Farklı Orijinli Toros Sediri (Cedrus libani A. Rich ) Tohumlarında Bazı Ön İşlemlerin Çimlenmeye Etkisi

Yıl 2019, Cilt 5, Sayı 1, 61 - 70, 07.08.2019

Akif AYRANCI Muhammed Nuri ÖNER

Öz

Bu çalışma, farklı orijinli Toros Sediri (Cedrus libani A. Rich) tohumlarında bazı önişlemler uygulanarak çimlenme üzerine etkilerinin tespiti için yapılmıştır.

Toros Sediri (Cedrus libani A. Rich)  tohumlarında var olduğu bilinen reçine ve embriyodan kaynaklanan çimlenme engelini giderecek en uygun yöntemin belirlenmesi için bazı önişlemlere göre çimlenme yüzdesi ve hızı belirlenmiştir. Bu çalışmada, farklı orijinlere ait tohumlar, Fidanlık Tohum İşleri Dairesi Başkanlığı’na tohum tahsisi ile bulunduğu Fidanlık Müdürlükleri’nin tohum stok merkezlerinden temin edilmiştir. Bu orijinler Antalya-Elmalı,Antalya-Alanya,Konya-Ermenek,Afyon-Çay,Isparta-Senirkent, Isparta-Karaağaç  Temin edilen tohumlar üzerinde giberellik asitin (GA₃) etkisi araştırılmıştır. 

Bu amaçla tohumlarda kontrol, 100 ppm GA₃ ve 500 ppm GA₃ olmak üzere 3 farklı grupta çimlendirme testleri yapılmıştır. Her bir grup için hem katlama yapılmadan hem de katlamadan sonra çimlendirme testlerine tabi tutulduğundan toplam olarak 6 farklı ön işlem uygulanmıştır.  Soğuk-ıslak katlamaya alınan tohumlar 30 gün +4°C’de dikey soğutucuda, daha sonra 28 günde 25±1°C’de çimlendirme dolabında bekletilmiştir.

En yüksek çimlenme yüzdeleri katlamaya alınmayan tohumlarda  %63 Elmalı 100 ppm Ga₃ , katlama+çimlendirme dolabında çimlendirme yatağı olarak  kum üzerine alınan tohumlarda  %73 kontrol Alanya orijininde, katlama+çimlendirme dolabında çimlendirme yatağı olarak  filtre üzerine alınan tohumlarda  ise %51 kontrol Alanya orijininde elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toros Sediri, Cedrus libani A. Rich, Çimlenme, Katlama

