Düzce meralarında yetişen bazı tıbbi ve aromatik bitkilerin verimlerinin belirlenmesinde bitkisel özelliklerinin kullanımı

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 56 - 60, 01.01.2024

Mehmet Özcan , Ahmet Ayteğin , Özcan Akın

https://doi.org/10.53516/ajfr.1362751

Öz

Dünya üzerinde mera alanları sadece hayvanlara kaba yem temin eden alanlar olarak değil bitki tür çeşitliliği açısından da önemli bir yere sahiptir. Mera alanlarında yetişen birçok bitki baharat ve ilaç sanayiinde yaygın olarak kullanılabilmektedir. Bu nedenle meralar bu özelliklere sahip bitkilerin toplanarak ekonomiye kazandırılması açısından da önemli bir doğal kaynaktır. Son yıllarda bu tür bitkilerden elde edilen hem nihai tüketim hem endüstriyel alanlarda değerlendirilen yaprak, çiçek, meyve gibi ürünlere talep artmaktadır. Bu nedenle meralarda yetişen bu bitkilerin yıllık verimlerinin bilinmesi ve buna bağlı olarak üretim planlarının hazırlanması önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu tür bitkilerin verimlerinin belirlenmesinde doğrudan biçim veya dolaylı yöntemler kullanılmaktadır. Çalışmada Düzce ili mera alanlarında yetişen tıbbi ve aromatik bitki özelliğine sahip Clicopodium vulgare L. subsp. vulgare, Thymus longicaulis C.Presl subsp. longicaulis ve Cistus creticus L. bitkilerinin bitkisel özellikleri ile verimleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Çalışma sonucunda incelen her üç bitki türünün de bitkisel özellikleri ile verimleri arasında istatistiksel olarak önemli ilişkiler bulunmuştur. Bu bağlamda her üç bitki türünün verimlerini belirlemede bitkisel özelliklere bağlı olarak geliştirilen denklemlerin kullanılması ile verimlerinin daha kolay tespit edilebileceği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

mera alanları, Tıbbı ve aromatik bitkiler, Bitkisel özellikler, Bitki verimi, baharat ve ilaç sanayi

Teşekkür

100/2000 doktora burs projesi için YÖK'e teşekkür ederiz.

The use of plant characteristics in determining the yield of some medicinal and aromatic plants growing in the rangelands of Düzce

Öz

Rangeland areas in the world have an important place not only as areas that provide roughage for animals but also in terms of plant species diversity. Many plants growing in rangelands can be widely used in spice and pharmaceutical industries. For this reason, rangelands are also an important natural resource in terms of collecting plants with these properties and bringing them into the economy. In recent years, the demand for products such as leaves, flowers and fruits obtained from such plants, which are used both in final consumption and industrial areas, has been increasing. For this reason, it is important to know the annual yields of these plants growing in rangelands and to prepare production plans accordingly. Direct or indirect methods are used to determine the yields of such plants. In this study, the relationships between the herbal characteristics and yields of Clicopodium vulgare L. subsp. vulgare, Thymus longicaulis C.Presl subsp. longicaulis and Cistus creticus L., which are medicinal and aromatic plants growing in the rangeland areas of Düzce province, were investigated. As a result of the study, statistically significant relationships were found between plant characteristics and yields of all three plant species. In this context, it was determined that the yields of all three plant species can be determined more easily by using equations developed based on plant characteristics to determine their yields.

Anahtar Kelimeler

Rangelands, medicinal and aromatic plants, plant characteristics, plant yield, spice and pharmaceutical industry

