Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Sosyobilimsel Konularla İlgili Karar Verme Stillerinin Belirlenmesi ve Geliştirilmesi: Bir Durum Çalışması

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 3, 1194 - 1231, 27.09.2025

Esra Kabataş Memiş , İrem Karcı

https://doi.org/10.18039/ajesi.1663994

Öz

Bu çalışmanın amacı; fen bilimleri öğretmen adaylarının karar verme stillerini araştırmaktır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi olarak durum çalışması seçilmiştir. Çalışma 2022-2023 eğitim öğretim yılının güz yarıyılında, Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği üçüncü sınıfta öğrenim gören ve Fen Öğretimi-1dersini aynı öğretim üyesinden alan öğretmen adayları ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma, dokuz kadın ve dört erkek olmak üzere toplamda 13 öğretmen adayı ile yürütülmüştür. Katılımcı öğretmen adaylarına sekiz haftalık bir eğitim verilerek bu eğitimin öğretmen adaylarına yansıması değerlendirilmiştir. Öğretmen adaylarına araştırmacı tarafından; karar verme becerisi, süreçleri, basamakları, stilleri ve fen eğitiminde önemi bir plan dahlinde eğitim olarak verilmiştir. Eğitim sürecinde çeşitli senaryolar üzerinden öğretmen adalarının rasyonel karar verme sürecini deneyimlemesine olanak tanınmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak; sürecin başlangıcında öğretmen adaylarının karar verme stillerini belirlemek için ve sonunda ise stillerinde gerçekleşen değişimi değerlendirmek için yarı yapılandırılmış görüşmeler uygulanmıştır. Çalışmanın teorik çerçevesi olarak Scoot ve Bruce (1995)’a ait beşli karar verme stilleri belirlenmiştir. Elde edilen veriler araştırmacı tarafından tümevarımsal içerik analizi kullanılarak analiz edilmiş ve temalar oluşturulmuştur. Ortaya çıkan temalara uygun şekilde kodlamalar yapılmıştır. Görüşmelerden elde edilen bulgular incelendiğinde araştırma sürecinin; öğretmen adaylarının karar verme becerisine katkı sağladığı, karar verme becerisine yönelik farkındalıklarının arttığı ve karar verme stillerinde rasyonel karar verme stiline yönelik bilinçli değişimler yaşadıkları belirlenmiştir. Ayrıca öğretmen adaylarının eğitim süreci öncesine göre çok daha az bağımlı kararlar verdikleri görülmüştür. Bununla birlikte öğretmen adaylarının kaçınma ve anlık stilde karar vermekten kaçındıkları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

karar verme stilleri , karar verme becerisi , öğretmen eğitimi

Determination and Development of Decision Making Styles of Prospective Science Teachers about Socioscientific Issues: A Case Study

Öz

The aim of this study is to investigate the decision-making styles of pre-service science teachers. Case study was selected as a qualitative research method in the study. The study was conducted in the fall semester of the 2022-2023 academic year with pre-service teachers studying in the third year of Kastamonu University Faculty of Education, Science Teaching Department and taking Science Teaching-1 course from the same faculty member. The study was conducted with a total of 13 pre-service teachers, nine female and four male. An eight week training was given to the participant pre-service teachers and the reflection of this training on the pre-service teachers was evaluated. The pre-service teachers were trained by the researcher on decision-making skills, processes, steps, styles and their importance in science education in a plan. During the training process, pre-service teachers were allowed to experience the rational decision-making process through various scenarios. As a data collection tool in the study, semi-structured interviews were used to determine the decision-making styles of the pre-service teachers at the beginning of the process and to evaluate the change in their styles at the end. Scoot and Bruce's (1995) five decision-making styles were determined as the theoretical framework of the study. The data obtained were analyzed by the researcher using inductive content analysis and themes were created. Coding was made in accordance with the emerging themes. When the findings obtained from the interviews were analyzed, it was determined that the research process contributed to the pre-service teachers' decision-making skills, their awareness of decision-making skills increased, and they experienced conscious changes in their decision-making styles towards the rational decision-making style. In addition, it was observed that pre-service teachers made much less dependent decisions than before the training process. However, it was determined that pre-service teachers avoided making decisions in avoidance and spontaneous styles.

