenlerin narsistik kişilik eğilimleri ile örgütsel özdeşleşme düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 92-121.
• Köse, E. (2014). Dezavantajlı okullarda öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişkiler. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 28-36.
• Kumbasar, Ç., & Küçüksüleymanoğlu, R. (2019). Lise öğretmenlerinin örgütsel sessizliğe ilişkin görüşleri. Route Educational and Social Science Journal, 6(8), 111-125.
• Kurudirek, M., Gezer, E., Kurudirek, M., Gezer, H., Katkat, D., & Mizrak, O. (2016). Investigation of the correlation between organizational justice and. International Journal of Sport Studies, 6(10), 612-619.
• Kurtulmuş, M., & Karabıyık, H. (2016). Farklılıkların yönetiminin öğretmenlerin örgütsel özdeşleşmesine ve işten ayrılma niyetine etkisi. International Journal of Human Sciences, 13(1), 1324-1341.
• Kwan, P., & Li, B. (2015). Empowerment or impediment? School governance in the school-based management era in Hong Kong. Asia Pacific Journal of Education, 35(3), 319-330. doi: 10.1080/02188791.2015.1056592.
• Larson, G.S. ve Pepper, G.L. (2003). Strategies for managing multiple organizational identifications. Management Communication Quarterly, 16(4), 528-557.
• Milliken, F. (2000). Organizatıonal silence: A barrier to change and development in a pluralistıc world. Academy of Management Review, 25(4), 706-725.
• Milliken, F.J., Morrison, E.W., & Hewlin, P.F. (2003). An exploratory study of employee silence: Issues that employees don’t communicate upward and why? Journal of Management Studies, 40(6), 1453-1476. doi::10.1111/1467-6486.00387.
• Nartgün, Ş., & Demirer, S. (2012). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik ile iş yaşamında yalnızlık düzeylerine ilişkin görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 139-156.
• Nartgün, Ş.S. ve Kartal, V. (2013). Öğretmenlerin örgütsel sinizm ve örgütsel sessizlik hakkındaki görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 47-67.
• Nartgün, Ş., & Kalay, M. (2014). Öğretmenlerin örgütsel destek, örgütsel özdeşleşme ile örgütsel sinizm düzeylerine ilişkin görüşleri. Turkish Studies, 9(2), 1361-1376.
• Nartgün, Ş., & Demirer, S. (2016). Öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme ve özdeşleşme düzeylerinin birlikte çalışma yeterliklerine etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 474-503.
• Önder, E. (2017). Ortaöğretim okullarında örgütsel sessizliğin yordayıcısı olarak örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(2), 669-686.
• Özdemir, L., & Uğur, S. (2013). Çalışanların “örgütsel ses ve sessizlik” algılamalarının demografik nitelikler açısından değerlendirilmesi: kamu ve özel sektörde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(1), 257-281.
• Özgözgü, S. (2016). Kurumsal imaj, örgüt kültürü ve örgütsel özdeşleşme ilişkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(2), 581-596.
• Öztaş, S. (2010). Kadrolu, sözleşmeli ve ücretli statüye göre öğretmenlerin mesleki aidiyet duygusunun değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (YÖK Tez No: 278246), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Pashiardis, P. (1994). Teacher participation in decision making. International Journal of Educational Management, 8(5), 14-17. doi: 10.1108/09513549410065693.
• Perlow, L. A., & Williams, S. (2003). Is silence killing company. Harward Business Review, 3-8.
• Pinder, C.C. ve Harlos, K.P. (2001). Employee silence: quiescence and acquiescence as responses to perceived injustice. Research in Personnel and Human Resources Management, 20, 331-370. doi: 10.1016/S0742-7301(01)20007-3.
• Polat, Ş., & Abaslı, K. (2019). Öğretmen algılarına göre örgütsel özdeşleşme, iş performansı ve psikolojik kırılganlık arasındaki ilişki. İlköğretim çalışmaları: Bütünsel açıdan Çocuk (S. Olkun, M. E. Deniz, M. Toran, M. H. Sarı, H. Kamışlı; Ed.) (s. 451-475). içinde Ankara: Pegem Yayınları.
• Scheufele, D. A. and Moy, P. (2000). Twenty-five years of the spiral of silence: A conceptual review and empirical outlook. International Journal of Public Opinion Research, 12, 3–28.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi, analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık
• Smylie, M. (1992). Teacher participation in school decision making: Assessing willingness to participate. Educational Evaluation and Policy Analysis, 14(1), 53-67. doi: 10.3102/01623737014001053.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson.
• Tan, Ç. (2014). Organizational justice as a predictor of organizational silence. Educational Research and Reviews, 9, 1190-1202.
• Uçar, R. (2017). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(Özel Sayı 2), 209-232.
• Uyar, Ş. (2007). Öğretmen ve yöneticilerin görüşlerine göre öğretmenlerin okul yönetimine katılmaları (Düzce İli örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (YÖK Tez No: 232053), Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Uzman, Z. (2019). İlkokul yöneticilerinin algılanan iletişim becerileri ile sınıf öğretmenlerinin örgütsel sessizlik düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (YÖK Tez No: 545502), Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Van Dick, R., Wagner, U. Stellmacher, J., & Christ, O. (2005). Category salience and organizational identification. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 78, 273–285.
• Yaykıran, A. (2020). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel kimlik algıları ve örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi (YÖK Tez No: 618034), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Yenihan, B., & Cerev, G. (2015). Örgütsel sessizlik ve tükenmişlik arasındaki ilişki: Kocaeli-Gölcük’te görev yapan kadın öğretmenlere yönelik bir inceleme. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 10(2), 86-104.
• Yıldırım, İ., Akan, D., & Yalçın, S. (2019). Participation in decision-making process as a predictor of organizational cynicism at schools. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 487-506.