Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Yönelik Bir Eylem: Türkiye'de İlkokul Öğrencilerine Yönelik Eğitim Uygulamaları

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 1 - 28, 29.01.2024

Ece Yolcu , Mediha Sarı

https://doi.org/10.18039/ajesi.1264709

Öz

Geleneksel toplumsal cinsiyet rolleri çocuklara birçok şekilde aktarılmakta ve bu durum toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasını zorlaştırmaktadır. Bu çalışmanın amacı, bir devlet okulundaki öğrencilerin toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik duyarlılıklarına ilişkin sorundan yola çıkarak, bir ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik duyarlılıklarını artırmak ve bu gelişim sürecini hazırlanan öğretim süreci üzerinden incelemektir. Araştırmanın deseni eylem araştırması olup, katılımcıları Adana ilinde bir ilköğretim okulunda öğrenim gören 32 dördüncü sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplama araçları Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Yönelik Farkındalık Belirleme Formu (TCE-FF), yarı yapılandırılmış görüşme formları, sınıf gözlemleri, araştırmacı günlüğü, öz değerlendirme/ders değerlendirme formları ve gözlemci değerlendirme formlarıdır. Verilerin analizinde tümevarım ve tümdengelim içerik analizleri, betimsel analiz ve sürekli karşılaştırmalı analiz kullanılmıştır. Bulgular, öğrencilerin cinsiyeti, toplumsal cinsiyeti ve toplumsal cinsiyet eşitliğini tanımlama biçimlerini geliştirdiğini, eşitsizlik ve eşitliklere ilişkin birçok göstergeyi doğru bir şekilde ortaya koyduklarını, eşitliğin katkılarını daha iyi anladıklarını ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına yönelik pek çok öneri getirdiklerini göstermiştir. Bu sonuçlar, toplumsal cinsiyet eşitsizliği ile mücadelede eğitim uygulamalarının çözümün bir parçası olabileceğine işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

eylem araştırması, eşitlik eğitimi, toplumsal cinsiyet eşitliği, ilkokul 4. sınıflar, toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimi

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

TÜBİTAK 2211-E Doğrudan Yurtiçi Doktora Burs Programı

Teşekkür

TÜBİTAK 2211-E Doğrudan Yurtiçi Doktora Burs Programına araştırma sürecine katkılarından dolayı teşekkür ederim.

An Action on Gender Equality: Educational Practices for Primary School Students in Turkey

Öz

Traditional gender roles are transferred to the children in many ways and this makes it difficult to ensure gender equality. Starting from the problem regarding the sensitivity of students for gender equality in a public school, the aim of this study was to enhance the sensitivity of fourth grade students in a primary school towards gender equality and to examine this development process through the prepared teaching process. The research design was action research and the participants were 32 fourth graders in a primary school in Adana, Turkey. The data collection tools were, Awareness For Gender Equality Form (TCE-FF), semi-structured interview forms, class observations, researcher diary, self-assessment/course evaluation forms and observer evaluation forms. In order to analyze the data, inductive and deductive content analyses, descriptive analysis and constant comparative analysis were used. Findings showed that students enhance their way of defining sexes, gender and gender equality, they put forward many indicators of inequalities and equalities in the right way, they have a better understanding of the contributions of equality and they brought about many suggestions for providing gender equality. These results imply that educational practices could be a part of the solution regarding the struggle against gender inequality.

Anahtar Kelimeler

action research, equality education, gender equality, fourth graders, teaching for gender equality

