Socioeconomic conditions and land use changes of Tınaz Mountain (Burdur) in 20 years

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 1 - 9

Ahmet Acarer , Ahmet Mert

https://doi.org/10.53516/ajfr.1578759

Öz

This study aims to reveal the 20-year change in socioeconomic conditions and land use of mines located in the Tınaz Mountain (Burdur) region. For this purpose, Landsat satellite data for the study area for the years 2004 and 2024 were downloaded. Segmentation was applied to the downloaded satellite data to determine land use classes. The segmentation differences obtained for two different years were used to interpret the change in socioeconomic conditions. In addition, these segmentation data obtained were used in the Shannon-Wiener diversity index mapping of the area with the help of 500x500 m grids created at the study area scale. When the diversity index maps created for the years 2004 and 2024 were examined, it was determined that the number of mines increased over the years and increased the fragmentation in the area. In addition, as a result of the analyzes, it was determined that the area changed significantly in terms of socioeconomic conditions and land use over time. The methods used in this study to monitor natural ecosystems in terms of socioeconomic conditions and land use will provide qualified information to planners and decision makers.

Anahtar Kelimeler

Land cover use, diversity index, segmentation, Shannon-Wiener, socioeconomic status, satellite image, remote sensing

Tınaz Dağının (Burdur) sosyoekonomik koşulları ve arazi kullanımı açısından 20 yıllık değişimi

Öz

Giriş ve Hedefler Bu çalışma, Tınaz dağı (Burdur) yöresinde bulunan maden ocaklarının sosyoekonomik koşulları ve arazi kullanımının 20 yıllık değişimini ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Yöntemler Çalışma alanı için 2004 ve 2024 yıllarına ait Landsat uydu verileri indirilmiştir. Arazi kullanım sınıflarını belirlemek için indirilen uydu verilerine segmentasyon uygulanmıştır. İki yıl için elde edilen segmentasyon farkları sosyoekonomik koşullardaki değişimi yorumlamak için kullanılmıştır. Ayrıca elde edilen bu segmentasyon verileri çalışma alanı ölçeğinde oluşturulan 500x500 m büyüklüğündeki karelajlar yardımıyla alanın Shannon-Wiener çeşitlilik indisi haritalamasında kullanılmıştır.
Bulgular 2004 ve 2024 yılları için oluşturulan çeşitlilik indeksi haritaları incelendiğinde, yıllar içerisinde maden sayısının arttığı ve alandaki parçalanmayı artırdığı tespit edilmiştir. Ayrıca zaman içerisinde alanın parçalanması yörenin sosyoekonomik koşullar ve arazi kullanımı açısından da önemli ölçüde değiştiği tespit edilmiştir.
Sonuçlar Doğal ekosistemlerin sosyoekonomik koşullar ve arazi kullanımı açısından izlenmesine yönelik bu çalışmada kullanılan yöntemler, planlamacılara ve karar vericilere nitelikli bilgi sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Arazi örtü kullanımı, çeşitlilik indisi, segmentasyon, Shannon-Wiener, sosyoekomomik durum, uydu görüntüsü, uzaktan algılama