Anahtar Kelimeler

decision-making styles , decision-making skills , teacher education

Kaynakça

• Acıbozlar, Ö. (2006). Yönetici hemşirelerin karar verme stratejileri ve yaratıcılık düzeyleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ahituv, N. Igbara., M. & Sella, A. V. (1998). The effects of time pressure and completeness of information on decision making. Journal of Management Information Systems, 15(2), 153-172. https://doi.org/10.1080/07421222.1998.11518212 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Akar, D. (2019). Tecrübeli ve göreve yeni başlayan sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimleri ve karar verme stilleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Akaytay, A. (2004). Karar verme sürecinde maliyet verilerinin rolü: ABC Makine ve Ticaret Sanayi A.Ş. uygulaması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Akbulut, H. İ., ve Kirman Bilgin, A. (2022). Fen bilgisi öğretmen adaylarının karar verme becerisi üzerine mesleki bilgilerinin tespit edilmesi. Educational Academic Research(45), 1-10. https://doi.org/10.54614/AUJKKEF.2022.833976 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Alver, B. (2003). Çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanların empatik becerileri, karar stratejileri ve psikolojik belirtileri arasındaki ilişkiler. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Atsan, N. (2017). Karar vermede çatışma kuramı ve özsaygı ilişkisine yönelik kültürel bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 63-73. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/52992/702018 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Avşaroğlu, S. (2007). Üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygı, karar verme ve stresle başa çıkma stillerinin benlik saygısı ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Avşaroğlu, S., ve Üre, Ö. (2007). Üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygı, karar verme ve stresle başaçıkma stillerinin benlik saygısı ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 18. https://dergipark.org.tr/en/pub/susbed/issue/61794/924162 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Ayyıldız Ünnü, N.A. 2014. “Rasyonel” perspektif ışığında karar verme eylemi: nitel bir analiz. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 24, 91-116. https://doi.org/10.11611/JMER397 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Bacanlı, F. 2000. Kararsızlık ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(14). https://doi.org/10.17066/pdrd.06060 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuhfed/issue/46796/586804 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Batçıoğlu-Genç, G. (1994). Karar verme sürecinin analizi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Baysal, Z.N. (2009). An application of the decision-making model for democracy education: a sample of a third grade social sciences lesson. Educational Sciences: Theory & Practice, 9(1), 75-84. https://eric.ed.gov/?id=EJ837776 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Berg, K. E., & Latin, R. W. (2008). Essentials of research methods in health, physical education, exercise science, and recreation. (3rd ed. )Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.
• Bozkurt, E. (2014). Mühendislik tasarım temelli fen eğitiminin fen bilgisi öğretmen adaylarının karar verme becerisi, bilimsel süreç becerileri ve sürece yönelik algılarına etkisi. [Yayımlanmış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Brehmer, B. (1992). Dynamic decision making: Human control of complex systems. Acta Psychologica, 81, 211-241. https://doi.org/10.1016/0001-6918(92)90019-A adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Burnett, P.C., Mann, L. ve Beswick, G. (1989). Validation of the flinders decision making questionnaire on course decision making by students. Australian Psychologist, 24 (2), 285-292. https://doi.org/10.1080/00050068908259567 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Bursalıoğlu, Z. (2002). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. (12. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Busari, A. H., & Spicer, D. P. (2015). The role of intuitive and analytical cognitive style towards leadership effectiveness: Exploration from Malaysian Government-linkcompanies (pp. 394-402). Proceedings of 2015 International Business and Education Conferences, London.