Proje Numarası

TÜBİTAK 2211-E Doğrudan Yurtiçi Doktora Burs Programı

Kaynakça

• Acar-Erdol, T. (2017). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eğitim Programının hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi [Preparation, implementation and evaluation of the Gender Equality Curriculum]. Dissertation. Ankara Üniversity.
• Acar Erdol, T., & Gözütok, F. D. (2017). Ortaöğretim öğrencileri için toplumsal cinsiyet eşitliği öğretim programı ihtiyaç analizi:(Bir Anadolu lisesi örneği) [Gender equality curriculum needs analysis for secondary school students: (An Anatolian high school sample)]. Eğitim ve Bilim, 42(190).
• Adelman, C. (1993). Kurt Lewin and the origins of action research. Educational action research, 1(1), 7-24.
• Aikman, S. & Unterhalter, E. (2007). Gender equality in schools. Practising Gender Equality in Education. (Programme Insights Series. Oxford: Oxfam).
• Akalın, T. & Baş, R. (2018). Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadın sanatçılara yansıması [The reflection of gender inequality on women artists]. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 2(2), 112-128.
• Altınbaş, D. (2006). Feminist tartışmalarda liberal feminizm [Liberal feminism in feminist debates]. Kadın Araştırmaları Dergisi, (9), 21-52.
• Alvariñas-Villaverde, M., López-Villar, C., Fernández-Villarino, M. A., & Alvarez-Esteban, R. (2017). Masculine, feminine and neutral sports: Extracurricular sport modalities in practice. Journal of Human Sport and Exercise, 12(4), 1278-1288.
• Arslan, B. & Koca, C. (2006). Kadın sporcuların yer aldığı günlük gazete haberlerinin sunum biçimine dair bir inceleme [An analysis of the presentation style of daily newspaper news featuring female athletes]. Spor Bilimleri Dergisi, 17(1), 1-10.
• Aylaz, R., Güneş, G., Uzun, Ö., & Ünal, S. (2014). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rolüne yönelik görüşleri [University students' views on gender role]. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 23(5), 183-189.
• Boog, B. W. (2003). The emancipatory character of action research, its history and the present state of the art. Journal of Community & Applied Social Psychology, 13(6), 426-438.
• Brandt, M. J. (2011). Sexism and gender inequality across 57 societies. Psychological science, 22(11), 1413-1418.
• Brinkman, B. G. (2009). Evaluation of the FAIR program: Teaching gender equality to children. Unplished Doctoral Dissertation. Colorado State University.
• Brush, S. G. (1991). Women in science and engineering. American Scientist, 79(5), 404-419.
• Cohen, L., & Manion, L. & Morrison, K. (2011). Research Methods in Education. (London: Routhledge).
• Değirmenci, B. (2017). Feminist hukukun ataerkil (eril) hukuka bakışı [Feminist law's view of patriarchal (masculine) law]. (D. Altun & H. Toker (Ed.), Toplumsal Cinsiyet: Farklı Disiplinlerden Yaklaşımlar içinde, (s.11-46). Ankara: Nika Yayınevi).
• Dikici, E. (2016). Feminizmin üç ana akımı: Liberal, marxist ve radikal feminizm teorileri [The three main streams of feminism: liberal, marxist and radical theories of feminism]. The Journal of Academic Social, 43, 523-532.
• El Kharouf, A., & Daoud, N. (2019). Gender Role Attitudes among Higher Education Students in Jordan. Mediterranean Journal Of Social Sciences, 10(4), 63-75.
• Esen, Y. (2013). Hizmet öncesi öğretmen eğitiminde toplumsal cinsiyet duyarlılığını geliştirme amaçlı bir çalışma [A study to develop gender sensitivity in pre-service teacher education]. Eğitim ve Bilim, 38(169), 280-295.
• Flood, M. (2011). II. Building men’s commitment to ending sexual violence against women. Feminism & Psychology, 21(2), 262-267.
• Gadd, D., Fox, C. L. & Hale, R. (2014). Preliminary steps towards a more preventative approach to eliminating violence against women in Europe. European Journal of Criminology, 11(4), 464-480.
• General Directorate on the Status of Women [GDSW]. (2008). Gender Equality (Project on Combating Domestic Violence Against Women). Retrieved February 5, 2018 http://kadininstatusu.aile.gov.tr/data/542a8e0b369dc31550b3ac30/Toplumsal%20Cinsiyet%20Esitligi.pdf
