Siber Zorbalık Kavramı, Türleri ve İlişkili Olduğu Faktörler: Mevcut Araştırmalar Üzerinden Bir Değerlendirme

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 30, 7 - 19, 01.10.2017

Emel Baştürk Akca İdil Sayımer

https://doi.org/10.5824/1309-1581.2017.5.001.x

Öz

İnternet teknolojilerinin gelişimiyle ortaya çıkan, çocuk ve gençleri hedef alan siber zorbalık, geleneksel akran zorbalığından türemiş olup çeşitli yönleriyle ondan farklılaşmış ve etki alanı genişlemiş olan zorbaca davranışları kapsamaktadır. Bilgisayar ve cep telefonu gibi elektronik ortamlara taşınarak gözetim ve denetimi görece kolay olan okul ortamı sınırlarını aşan siber zorbalık davranışları, çocukları her an ve her yerde tehdit edebilmesi açısından ciddi bir problemdir. İnternet kullanımının yaygınlaşması ve kullanım yaşının her geçen gün düşmesiyle birlikte diğer çevrimiçi risklerle birlikte siber zorbalık vakalarının hem nicelik olarak hem de yarattığı zararlar açısından daha büyük boyutlara ulaştığı görülmektedir. Bu durum konuya ilişkin akademik ve politik ilgiyi arttırmakta, siber zorbalıkla etkin biçimde mücadele ve başetme yöntemleri geliştirebilmek için siber zorbalığın tüm boyutlarıyla ortaya konulması için çok sayıda çalışma yapılmaktadır. Bu çalışmanın öncelikli amacı, siber zorbalık konusuyla ilgili literatürü gözden geçirerek farklı alan araştırmalarında elde edilen bulguları bir araya getirmek ve hem gelecekte yapılacak yeni araştırmalar, hem de oluşturulacak kamu politikaları için yol gösterici bir kaynak ortaya koymaya çalışmaktır. Çalışmanın diğer amacı ise, dijital ortamın özellikle çocuklar açısından risklerine ve bu bağlamda yeni medya okuryazarlığı eğitimine duyulan ihtiyaca yeniden dikkat çekmektir. Çalışma sonucunda, Türkiye de dahil pek çok ülkede çocukların İnternet ve sosyal ağ kullanım alışkanlıkları ve siber zorbalık deneyimlerine ilişkin çok sayıda nicel araştırma olduğu, örneklem ve soru formuna bağlı olarak bu çalışmaların bazılarında benzer, bazılarında ise farklı sonuçların ortaya çıktığı görülmüştür. Buna karşılık özellikle aile gözetiminin siber zorbalığa etkisine ilişkin az sayıda çalışma olduğu ve özellikle siber zorbalıkla mücadeleye odaklı, farklı yöntem ve tekniklerin de kullanıldığı araştırmalara ihtiyaç duyulduğu belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Siber zorbalık, siber zorbalık türleri, literatür taraması

Cyberbullying, It’s Tyeps and Related Factors: An Evaluation Through the Existing Studies

Öz

The cyberbullying, which is the result of the development of Internet technologies, is targeted at children and young people. It involves bullying behaviors derived from traditional peer bullying differentiated and divergent from its various aspects. It is a serious problem that bullying behaviors that exceed the boundaries of the school environment, which is easier to surveillance and control in contrast to moving to electronic media such as computers and mobile phones, can threaten children anytime and anywhere. With the widespread use of the İnternet and declining age of use it each day, along with other online risks, cyberbullying cases are seen to be both larger in quantity and more harmful. This situation increases the academic and political interest in the subject and there are a lot of studies to analysis the cyberbullying in all dimensions in order to be able to develop effective methods of fighting and dealing with cyberbullying. The primary aim of this study is to bring together findings from different field surveys by reviewing the related literature on bullying and trying to be a source for both future researches and public policies which will be created. The other aim of the study is to draw attention to the risks to the digital environment, especially from the perspective of children, and the need for new media literacy education in this context. At the end of the study, ıt has been observed that in many countries, including Turkey, there are a number of quantitative studies on children's Internet and social networking habits and cyberbullying experiences, some of which are similar and some differ depending on the sample and questionnaire. On the other hand, it is stated that there is a small number of studies on the effect of family surveillance on the cyberbullying, and especially the studies used to different methods and techniques which is focused on cyberbullying struggle are needed.