Kaynakça

• Altın M., Gökkuş A., Koç A., 2011. Çayır Mera Yönetimi (I. Cilt). Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Assaeed A. M., 1997. Estimation of biomass and utilization of three perennial range grasses in Saudi Arabia, Journal of Arid Environments, 36, P. 103-111.
• Baloğlu T., Blir N., 2020. Kırmızı alıçta (Crataegus monogyna) meyve verimi ile bazı büyüme özellikleri etkileşimi, Bartın University International Journal of Natural and Applied Sciences, 30 (2), 66-72, e-ISSN: 2667-5048.
• Baş N., Güler S., Erkan N., 2005. Defne (Laurus nobilis L.) alanlarında yaprak üretim miktarlarının Belirlenmesi (Manavgat Sırtköy Örneği). Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Yayınları, Teknik Bülten Serisi, No: 24, Antalya.
• Baytop T, 1999. Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi (Geçmişte ve Bugün). İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri, Ankara, 480.
• Davis, P.H., 1988a, Flora of Turkey and East Aegean Islands, University Press, 7, Edinburgh.
• Davis, P.H., 1988b, Flora of Turkey and East Aegean Islands, University Press, 10, Edinburgh.
• Davis, P.H., 1988c, Flora of Turkey and East Aegean Islands, University Press, 1, Edinburgh.
• Demetzos C., Dimas C., Hatziantoniou S., Anastasaki T., Angelopoulou D., 2001. Cytotoxic and anti-inflammatory activity of labdane and cis-clerodane type diterpenes, Planta Medica, 67, 614-618.
• Demetzos C., Stahl B., Anastasaki T., Gazouli M., Tzouvelekis L.S., Rallis M., 1999. Chemical analysis and antimicrobial activity of the resins ladano, of its essential oil and of the isolated compounds, Planta Medica, 65, 76-78.
• Dimas K., Demetzos C., Angelopoulou D., Kolokouris A., Mavromoustakos T., 2000. Biological activity of myricetin and its derivatives against human leukemic cell lines in vitro, Pharmacological Research, 42, 475-478.
• Du Toit P.C.V., 2001. The relation between canopy spread cover and the above ground available phytomass of Nama Karoo subshrubs and grasses, African Journal of Range and Forage Science, 18, 143-146.
• Gökbulak, F., 2013. Meralarda Vejetasyon Analizi. İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Güler, S., 2013. Defne (Laurus nobilis L.) Yaprak verimi tahmininde R², C(P) ve AEK istatistikleri kullanılarak uygun regresyon modelinin belirlenmesi, Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 15(2), ISSN: 1300-8579.
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., Babaç, M.T. (edlr.), (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul.
• Hocking, G.M.D., 1997. A Dictionary of Natural Products, 2nd Ed., Plexus Publishing, Inc., Medford, N.J., 190–191.
• Kinney J. W., Clary W. P., 1994. A Pohotographic Utilization Guide for Key Riparian Graminoids. USDA Forest Service, Intermountain Research Station, General Technical Report INT-GTR-308.
• Korkmaz, M., 2013. Odundışı bitkisel orman ürünlerinin planlanmasına yönelik değerlendirmeler, 2023’e doğru 2. Doğa ve Ormancılık Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, 225-236, Antalya.
• Mumcu Küçüker, D., 2014. Odun dışı orman ürünlerinin ekosistem tabanlı çok amaçlı planlara yansıltılması: Kanlıca mantarı (Lactarius sp) Örneği, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, s. 239, Trabzon.
• Özcan M., İster S.İ., Gökbulak F., 2007. Bazı Mera Bitkilerinde Yem Verimi ile Bitki Özellikleri Arasındaki İlişkiler, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, 57 (2), 145-162.
• Polunin, O., 1969.Flowers of Europe a Field Guide, Oxford University Press, Oxford, 254.
• Russell A.D., 1991. Mechanism of bacterial resistance to non-antibiotics: food additives and food and pharmaceutical preservatives, Journal of Applied Bacteriology, 71, 191-201.
• Sargın, A.S., Selvi, S., 2016. Türkiye’de Yayılış Gösteren Cistus L. (Cistaceae) Cinsinin Karşılaştırmalı Yaprak Anatomisi, Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Dergisi, 6(2), 41-48.
• Seçmen, Ö., Gemici, Y., Leblebici, E., Görk, G., Bekat, L., 1989, Tohumlu Bitkiler Sistematiği, Ege Üniv. Fen Fak. Kitaplar Serisi, Ege Üniv. Basımevi, İzmir.
• Watson, L., Dallwitz, M.J., 2002, The Families of Flowering Plants, 1-5 p. (http://biodiversity.uno.edu/delta/angio/www/labiatae.htm). Yesilada E, Gurbuz I, Ergun E, 1997. Effects of Cistus laurifolius L. flowers on gastric and duodenal lesions. Journal of Ethnopharmacology, 55(3), 201-211.
• Zeng HQ., Liu QJ., Feng ZW., Ma ZQ., 2010. Biomass equations for four shrub species in subtropical China, Journal of Forest Research, 15, 83-90.