• Gözütok, F. D., Toraman, Ç., & Acar-Erdol, T. (2017). Toplumsal cinsiyet eşitliği ölçeğinin (TCEÖ) geliştirilmesi [Development of gender equality scale (GES)]. İlköğretim Online, 16(3), 1036-1048.
• Güneş, H. N. (2018). Feminist akımlarda aile [Family in feminist movements.]. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 7(3), 142-153.
• Gürhan, N. (2010). Toplumsal cinsiyet ve din [Gender and religion]. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 4, 58-80.
• Hoffman, L. W. & Kloska, D. D. (1995). Parents' gender-based attitudes toward marital roles and child rearing: Development and validation of new measures. Sex Roles, 32(5-6), 273-295.
• Ifegbesan, A. (2010). Gender-stereotypes belief and practices in the classroom: The Nigerian post-primary school teachers. Global Journal of Human-Social Science Research, 10(4), 29-38.
• İnceoğlu, Y. & Akçalı, E. (2018). Televizyon Dizilerinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Araştırması, TÜSİAD Televizyon Dizilerinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Projesi [Gender Equality in Television Series Research, TÜSİAD Gender Equality in Television Series Project.]. TÜSİAD. Retrieved April 11, 2021 https://dspace.ceid.org.tr/xmlui/handle/1/453)
• Karasu, F., Göllüce, A., Güvenç, E. & Çelik, S. (2017). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları [University students' attitudes towards gender roles]. Sdü Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(1), 21-27.
• Kavasoğlu, İ., & Yaşar, M. (2016). Toplumsal cinsiyet normlarının dışındaki sporcular [Athletes outside of gender norms]. Spor Bilimleri Dergisi, 27(3), 118-132.
• Kazaz, M. & Hansu, C. (2020). Spor ve Toplumsal Cinsiyet [Sports and Gender]. (T. Akdal (Ed.), Multidisipliner toplumsal cinsiyet tartışmaları içinde (s. 99-116). Konya: Literatürk Academia Yayınevi).
• Kazemi, F. (2004). Toplumsal cinsiyet, İslam ve politika (D. Özalpat, Çev.) [Gender, Islam and politics]. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 53(1), 251-268.
• Khan, H. M. A., Sindher, R. H. K. & Hussain, I. (2013). Studying the role of education in eliminating violence against women. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences (PJCSS), 7(2), 405-416.
• Koivula, N. (1999). Gender stereotyping in televised media sport coverage. Sex roles, 41(7), 589-604.
• Kollmayer, M., Schultes, M. T., Lüftenegger, M., Finsterwald, M., Spiel, C., & Schober, B. (2020). REFLECT–A teacher training program to promote gender equality in schools. Frontiers in Education, 5(136), 1-8. Frontiers.
• Lueptow, L. B., Garovich, L. & Lueptow, M. B. (1995). The persistence of gender stereotypes in the face of changing sex roles: Evidence contrary to the sociocultural model. Ethology and Sociobiology, 16(6), 509-530.
• Mai, T. T. D. (2015). Promoting gender equality in education in Vietnamese high schools. Unpublished doctoral dissertation, Liverpool John Moores University, United Kingdom.
• Markula, P. (Ed.). (2009). Olympic women and the media: International perspectives. (London: Palgrave Macmillian).
• Özdemir, E., & Balcı Karaboğa, A. (2019). Ortaokul matematik ders kitaplarında toplumsal cinsiyet [Gender in middle school mathematics textbooks]. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(3), 760-781.
• Özdemir, Ö. (2017). İki sistemli kuram olarak sosyalist feminizm [Socialist feminism as a two-system theory]. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 395-414.
• Özkazanç, A. (2010). Toplumsal Cinsiyet ve Bilim [Gender and Science]. II. Kadın Hekimlik ve Kadın Sağlığı Kongresi: Kadını Görmeyen Bilim ve Sağlık Politikaları, 16-22. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Piscalho, I., Cardona, M. J., Tavares, T., & Uva, M. (2010). To address gender equality since the preschool education: research and practices. In International Conference’ Mapping the gender equality: research and practices-The national and international perspective’. University of Cyprus-Nicosia.