Anahtar Kelimeler

Cyberbullying, types of cyberbullying, literature survey

Kaynakça

• Aftab, P. (n.d.). What is cyberbullying, exactly. Stop Cyberbullying. Retrieved August 2, 2015 from http://www.stopcyberbullying.org/what_is_cyberbullying_exactly.html.
• Akca Baştürk, E. (2014). Dijital Bölünme Kavramı Bağlamında Türkiye’de Ortaokul Öğrencilerinin İnternet ve Sosyal Ağ Kullanımları: Gaziantep İli Örneği. I. Uluslararası İletişim Bilimi ve Medya Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı, 12-14 Mayıs 2014, Cilt:II, 2- 21.
• Akca Baştürk, E., Sayımer, İ., Balaban Salı, J. ve Ergün Başak, B. (2015). TÜBİTAK SOBAG 113K170 Proje Sonuç Raporu, Retrieved August 5, 2017 from http://uvt.ulakbim.gov.tr/uvt/index.php?keyword=siber+zorbal%FDk&s_f=1&comma nd=TARA&the_page=&the_ts=&vtadi=TPRJ&cwid=3#alt
• Ang, R. P. & Goh, D. H. (2010). Cyberbullying among adolescents: The role of affective and cognitive empathy, and gender. Child Psychiatry and Human Development, 41, 387– 397.
• Arıcak, T., Siyahhan, S., Uzunhasanoğlu, A., Saribeyoğlu, S., Çıplak, S., Yılmaz, N. & Memmedov, C. (2008). Cyberbullying Among Turkish Adolescents. CyberPsychology & Behavior, 11 (3), 253–261.
• Ayas, T. (2014). Prediction cyber bullying with respect to depression, anxiety and gender variables. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 1 (1), 1–17.
• Ayas, T. & Horzum, M. B. (2012). On being cyber bully and victim among primary school students. İlköğretim Online, 11 (2), 369–380.
• Bauman, S. (2011). Cyberbullying: What counselors need to know (First Edition). Alexandria, VA: American Counseling Association.
• Bayar, Y. (2010). Okul sosyal iklimi ile geleneksel ve sanal zorbalık arasındaki ilişkiler: genellenmiş akran algısının aracı rolü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Beran, T. & Li, Q. (2005). Cyber-harassment: A study of new method for an old behaviour. Journal of Educational Computing Research, 32 (3), 265–277.
• Brown, C. F., Demaray, M. K. & Secord, S. M. (2014). Cyber victimization in middle school and relations to social emotional outcomes. Computers in Human Behavior, 35, 12–21.
• Burgess-Proctor, A., Hinduja, S. & Patchin, J. W. (2009). Cyberbullying Research Summary: Victimization of Adolescent Girls. Cyberbullying Research Center. Retrieved July 6, 2015, from http://www.cyberbullying.us/cyberbullying_girls_victimization.pdf
• Burnukara, P. (2009). İlk ve orta ergenlikte geleneksel ve sanal akran zorbalığına ilişkin betimsel bir inceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Campbell, M. A. (2005). Cyber-Bullying. An old problem in a new guise?, Australian Journal of Guidance and Counselling, 15, 68–76.
• Casas, J. A., Del Rey, R. & Ortega-Ruiz, R. (2013). Bullying and cyberbullying: Convergent and divergent predictor variables. Computers in Human Behavior, 29, 580–587.
• Cuervo, A.A.V., Martínez, E. A. C., Quintana, J. T. & Amezaga, T. R. W. (2014). Differences in types and technological means by which mexican high schools students perform cyberbullying: Its relationship with traditional bullying. Journal of Educational and Developmental Psychology, 4 (1), 105–113.
• Çetinkaya, B. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde siber zorbalığın yaygınlığı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Çiftçi, S. (2010). Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin sanal zorbalık düzeyleri ile empatik eğilim düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Çivilidağ, A. & Cooper, H. T. (2013). Ergenlerde siber zorba ve öfkenin incelenmesi üzerine bir araştırma: Niğde ili örneği. International Journal of Social Science, 6 (1), 497–511.
• Dehue, F., Bolman, C. & Völlink, T. (2008). Cyberbullying: Youngsters' experiences and parental perception. CyberPsychology & Behavior, 11 (2), 217–223.
• Dooley, J. J., Pyzalski, J., Cross, D. (2009). “Cyberbullying Versus Face-to-Face Bullying: A Theoretical and Conceptual Review”, Zeitschrift für Psychologie/Journal of Psychology, 217 (4), 182–188.