Kaynakça

• ALPTEKİN, Ü. C., 1996a. Türkiye'de Geleceği Tehlikede Olan Bazı Sedir Meşcerelerinin Korunması, İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, Seri:A Cilt:46 Sayı:2,Sayfa:97-98,İstanbul.
• ALPTEKİN, Ü. C., 1996b. Atlas Sediri (Cedrus atlantica Manetti) ve Lübnan Sediri (Cedrus libani A. Rich.)’ne Ait Bazı Orijinlerde Tohumların Çimlenme Özellikleri Üzerine Araştırma, İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, Seri:A Cilt:46 Sayı:2,Sayfa:115-126, İstanbul.
• ANONİM 1, 2015. Türkiye Orman Varlığı 2016-2017, Orman ve Su İşleri Bakanlığı,Orman Genel Müdürlüğü ,Ankara.
• ANŞİN, R., ÖZKAN, Z. C., 1986. Bitki Coğrafyası ve Bitki Sosyolojisine İlişkin BazıTemel Bilgiler, (Some Basic Knowledges in Plant Geography and Sociology), KTÜ Orman Fakültesi Dergisi. 9:1-2, 43-65
• ARSLAN, M., ŞENEL, P., ÖZPAY, PALAZOĞLU, Z., ÇİÇEK, E., 2013. Önemli Orman Ağacı Türlerimizden Türk Fındığı (Corylus Colurna L.) Tohumlarına Ga3 uygulamasının Çimlenme Engelinin Giderilmesi Ve Fidan Büyümesine Etkisi, Batı Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Bolu.
• BASKIN, C.C and BASKIN, J. M., 2014. Seeds: Ecology, Biogeography and Evolutionof Dormancy and Germination. 2nd Edition, Academic Press, USA.
• BOYDAK, M., ELER, Ü., PEHLİV A N, N., 1990. Antalya-Elmalı Yöresi SedirlerininGençleştirilmesinde Bazı Faktörlerin Başarı Üzerine Etkileri, Uluslararası Sedir sempozyumu Bildirisi, Ormancılık Araştırma Enstitüsü Muhtelif Yayınlar No. 59. BOYDAK, M., ÇALIKOĞLU, M., 2008. Toros Sediri’nin (Cedrus libani A. Rich.)Biyolojisi ve Silvikültürü, Ormancılığı Geliştirme ve Orman Yangınları ile Mücadele Hizmetlerini Destekleme Vakfı Yayını, Lazer Ofset Matbaası, 284 s., Ankara.
• BOYDAK, M., ÇALIŞKAN, S ., 2014. Ağaçlandırma, OGEM Vakfı Yayınları No: 74, İstanbul.
• ÇOLAK, F, Ö., 2011. Saponarıa Halophıla Hedge & Hub. - Mor. Tohumlarında Dormansi Kırma Yöntemlerinin Araştırılması, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• DAĞDAŞ, S., 2012. Doğu Akdeniz Bölgesinde Kurulu Toros Sediri (Cedrus libaniA. Rich.) Orijin Denemelerinin 6.ve10.Yıl Sonu Ara Sonuçları, I. UlusalAkdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, KSÜ Doğa Bil. Der., Özel Sayı,Sayfa: 161-179, Ankara.
• DERRİDJ, A., KROUCHİ, F., 2002. Effects of Various Factors on Germination of Cedrus atlantica M.Seeds, Tree Seeds 2002, Annual Meeting of IUFRO, Research Group for Seed Physiology and Technology , Chania, Crete.
• ELER,Ü., KESKİN, S., ÖRTEL, E., 1990. Toros Sediri { Cedrus libani A. Rich.) Fidanlarında Kalite Sınıflarının Belirlenmesi, Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Teknik Bülten Serisi No :240, Antalya.
• ELLER, Ü., 1992.Sedir El Kitabı Dizisi 6, Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları , Muhtelif Yayınlar Serisi: 66.
• ERDOĞAN, H, GENÇ., 2010. Doğu Karadeniz Bölgesi Bazı Akçaağaç Türlerinin (Acer trautvetteri Medvedev ve Acer cappadocicum Gleditsch)Tohumla Üretilmesi Üzerine Teknolojik Araştırmalar, Doktara Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarabzon.
• ISTA, 1993. Rules for Testing Seeds: Rules, Seed Science and Technology, 21 (Supl): 1-259.
• KALIPSIZ, A. 1981. İstatistik Yöntemler İ.Ü. Orman Fakültesi Yayın No: 2837/294, İstanbul.
• KARATEPE, Y., SÜEL, H., YETÜT, İ., 2005. Isparta Gölcük Tabiat Parkı’nda Toros Sediri (Cedrus libani A. Rich.)’nin Farklı Anakayalardan Oluşmuş Topraklardaki Gelişiminin Ekolojik İrdelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, Sayı: 1,Sayfa: 64-75, Isparta.
• LANDİS,T. D., BARTHELL, A., LOUCKS, D., 1996. Seed treatments to overcome dormancy. Forest Nursery Notes, United States Department of Agriculture, Forest Services, July, pp. 9-12, USA.
• MCDONALD, P.M., 2008. Arbutus menziesii Pursh, Pacific Madrone. The Woody Plant Seed Manual, (Eds. FT Bonner andRP Karrfalt), Agriculture Hand Book 727, USDA Forest Service, s. 263-265, USA.
• ODABAŞI, T., 1990. Lübnan Sediri (Cedrus libani Loud.) nin Kozalak ve Tohumu Üzerine Araştırmalar, Yüksek Lisans Tezi, İ.Ü. Orman Fakültesi. İstanbul.
• M, OGAWA., A, HANADA., Y, YAMUCHI., A, KUWAHARA., Y, K., S, YAMAGUCHI., 2003.Plant Science Center, RIKEN, Suehiro-cho 1-7-22, Tsurumi-ku, Yokohama, Kanagawa 230-0045, Japan
• ONURSAL, E, C., GÖZLEKÇİ, Ş., 2007. Sandal Ağacı (Arbutus Andrachne L.) Tohumlarına Yapılan Bazı Ön Uygulamaların Tohum Çimlenme Oranı Ve Süresi Üzerine Etkileri , Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi,Antalya
• ÖNER, N., UYSAL, M., 2006. Mindos Tepe- Yeğren (Konya) Yöresinde Tesis Edilen Toros Sediri (Cedrus libani A. Rich.) ve Mahlep (Cerasus mahalep (L.) Miller.) Ağaçlandırmalarında Dip Çap-Boy İlişkileri, Gazi Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi,Cilt:6, No:1, Kastamonu.
• SAATÇİOĞLU, F., 1971. Lübnan Sedirinin (Cedrus libani Barr) Tohumu Üzerine Araştırmalar.
• ŞAHİN, M., YILDIRIM, M. T., 2012. Toros Sedirinin İnsansız Hava Aracıyla Ekilmesi, I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, KSÜ Doğa Bil. Der., Özel Sayı, 205-246. Erzincan Üniversitesi, Sivil Havacılık Yüksekokulu, Erzincan.
• SIVACIOĞLU, A., AYAN,S., GÜLEROL, B., 2007. Bazı Bitki Gelişim Düzenleyicilerin Pinus silvestris L. Fidecik Morfolojik Karakterlerine Etkisi, Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, Kastamonu.
• YALTIRIK, F., 1988. Dendroloji, İ. Ü. Orman Fakültesi Yayınları, İ.Ü. Yayın No:3443, O.F. Yayın No: 386, 320 s, İstanbul.
• YILDIZBAKAN, A., SARAÇOĞLU, Ö., AKGÜN, C., AYDIN, A. C., 2013. Sedir (Cedrus libani A.Rich.) Meşcerelerinin Hacim Artımını Maksimize Eden Optimum Kuruluşlar, Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No:43, Tarsus.