• Raag, T. & Rackliff, C. L. (1998). Preschoolers' awareness of social expectations of gender: Relationships to toy choices. Sex Roles, 38(9), 685-700.
• Riemer, B. A., & Visio, M. E. (2003). Gender typing of sports: An investigation of Metheny's classification. Research Quarterly for Exercise and Sport, 74(2), 193-204.
• Saint-Michel, S. (2018). Leader gender stereotypes and transformational leadership: Does leader sex make the difference? M@n@gement, 3(3), 944-966. https://doi.org/10.3917/mana.213.0944
• Sakallı-Uğurlu, N., Türkoğlu, B., & Kuzlak, A. (2018). Gender stereotypes in contemporary Turkey: What are the pictures of women and men. Nesne Psikoloji Dergisi, 6(13), 309-336.
• Schmalz, D. L., & Kerstetter, D. L. (2006). Girlie girls and manly men: chidren's stigma consciousness of gender in sports and physical activities. Journal of leisure Research, 38(4), 536-557. DOI: 10.1080/00222216.2006.11950091
• Skinner, H. (2017) Action Research. In K. Kubacki, S. Rundle-Thiele (eds), Formative Research in Social Marketing (pp. 11-31). Singapore: Springer.
• Şahan, Ö. & Akbulut, Ş. (2020). Dünyada ve Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadınlarda sağlığa ve spora yansıması [The reflection of gender inequality on women's health and sports in the world and in Turkey]. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 229-235.
• Taghdisi, M. H., Estebsari, F., Dastoorpour, M., Jamshidi, E., Jamalzadeh, F. & Latifi, M. (2014). The impact of educational intervention based on empowerment model in preventing violence against women. Iranian Red Crescent Medical Journal, 16(7), 1-6. DOI: 10.5812/ircmj.14432.
• Tan, M. (2000). Eğitimde kadın-erkek eşitliği ve Türkiye gerçeği [Gender equality in education and the reality of Turkey]. (Kadın-Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş- Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset içinde (s.23-114). Ankara: TÜSİAD Yayınları).
• The World Bank. (2011). World development report 2011: Conflict, security, and development. Retreived January 18, 2018 589880PUB0WDR0000public00BOX358355B.pdf
• Toraman, C. & Özen, F. (2019). An investigation of the effectiveness of the gender equality course with a specific focus on faculties of education. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 14(2), 6-28.
• United Nations Development Programme (UNDP). (2016). Africa Human Development Report 2016 Accelerating Gender Equality and Women’s Empowerment in Africa (No. 267638). Retrieved March 10, 2019 AfHDR_2016_lowres_EN.pdf
• Uygur, G. (2015). Toplumsal cinsiyet ve adalet: Hukuk adaletsizdir [Gender and justice: Law is unjust]. Ankara Barosu Dergisi, 4, 121-132.
• Uzun, Z., Erdem, S., Güç, K., Şafak-Uzun, A. M. & Erdem, E. (2017). Toplumsal cinsiyet algısı ve toplumsal cinsiyet rollerine eğitimin etkisi: Deneysel bir çalışma [The effect of education on gender perception and gender roles: An experimental study]. Journal of Human Sciences, 14(1), 678-693.
• Vatandaş, C. (2007). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı [Perception of gender and gender roles]. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 35, 29-56.
• Valian, V. (2007). Women at the Top in Science--And Elsewhere.( In S. J. Ceci & W. M. Williams (Eds.), Why aren't more women in science?: Top researchers debate the evidence (p. 27–37). American Psychological Association).
• Villaverde, L. E. (2008). Feminist theories and education: Primer (Vol. 22). (Peter Lang).
• World Economic Forum (2014). The Global Gender Gap Report. Retreived January 15, 2018 http://www3.weforum.org/docs/GGGR14/GGGR_CompleteReport_2014.pdf.
• World Economic Forum (2020). The Global Gender Gap Report. Retreived January 15, 2021 WEF_GGGR_2020.pdf (weforum.org).
• World Health Organization [WHO] (2011). Gender mainstreaming for health managers: a practical approach. Geneva: WHO, Department of Gender and Women’s Health.
• Yörük, A. (2009). Feminizm/ler. Sosyoloji Notları, 7, 63-85.
• Zeyneloğlu, S., & Terzioğlu, F. (2011). Development and psychometric properties gender roles attitude scale. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 409-420.