Kaynakça

• Alibekov, L. A., Alibekova, S. L. 2007. The socioeconomic consequences of desertification in Central Asia. Herald of the Russian Academy of Sciences, 77(3), 239-243.
• Arslan, D. A. 2003. Bir köy sosyolojisi çalışması: Kavaközü Köyü’nün sosyo-ekonomik yapısı ve sorunları. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 1-26.
• Aybar, M. 2014. Arazi kullanımlarındaki değişimin sosyo-ekonomik koşullarla değerlendirilmesi: Şebinkarahisar örneği. Master’s thesis, Gümüşhane Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ormancılık ve Çevre Bilimleri Ana Bilim Dalı, ss. 77.
• Babafemi, O. P., Iyiola, A. O., Ogundare, O. M. 2023. Touristic value of African environment: a socio-economic perspective. Sustainable Utilization and Conservation of Africa’s Biological Resources and Environment, 571-602.
• Bromiley, P. A., Thacker, N. A., Bouhova-Thacker, E. 2004. Shannon entropy, Renyi entropy, and information. Statistics and Inf. Series (2004-004), 9(2004), 2-8.
• Capitano, C., Peri, G., Rizzo, G., Ferrante, P. 2017. Toward a holistic environmental impact assessment of marble quarrying and processing: proposal of a novel easy-to-use IPAT-based method. Environmental monitoring and assessment, 189, 1-16.
• Cocks, M. 2006. Biocultural diversity: moving beyond the realm of ‘indigenous’ and ‘local’people. Human Ecology, 34(2), 185-200.
• Coşgun, U. 2017. Integration of a socio-economic dimension to the prioritization of combating erosion applications: Antalya case study. Journal of Environmental Biology, 38, 1049-1055.
• Çeken, H., Karadağ, L., Dalgın, T. 2007. Kırsal kalkınmada yeni bir yaklaşım kırsal turizm ve Türkiye’ye yönelik teorik bir çalışma. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 8 (1), 1-14.
• ÇŞİDB, 2022. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. Çevresel Göstergeler. Erişim Linki: https://cevreselgostergeler.csb.gov.tr/kentsel---kirsal-nufus-orani-i-85670 Erişim Tarihi: 13.06.2024.
• Definiens, A. G. 2007. Definiens Imaging Developer 7. eCognition Software. EII Earth. Munich, Germany.
• Definiens, A. G. 2012. Developer XD 2.0. 4. Reference Book.
• Dölarslan, M., Gül, E., & Erşahin, S. (2018). Endemic vascular plants of marble and serpentine parent materials in semiarid grassland. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 6(6), 693-698.
• Eker, Ö., Nazik, S. 2017. Orman kaynaklarının yoksulluk yönetimi ve kırsal kalkınma üzerine sosyo-ekonomik etkileri: Kastamonu Pınarbaşı ilçesi örneği. Turkish Journal of Forest Science, 1(1), 44-58.
• Erdem, T. 2024. Burdur gölü havzası mermer ocaklarının çevresel etkilerinin ve atık yönetimi uygulamalarının incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı.
• Gorelick, R. 2006. Combining richness and abundance into a single diversity index using matrix analogues of Shannon's and Simpson’s indices. Ecography, 29(4), 525-530.
• Grebner, D. L., Bettinger, P., Siry, J. P., Boston, K. 2021. Introduction to forestry and natural resources. Academic press. Gül, E., Erşahin, S. 2019. Evaluating the desertification vulnerability of a semiarid landscape under different land uses with the environmental sensitivity index. Land Degradation & Development, 30(7), 811-823.
• Gül, A., Gül, İ. E. 2023. Biotechnical Approaches for Landscape Repair of Marble (Stone) Quarries. Architectural Sciences and.
• Gülersoy, A. E. 2008. Bakırçay Havzası’nda Doğal Ortam Koşulları ile Arazi Kullanımı Arasındaki İlişkiler. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Gülsoy, S., Özkan, K. 2008. Tür çeşitliliğinin ekolojik açıdan önemi ve kullanılan bazı indisler. Turkish Journal of Forestry, 9(1), 168-178.
• Gülsoy, S., Özkan, K. 2008. Tür çeşitliliğinin ekolojik açıdan önemi ve kullanılan bazı indisler. Turkish Journal of Forestry, 9(1), 168-178.
• Güneş, F., 2010. Köylülerin çölleşmeye yönelik bilgi, tutum ve davranışları: Konya/Karapınar ile Eskişehir/Keskin örneği. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 131-154.
• Haktanır, K., Cangir, C., Arcak, Ç. ve Arcak, S. (2000). Toprak Kaynakları ve Kullanımı. Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, Ankara, Yayın No:38, 203-230.
• Hackett, S., Dissanayake, S. T. 2014. Environmental and natural resources economics: Theory, policy, and the sustainable society. Routledge.
• Hajiyev, C. 2019. Mechanısms of natural resource revenues and ecologıcal balance. Economic and Social Development: Book of Proceedings, 340-347.
• Heip, C., Engels, P. 1977. Spatial segregation in copepod species from a brackish water habitat. Journal of Experimental Marine Biology and Ecology, 26(1), 77-96.
• Hırazawa M., Yakıta A., 2005. A Note on Environmental Awareness and Cross-Border Pollution, Environmental & Resource Economics 30, 369–376.