• Erdur-Baker, Ö. & Kavşut, F. (2007). Akran zorbalığının yeni yüzü: Siber zorbalık. Eurasian Journal of Educational Research, 27, 31–42.
• Erdur-Baker, Ö. (2010). Cyberbullying and its correlation to traditional bullying, gender and frequent and risky usage of internet-mediated communication tools. New Media & Society, 12, 109–125.
• Eroğlu, Y., Aktepe, E., Akbaba, S., Işık, A. & Özkorumak, E. (2015). Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40 (177), 93–107.
• Gradinger, P., Strohmeier, D. & Spiel, C. (2009). Traditional bullying and cyberbullying: Identification of risk groups for adjustment problems. Zeitschrift für Psychologie / Journal of Psychology, 205-213.
• Huang, Y. & Chou, C. (2010). An analysis of multiple factors of cyberbullying among junior high school students in Taiwan. Computers in Human Behavior, 26, 1581–1590.
• Hinduja, S. & Patchin, J. W. (2008). Cyberbullying: An Exploratory analysis of factors related to offending and victimization. Deviant Behaviour, 29 (2), 129–156.
• Hinduja, S. & Patchin, J.W. (2009). Bullying beyond the schoolyard: Preventing and responding to cyberbullying (first edition). Thousands Oaks, Calif: Corwin Press.
• Hinduja, S. & Patchin, J. W. (2014). What is Cyberbullying?. Cyberbullying Research Center. Retrieved September 7, 2015 from http://cyberbullying.org/what-is-cyberbullying/.
• Juvonen, J. & Gross, E. F. (2008). Extending the school grounds? Bullying experiences in cyberspace. Journal of School Health, 78, 496–505.
• Karlıer Soydaş, D. (2011). Ergenlerde ebeveyn izlemesi, sanal zorbalık ve yaşam doyumu arasındaki ilişkilerin cinsiyete göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kowalski, R. M. & Limber, S. (2007). Electronic Bullying Among Middle School Students. Journal of Adolescent Health, 41, 22–30.
• Kowalski, R. M., Limber, S. & Agaston, P. (2008). Cyber bullying: Bullying in the digital age (first edition). Malden, MA: Blackwell Publishing.
• Langos, C. (2012). Cyberbullying: The challenge to define. Cyberpsychology, Behavior and Social Networking, 15 (6), 285–289.
• Låftman, S. B., Modin, B. & Östberg, V. (2013). Cyberbullying and subjective health: A Large- scale study of students in stockholm, sweden. Children and Youth Services Review, 35, 112–119.
• Li, Q., (2005). Cyberbullying in schools: A Research of gender differences. School Psychology International, 27, 157–170.
• Li, Q., (2007). New bottle but old wine: A Research of Cyberbullying in Schools. Computers in Human Behaviour, 23, 1777–1791.
• Li, Q., Cross, D. & Smith, P.K. (2012). Research into Cyberbullying: Context. In Li, Q., Cross, D. & Smith, P. K. (Eds.), Cyberbullying in the global playground: Research from ınternational perspectives. Chichester: Wiley-Blackwell.
• Livingstone, Sonia & Brake, David R. (2010). On the rapid rise of social networking sites: New findings and policy implications. Children & Society, 24(1), 75-83.
• Livingstone, S., Haddon, L. & Gorzig, A. (2012). Children, risk and safety online: Research and policy challenges in comparative perspective. Bristol: The Policy Press.
• Manap, A. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencileri ve siber zorbalık: Samsun ili örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Mishna, F., Khoury-Kassabri, M., Gadalla, T. & Daciuk, J. (2012). Risk factors for ınvolvement in cyber bullying: Victims, bullies and bully–victims. Children and Youth Services Review, 34, 63-70.
• Olweus, D. (1993). Bullying at school: What we know and what we can do (First Edition). Cambridge, MA: Blackwell.
• Ortega, R., Mora-Merchán, J. A. & Jäger, T. (Eds.) (2007). Acting Against School Bullying and Violence: The Role of Media, Local Authorities and the Internet (E-kitap). Landau: Empirische Paedagogik. Retrieved August 5, 2015 from http://www.bullying-in- school.info.
• Özdemir, M. & Akar, F. (2011). Lise öğrencilerinin siber zorbalığa ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler bakımından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17 (4), 605–626.