• Butt, N. (2010). Argument construction, argument evaluation, and decision-making: A content analysis of argumentation and debate textbooks (Unpublish doctoral thesis). Wayne State University, Detroit, Michigan.
• Candangil, S. (2005). Denetim odakları farklı lise öğrencilerinin bazı kişisel, sosyal ve ailesel özelliklerine göre karar vermede öz-saygı ve kaygı düzeylerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Cebesoy, Ü. B. (2014). Fen bilgisi öğretmenlerinin genetik okuryazarlık düzeylerinin ve karar verme süreçlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Covitt, B. A., Harris, C. B., & Anderson, C. W. (2013). Evaluating scientific arguments with slow thinking. Science Scope, 37(3), 44-52. Creswell, J. W. (2016). 30 Essential skills for the qualitative researcher. Michigan: Sage Publications.
• Creswell, J. W., & Miller, D. L. (2000). Determining validity in qualitative inquiry. Theory Into Practice, 39 (3), 123-130. https://doi.org/10.1207/s15430421tip3903_2 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Çakmakçı, E., ve Özabacı, N. (2013). Drama yolu ile karar verme becerisinin kazandırılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(44), 18-30. https://dergipark.org.tr/en/pub/esosder/issue/6158/82762 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Çelik, B. (2006). Özel ve resmi ilköğretim okullarında çalışan eğitim yöneticilerinin algılanan liderlik özelliklerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çepni, S. (2021). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. (9. Baskı). Trabzon.
• Çimen, S. ve Tatar, A. (2019). Gençlerde duygusal özerklik kazanımında benlik saygısı ve karar verme stillerinin etkilerinin belirlenmesi. Humanistic Perspective, 1 (1), 56-70. https://dergipark.org.tr/en/pub/hp/issue/49764/605804 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Çolak, F. (2022). Yaşam Becerileri Eğitimi Sürecinde Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Öğretimsel Karar Verme Becerisini Kullanma Durumlarının İncelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trabzon Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Trabzon.
• Çolakkadıoğlu, O. (2012). Ergenlerde Karar Verme Ölçeği’nin Ortaöğretim Öğrencileri İçin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 387-403. https://dergipark.org.tr/en/pub/mkusbed/issue/19551/208393 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Demiral, Ü. ve Türkmenoğlu, H. 2018. Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel bir konuda karar verme stratejilerinin alan bilgileriyle ilişkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 309-340. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/517875 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Demirbaş-Nemli, B. (2018). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin bilişsel karar verme becerilerinin geliştirilmesine yönelik bir model uygulaması. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Deniz, E. 2004. Üniversite öğrencilerinin karar vermede öz saygı, karar verme stilleri ve problem çözme yöntemleri arasındaki ilişkinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4 (15), 25-35. https://acikerisim.selcuk.edu.tr/items/a26b2f88-657b-4174-b2cf-554545911159 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Dinklage, L. B. (1967). Adolescent choice and decision-making, monograph 2 A, studies of adolescents in secondary schools. Harvard School of Education. Publications Office: Cambridge.