• Holmgren, J. 2004. Prediction of tree height, basal area and stem volume in forest stands using airborne laser scanning. Scandinavian Journal of Forest Research, 19(6), 543-553.
• Hosseinpour, M., Osanloo, M., Azimi, Y. 2022. Evaluation of positive and negative impacts of mining on sustainable development by a semi-quantitative method. Journal of Cleaner Production, 366, 132955.
• Imaging, D. 2003. eCognition, object oriented image analysis, User Guide 3. Munich, Germany: Definiens Imaging.
• Ivits, E., Koch, B., Blaschke, T., Jochum, M., Adler, P. 2005. Landscape structure assessment with image grey-values and object-based classification at three spatial resolutions. Int. J. Remote Sens. 26, 2975–2993.
• Kadanalı, E., Yazgan, Ş. 2012. Kırsal turizmin ekonomik-sosyal ve çevresel etkileri. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2012(2), 97-100.
• Kalaycı, M. 2021. Bartın Çayı Havzası’nda uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri ile iklim değişikliği senaryolarına uygun bir model önerisi, Doktora Tezi, Kastamonu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı, s: 217.
• Kantürk, G. 2002. Karacasu (Dandalas) Havzasında arazi sınıflandırması ve kullanımı arasındaki ilişkiler, Master's thesis, Dokuz Eylül Üniversitesi, Türkiye.
• Kim, K. C., Weaver, R. D. 1994. Biodiversity and humanity: paradox and challenge. In Biodiversity and landscapes: a paradox of humanity. Cambridge University Press Cambridge, 3-27.
• Korkmaz, M. 2002. Ormanlık alanlar ve orman ekolojisi üzerine bir değerlendirme. Journal of Science and Technology of Dumlupınar University, 3, 99-106.
• Korkusuz, E. E., Dirik, H. 2011. The phenology, flower characteristics and utilization principles of silver linden (Tilia tomentosa Moench.). II. Uluslararası Odun Dışı Orman Ürünleri Sempozyumu, Isparta, 201-208.
• Kumar, A., Trivedi, A., Nandeha, N., MP, N. 2024. Sustainable agriculture development and optimum utilization of natural resources: striking a balance. Journal of Scientific Research and Reports, 30(5), 477-486.
• McCormick, N. 1999. Satellite-based forest mapping using the SILVICS software. User Manual. Space Applications Institute, Joint Research Centre, Ispra, 307.
• Menteşe, E. Y., Tezer, A., Demir, M. 2019. Mekânsal planların çevresel sürdürülebilirlik performansının belirlenmesine yönelik CBS aracı geliştirilmesi. Planlama Dergisi, 29(1), 33-49.
• Mert, A. 2013. Ormanın yapısal çeşitliliğinin uydu verileri kullanılarak kestirimi, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Isparta, Türkiye.
• Morales-Hidalgo, D., Oswalt, S. N., Somanathan, E. 2015. Status and trends in global primary forest, protected areas, and areas designated for conservation of biodiversity from the Global Forest Resources Assessment. Forest Ecology and Management, 352, 68-77.
• Mori, A. S., Lertzman, K. P., Gustafsson, L. 2017. Biodiversity and ecosystem services in forest ecosystems: a research agenda for applied forest ecology. Journal of Applied Ecology, 54(1), 12-27.
• Negiz, M. G., Gülsoy, S., Özkan, K. 2015. Orman ekosistemlerinde tür çeşitlilik bileşenlerinin belirlenmesinde kullanılabilecek bir arazi envanter yaklaşımı. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 19(2), 198-204.
• Negiz, M. G., Özdemir, S., Erfidan, O., Çıvğa, A., & Şentürk, Ö. 2023. Determination of relations between plant species diversity and productivity in Brutian pine stands. Turkish Journal of Forestry, 25(1), 49-55.
• Newing, H. 2010. Bridging the gap: Interdisciplinarity, biocultural diversity and conservation. In Nature and Culture (pp. 23-40). Routledge.
• Noble, I. R., Dirzo, R. 1997. Forests as human-dominated ecosystems. Science, 277(5325), 522-525.
• Noss, R. F., 1999. Assessing and monitoring forest biodiversity: a suggested framework and indicators. Forest Ecology and Management, 115(2), 135-146.
• OGM. 2024. Orman Genel Müdürlüğü, Tarım ve Orman Bakanlığı. Erişim tarihi: 01.05.2024. Erişim linki: https://www.ogm.gov.tr/tr/duyurular-sitesi/Documents/orman-genel-mudurlugu-2024-yili-performans-programi/Orman%20Genel%20M%C3%BCd%C3%BCrl%C3%BC%C4%9F%C3%BC%202024%20Y%C4%B1l%C4%B1%20Performans%20Program%C4%B1.pdf
• Özdemir, İ., Özkan, U. 2003. Armutlu orman işletme şefliğindeki orman alanlarındaki değişimlerin landsat uydu görüntüleri kullanılarak izlenmesi. Turkish Journal of Forestry, 4(1), 55-66.
• Özdemir, İ., Özkan, K., Şentürk, Ö., Süel, H., Mert, A., Gülsoy, S., Eser, Y., Negiz, M. G. 2008. Burdur-Ağlasun yöresinde yer alan bir ormanlık alandaki bitki türü zenginliğinin aster uydu verisiyle haritalanması. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu, 13-15 Ekim 2008, Kayseri-Turkey.
• Özkan, K., Küçüksille, E., Mert, A., Gülsoy, S., Süel, H., Başar, M. 2020. Biyolojik çeşitlilik bileşenleri (BİÇEB) hesaplama yazılımı. Turkish Journal of Forestry, 21(3), 344-348.