• Pamuk, M. & Bavlı, B. (2013). Ergenlerin sanal zorbalıklarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32 (1), 321–338.
• Patchin, J. W. & Hinduja, S. (2006). Bullies move beyond the school yard: A Preliminary look at cyberbullying. Youth Violence and Juvenile Justice, 4 (2), 148–169.
• Patchin, J. W. & Hinduja, S. (2012). Cyberbullying: An update and synthesis of the research. In Patchin, J.W. & Hinduja S. (Eds.), Cyberbullying Prevention and Response: Expert Perspectives. New York: Routledge.
• Peker, A., Eroğlu, Y. & Çitemel, N. (2012). Boyun eğici davranışlar ile siber zorbalık ve siber mağduriyet arasındaki ilişkide cinsiyetin aracılığının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9 (1), 205–221.
• Pereira, F., Spitzberg, B. & Matos, M. (2016). Cyber-harassment victimization in Portugal: Prevalence, fear and help-seeking among adolescents. Computers in Human Behavior, 62, 136-146.
• Riebel, J., Jäger, R. S. & Fischer, U. C. (2009). Cyberbullying in Germany – an exploration of prevalence, overlapping with real life bullying and coping strategies. Psychology Science Quarterly, 51 (3), 298–314.
• Salı, J., Ergün Başak, B. & Akca Baştürk, E. (2015). Türkiye'de ortaokul öğrencileri arasında siber zorbalık. Anadolu Journal of Educational Science International, 5 (2), 109-130.
• Slonje, R., Smith, P. K., Frisen, A. (2013). The Nature of cyberbullying and strategies for prevention. Computers in Human Behavior, 29 (1), 26–32.
• Sarak, Ö. (2012). Lise öğrencilerinde siber zorbalık. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Schneider, S.K., O’Donnell, L., Stueve, A. & Coulter, R.W. S. (2012). Cyberbullying, school bullying, and psychological distress: A Regional census of high school students. American Journal of Public Health, 102 (1), 171–177.
• Sengupta, A. & Chaudhuri, A. (2011). Are social networking sites a source of online harassment for teens? Evidence from survey data. Children and Youth Services Review, 33 (2), 284–290.
• Serin, H. (2012). Ergenlerde siber zorbalık / siber mağduriyet yaşantıları ve bu davranışlara ilişkin öğretmen ve eğitim yöneticilerinin görüşleri. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Slonje, R. & Smith, P.K. (2008). Cyberbullying: Another main type of bullying? Scandinavian Journal of Psychology, 49, 147–154.
• Smith, P. K., Mahdavi, J., Carvalho, M., Fisher, S., Russell, S. & Tippett, N. (2008). Cyberbullying: Its nature and ımpact in secondary school pupils. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49 (4), 376–385.
• Tokunaga, R.S. (2010). Following you home from school: A critical review and synthesis of research on cyberbullying victimization. Computers in Human Behavior, 26 (3), 277– 287.
• Topcu, Ç. (2008). The Relationship of cyber bullying to empathy, gender, traditional bullying, ınternet use and adult monitoring. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Türkileri, N. (2012). Ergenlerde Sanal Zorbalık: Nedenlerine İlişkin Algılar, Duygusal Tepkiler ve Baş Etme Yöntemleri ile Zorbalık Statüleri Arasındaki İlişkiler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Uçanok, Z., Karasoy, D. & Durmuş, E. (2011). Yeni Bir Akran Zorbalığı Türü Olarak Sanal Zorbalık: Ergenlerde Yaygınlığı ve Önemi. 108K424 no’lu TUBİTAK Projesi.
• Vandebosch, H. & Van Cleemput, K. (2009). Cyberbullying among youngsters: Profiles of bullies and victims. New Media and Society, 11, 1349–1371.
• Willard, N. E. (2007). Cyberbullying and cyberthreats: Responding to the challenge of online social aggression, threats, and distress. Champaign, IL: Research Press.
• Williams, K. R. & Guerra, N. G. (2007). Prevalence and predictors of ınternet bullying. Journal of Adolescent Health, 41, 14–21.
• Yaman, E. & Sönmez, Z. (2015). Ergenlerin siber zorbalık eğilimleri. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 2 (1), 18–31.
• Ybarra, M. L. & Mitchell, K. J. (2004). Online aggressor/targets, aggressors, and targets: A Comparison of associated youth characteristics. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45 (7), 1308–1316.