• Driver, R., Newton, P & Osborne, J. (1998). Establishing the norms of scientific argumentation in classrooms. John Wiley & Sons, Inc., 84, 287-312. https://doi.org/10.1002/(SICI)1098-237X(200005)84:3<287::AID-SCE1>3.0.CO;2-A adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Duru, H., (2019). Lise Öğrencilerinin Mesleki Olgunlukları, Kariyer Kararı Verme Güçlükleri ve Kariyer Kararı Verme Öz Yetkinleri Arasındaki İlişkilerin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Dülger, Ö. (2008). Ergenlerde Algılanan Sosyal Destek İle Karar Verme Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Eldeleklioğlu, J. (1996). Karar stratejileri ile ana baba tutumları arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ersever, Ö. H. (1996). Karar verme becerileri kazandırma programının ve etkileşim grubu deneyiminin, üniversite öğrencilerinin karar verme stilleri üzerindeki etkileri. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Fitzgerald, D. R., Mohammed, S. & Okudan Kremer, G. (2017). Differences in the way we decide: The effect of decision style diversity on process conflict in design teams. Personality and Individual Differences, 104, 339-344. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.08.030 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Gambetti, E., Fabbri, M., Bensi, L. & Tonetti, L. (2007). Contribution to the Italian validation of the general decision-making style inventory. Personality and Individual Differences, 44, 842–852. https://doi.org/10.1016/j.paid.2007.10.017 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Güçray, S. S. 1998. Bazı kişisel değişkenler, algılanan sosyal destek ve atılganlığın karar verme stilleri ile ilişkisi. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2 (9), 7-16. https://dergipark.org.tr/en/pub/tpdrd/issue/21429/229661 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Güçray, S. S., Çolakkadıoğlu, A. G. O., ve Çekici, A. G. F. (2009). Grup Uygulamalarında Aktiviteler Egzersizler: Amaçları Çeşitleri ve Uygulama Örnekleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 194-236. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/50536 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Goloğlu, S. 2009. Fen eğitiminde sosyo-bilimsel aktivitelerle karar verme becerilerinin geliştirilmesi: dengeli beslenme. Yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gülhan, F. (2012). Sosyo-Bilimsel Konularda Bilimsel Tartışmanın 8. Sınıf Öğrencilerinin Fen Okuryazarlığı, Bilimsel Tartışmaya Eğilim, Karar Verme Becerileri ve BilimToplum Sorunlarına Duyarlılıklarına Etkisinin Araştırılması. Yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gresch, H., & Bögeholz, S. (2013). Identifying non-sustainable courses of action: A prerequisite for decision-making in education for sustainable development. Research in Science Education, 43(2), 733-754.
• Hamarta, E., Baltacı, Ö., Ömer, Ü., ve Demirbaş, E. (2010). Lise öğrencilerinin utançlıklarının algılanan anne tutumları ve problem çözme yaklaşımları açısından incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21 (21), 73- 82. https://doi.org/10.21560/spcd.89130 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Harren, V. A. (1979). A model of career decision making for college students. Journal of vocational behavior, 14(2), 119-133. https://doi.org/10.1016/0001-8791(79)90065-4 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Hulderman, A. M. 2003. Decision-making styles and learning strategies of police officers: implications for community policing. [Unpublished doctoral thesis]. Klahoma State University, Faculty of the Graduate College of the Oklahoma State University, Oklahoma.
• Işığıçok, E., (2015). Karar vermeye giriş. M. Aytaç (Ed.) ve N. Gürsakal (Ed.), Karar Verme (ss. 2-3). Bursa: Dora Yayıncılık.
• Izgar, G. (2003). Okul yöneticilerinin karar verme stratejileri ve yeterlilikleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Izgar, H ve Yılmaz, E. 2007. PİO ve YİBO’nda görev yapan okul yöneticilerinin karar vermede özsaygı ve karar verme stilleri arasındaki ilişki. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (7), 342-351. https://dergipark.org.tr/en/pub/susbed/issue/61793/924167
• İlmez, M. (2010). Bir Kamu Kurumundaki Görevli Yöneticilerin ve Çalışanların Liderlik Stilleri ile Karar Verme Stilleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ufuk Üniversitesi, Ankara.
• Jho, H., Song, J., & Levinson, R. (2013). Views on the orientation of science in decision-making revealed in undergraduate students' discussion on socio scientific issues. Journal of The Korean Association For Science Education, 33(3), 581-596.