• Özdemir, S. 2024. Effects of environmental variables on taxonomic diversity and grouping of plant communities in the Mediterranean region (Antalya). European Journal of Forest Research, 1-12.
• Pandey, D. N. 2002. Traditional knowledge systems for biodiversity conservation. Organization of the United Nations (FAO) Forestry Paper. FAO, Rome, Italy, 22, 41.
• Praveen, K., Ganguly, S., Wakchaure, R. 2017. Environmental pollution and safety measures international issues and its global impact. Global Progress in Development of Sustainable Environment, 40-65.
• Rego, F. L. 2003. Automatic land-cover classification derived from highresolution ikonos satellite image in the urban atlantic forest in Rio de Janerio, Brasil by means of object oriented approach. PhD dissertation, Department of Remote Sensing and Landscape Information System, University of Freiburg, Germany.
• Ribot, J. 2002. Democratic decentralization of natural resources: Institutionalizing popular participation. Washington DC: World Resources Institute.
• Schir, E. 2010. Extraction landscapes: From active quarry to disused sites: methodological approaches and future scenarios of the porphyry territory in Trentino.
• Shannon CE, Weaver W. 1949. The mathematical theory of communication. University of Illinois Press, Illinois.
• Shanon, C. 1948. A mathematical theory of communication. The Bell systems technical journal, 27. Mathematical Reviews (MathSciNet): 1948 MR10, 133e.
• Sırrı, G. 2019. Dicle havzasındaki üreticilerin sosyo-ekonomik durumları ve arazi bozulması-çölleşme konusuna yaklaşımları. Master’s thesis, Fen Bilimleri Enstitüsü Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Türkiye.
• Şentürk, Ö. 2008. Aşağıgökdere Orman İşletme Şefliği’ndeki Kızılçam ormanlarının konumsal yapısındaki son kırk yılda meydana gelen değişimlerin belirlenmesi. Master’s thesis, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, Türkiye.
• Tekeş, A., Cürebal, İ. 2019. Arazi kullanımı ile yükselti ve eğim özellikleri arasındaki ilişkinin analizi: Şehzadeler (Manisa) ilçesi. Turkish Studies-Social Sciences, 14(4), 1787-1806.
• Tekeş, A., Karagöz, S. G., Ulusan, M. D. 2024. Bazı endemik ve tıbbi öneme sahip bitki türlerinin uçucu bileşenlerinin yükseltiye bağlı değişimi. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi, 10(2), 123-138.
• Tekin, S., Yalçınkaya, B., Acarer, A., Mert, A. 2018. A research on usage possibilities of satellite data in wildlife: Modeling habitat suitability of Roe deer with MaxEnt. Bilge International Journal of Science and Technology Research, 2(2), 147-156.
• Teshager, Z., Argaw, M., Eshete, A. 2018. Woody species diversity, structure and regeneration status in Weiramba forest of Amhara region, Ethiopia: implications of managing forests for biodiversity conservation. Journal of Natural Sciences Research, 8(5), 16-31.
• Turan, İ. D., Dengiz, O., İç, S. 2024. Arazi kullanımı/arazi örtüsü özelliklerinin belirlenmesine örnek bir çalışma: Samsun Tekkeköy ilçesi (1990-2017 yılları), Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 201-215.
• TÜİK, 2024. Türkiye İstatistik Kurumu, Erişim tarihi: 09.08.2024. Erişim Linki: https://www.tuik.gov.tr/
• Türksoy, A. E. 2008. Emet-Simav yöresindeki bir karaçam ormanında son 30 yılda meydana gelen yapısal değişimlerin CBS ve hava fotoğrafları kullanılarak belirlenmesi. Master’s thesis, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, s: 68.
• Uzun, F. V. 2018. Natural resources management. in Handbook of Research on Environmental Policies for Emergency Management and Public Safety. IGI Global, p. 1-21.
• Uzun, A., & Somuncu, M. (2013). Madra Dağı Ve Çevresinin Arazi Örtüsü/Kullanımındaki Zamansal Değişimin Uzaktan Algılama Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(30), 1-21.
• Veiga, M. M., Scoble, M., McAllister, M. L. 2001. Mining with communities. in Natural Resources, Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd. Forum. Vol. 25, No. 3, 191-202.
• Vinceti, B., Termote, C., Ickowitz, A., Powell, B., Kehlenbeck, K., Hunter, D. 2013. The contribution of forests and trees to sustainable diets. Sustainability, 5(11), 4797-4824.
• Wiersum, K. F. 1997. From natural forest to tree crops, co-domestication of forests and tree species, an overview. Netherlands Journal of Agricultural Science, 45(4), 425-438.
• Yan, Y., Wang, C., Quan, Y., Wu, G., Zhao, J. 2018. Urban sustainable development efficiency towards the balance between nature and human well-being: Connotation, measurement, and assessment. Journal of Cleaner Production, 178, 67-75.
• Yılmaz, R. 2009. Edirne’de çevre bilincinin belirlenmesi ve sosyo-ekonomik özelliklerin çevresel bilinç üzerine etkileri. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(1), 79-92.