• Johnson, R. H. (1978). Individual Styles of Decision Making: A Theoretical Model for Counseling. Personnel and Guidance Journal, 56(9), 530-6. https://eric.ed.gov/?id=EJ183066 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Kahneman, D. (2003). A perspective on judgment and choice: Mapping bounded rationality. Progress in Psychological Science around the World. Vol. 1 Neural, Cognitive and Developmental Issues., 1-47.
• Karakaşoğlu, N. (2008). Bulanık çok kriterli karar verme yöntemleri ve uygulama. [Yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Karcılı, (2022). Argümantasyon Temellı Sosyobılımsel Konu Ögretımının 7. Sınıf Ögrencılerının Akademık Başarılarına, Argümantasyon Düzeylerıne, Karar Verme Becerılerıne ve Karar Verme Stıllerıne Etkısı. Yayınlanmamış doktora tezi. Pamukkale Ünıversıtesı Egıtım Bılımlerı Enstıtüsü. Denizli.
• Kardaş, N. (2013). Fen eğitiminde argümantasyon odaklı öğretimin öğrencilerin karar verme ve problem çözme becerilerine etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kaşık, D.Z. (2009). Ergenlerde karar verme stilleri ve algılanan sosyal destek düzeylerinin sosyal yetkinlik beklentisi ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kılınç, A., Kelly, T., Eroglu, B., Demiral, U., Kartal, T., Sonmez, A. and Demirbag, M. (2017). Stickers to facts, imposers, democracy advocators, and committed impartialists: Preservice science teachers’ beliefs about teacher’s roles in socioscientific discourses. International Journal of Science and Mathematics Education, 15(2), 195-213. https://doi.org/10.1007/s10763-015-9682-x adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Kiriktir, H. (2022). Ortaokul 7. Ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Fen Bilimleri Dersi Sınav Kaygılarının, Psikolojik Dayanıklılık Düzeylerinin Ve Karar Verme Becerilerinin İncelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Elazığ.
• Köksal, A. (2003). Ergenlerde duygusal zekâ ile karar verme stratejileri arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kuzgun, Y. (2006). Meslek rehberliği ve danışmanlığına giriş. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kuzgun, Y. ve Bacanlı, F. (2005). Pdr’de kullanılan ölçekler. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kütük, F. (2021). Farklı Zeka Alanlarına Sahip Ortaokul Öğrencilerinin Biyoteknoloji Uygulamalarına İlişkin Karar Verme Süreçleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Burdur.
• Lewis, D. (1981). Causal decision theory. Australasian journal of philosophy, 59(1), 5-30. https://doi.org/10.1080/00048408112340011 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Mann, L., Harmoni, R., & Power, C. (1989). Adolescent Decision-Making: The Development of Competence. Journal of Adolescence, 12(3), 265. https://doi.org/10.1016/0140-1971(89)90077-8 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Marco, C. D., Hartung, P. J., Nevman, I., and Parr, P. (2003). Validitiy of the decisional process inventory. Journal of vocational behavior. 63, 1-19. https://doi.org/10.1016/S0001-8791(02)00018-0 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çev.) Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Merriam, S., & Tisdell, E. (2015). Qualitative research: A guide to design and implementation (Fourth Edition b.). San Francisco: Jossey-Bass.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. İlköğretim Kurumları (İlkokullar ve ortaokullar) Fen Bilimleri Dersi (3,4,5,6,7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli öğretim programları ortak metni. MEB.
• Nardi, H. A. and Wales, E. C. (1985). Teaching decision making with guided design. A.L. Costa (Ed.), In Developing minds: A resource book for teaching thinking (pp. 222- 225). Alexandria VA: ASCD.
• Nas, S. 2006. Gemi operasyonlarının yönetiminde kaptanın bireysel karar verme süreci analizi ve bütünleşik bir model uygulaması. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Öncül, B. (2013). İlköğretim 4. sınıf öğrencilerinin karar verme becerilerine ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Özcan, B. (2005). Anne-Babaları Boşanmış ve Anne-Babaları Birlikte Olan Lise Öğrencilerinin Yılmazlık Özellikleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Karşılaştırılması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Öztabak, M. Ü. (2013). Farklı okul türlerinde öğrenim gören lise öğrencilerinin sınıf seviyelerine göre düşünme stilleri ile karar verme stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öztürk, N., Kutlu, M. ve Atlı, A. (2011). Anne baba tutumlarının ergenlerin karar verme stratejilerine etkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (İNÜJFE) , 12 (2), 45-64. https://dergipark.org.tr/en/pub/inuefd/issue/8699/108638 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Öztürk, S. (2012). Sosyo-Bilimsel Bir Konu Olan Hidroelektrik Santraller Konusunda Değişik Gruplardan İnsanların Karar Verme Süreçlerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bolu.
• Patton, M. (2002). Qualiative research & evaluation methods. (M. Bütün, & S. Demir, Çev.; 3. Edition) Sage Publications.
• Payne, W.J., Bettman, R.J. & Johnson, J.E. (1993). The adaptive decision maker. (p. 21-33). Cambridge University Pres. Cambridge.
• Phillips, S. D., Pazienza, N. J., & Ferrin, H. H. (1984). Decision-making styles and problemsolving appraisal. Journal of Counseling Psychology, 31(4), 497-513. https://doi.org/10.1037/0022-0167.31.4.497 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Prachagool, V., Nuangchalerm, P., Subramaniam, G., & Dostál, J. (2016). Pedagogical decision making through the lens of teacher preparation program. Journal for the Education of Gifted Young Scientists, 4(1), 41-52. https://dergipark.org.tr/en/pub/jegys/issue/37319/430645 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Prajapati, R., Sharma, B., Sharma, D. (2017). Significance of life skills education. Contemporary Issues in Education Research (CIER), 10(1), 1-6. https://eric.ed.gov/?id=EJ1126842 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Presseisen, B. Z. (1991). Thinking skills: meanings and models revisited. A. Costa (Ed) Developing Minds: A Source Book For Teaching Thinking. Virginia: Association For Supervision and Curriculum Development.
• Purzer, Ş., & Chen, J. (2010, June). Teaching decision-making in engineering: a review of textbooks and teaching approaches (p. 15-1170). Proceedings of the American Society for Engineering Education Conference, Louisville, KY.
• Ross, J. A. (1981). Improving adolescent decision making skills. Curriculum Inquiry, 11(3), 279-295. https://doi.org/10.1080/03626784.1981.11075260 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Şirin, S. (2019). Yetişkin çocuklar bebeklikten ergenliğe çocuk yetiştirme kılavuzu. İstanbul: Doğan Kitap.
• Sakallı, A. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının üst bilişsel farkındalıkları ve karar verme stillerinin karar verme becerilerine göre incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sinop Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sinop.
• Sardoğan, M.E., Kaygusuz, C. ve Karahan, T.F., 2006, Bir insan ilişkileri beceri eğitimi programının üniversite öğrencilerinin denetim odağı düzeylerine etkisi. Mersin üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 2(2), 184-194. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/160988#page=80 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Sarı, E. (2008). The relations between decision making in social relationships and decision making styles. World Applied Sciences Journal, 3 (3), 369 381. https://eric.ed.gov/?id=ED500708 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Sarıkaya, M. (2013). Karar verme süreçleri ve örgütsel sessizlik. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Pamukkale.
• Schwarz, N. (2000). Emotion, cognition, and decision making. Cognition & Emotion, 14(4), 433-440. https://doi.org/10.1080/026999300402745 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Scott, S., G. ve Bruce, R. A. 1995. “Decision making style, the develop mentand of a newmeasure”. Educational and Psychologicalmeasurement, 55 (5). https://doi.org/10.1177/0013164495055005017 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Sefil, S., ve Çilingiroğlu, H. K. (2011). Davranışsal finansın temelleri: Karar vermenin bilişsel ve duygusal eğilimleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 252-262. https://www.ticaret.edu.tr/uploads/kutuphane/dergi/s19/247-268.pdf adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Sinangil, K. H. (1992). Yönetici adaylarında karar verme ile kaygı ilişkileri. VII. Ulusal psikoloji kongresi bilimsel çalışmaları, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Skorepa, M. (2010). Decision making: A behavioral economic approach. UK: Macmillan International Higher Education.
• Strauss, A. L. & Corbin, J. M. (1998). Basics of qualitative research: techniques and procedures for developing grounded theory (2nd Ed.). Thousand Oaks: Sage Publications.
• Taşdelen, A. (2001). Öğretmen adaylarının bazı psiko sosyal değişkenlere göre karar verme stilleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (10), 40-51. https://dergipark.org.tr/en/pub/pauefd/issue/11133/133151 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Taşdelen, A. (2002). Öğretmen adaylarının farklı psikososyal değişkenlere göre karar verme stilleri. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Taşdelen, A. (2004). Karar verme stilleri ölçeğinin öğretmen adayları için geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 16(10), 118- 127. https://openurl.ebsco.com/EPDB%3Agcd%3A7%3A6892295/detailv2?sid=ebsco%3Aplink%3Ascholar&id=ebsco%3Agcd%3A14669691&crl=c&link_origin=scholar.google.com adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Tatlılıoğlu, K. (2014). Üniversite öğrencilerinin karar vermede öz-saygı düzeyleri ile karar verme stilleri arasındaki ilişkinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 150-170. https://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423870784.pdf adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Tekin, Ö.A.,Ehtiyar, V.R., 2010. Yönetimde Karar Verme: Batı Antalya Bölgesindeki Beş Yıldızlı Otellerde Çalışan Farklı Departman Yöneticilerinin Karar Verme Stilleri Üzerine Bir Araştırma. Journal of Yasar University, 20(5), 3394-3414. https://journal.yasar.edu.tr/wp-content/uploads/2012/08/5_OTekin_REhtiyar.pdf adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Tetlock, P. E., Peterson, R. S. & Berry, J. M. (1993). Flattering and unflattering personality portraits of integratively simple and complex managers. Journal of Personality and Social Psychology, 64(3), 500-511. https://doi.org/10.1037/0022-3514.64.3.500 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Torun, F. (2015). Sosyal bilgiler dersinde argümantasyon temelli öğretim ve karar verme becerisi arasındaki ilişki düzeyi. [Yayımlanmış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tunç, A. (2011). İlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin karar vermede özsaygı ve karar verme stilleri ile algılanan ana baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Uludağ, S. A. ve Doğan, H., (2016). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Karşılaştırılmasına Odaklı Bir Hizmet Kalitesi Uygulaması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 17-47. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ckuiibfd/issue/32908/365616 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Wray, C. (2017). A proposed new psychological model for judgement and decision-making: Integrating the tri-partite model with hemispheric difference. Leadership & Organization Development Journal, 38(4), 549–563. https://doi.org/10.1108/LODJ-06-2015-0120 adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Yalın, F. A. (2021). Sosyal bilgilerde karar verme becerisi: yedinci sınıf öğrencilerinin karar verme becerilerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yaşlıoğlu, M. (2007). Karar verme sürecinde eğilimler ve bir araştırma. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (11. Baskı). Ankara: Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.
• Yıldız, A.G.M., Çiftçi, E., Karal, H. (2017). Bilişimsel düşünme ve programlama. Eğitim teknolojileri okumaları, 75-86. https://www.researchgate.net/profile/Merve-Yildiz-2/publication/320592639_Bilisimsel_Dusunme_ve_Programlama/links/59ef530ca6fdccd492871e01/Bilisimsel-Duesuenme-ve-Programlama.pdf adresinden 19.3.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Yiğit, A., 2005. Lise öğrencilerinin karar verme davranışlarının bazı değişkenlere göre yordanması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Zeidler, D. L., Sadler, T. D., Simmons, M. L., & Howes, E. V. (2005). Beyond STS: A research‐based framework for socioscientific issues education. Science education, 89(3), 357-377.