Jean-Paul Sartre’da Kendinde-Varlık, Kendi-İçin-Varlık ve Hiçlik Kavramlarının Fenomenolojik Bağlamda İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 91 - 100, 30.06.2022

Yelda Akıllıgöz

Öz

Varoluşçuluk düşüncesi, 20. yüzyılda, Birinci ve İkinci Dünya Savaşları sonrasında yaşanan sıkıntılar nedeniyle özgürlük düşüncesinin pekişmesi sonucu önem kazanmıştır. Bu düşüncenin temeli, insan varlığının özden önce gelmesidir. Var olan insan, seçimlerinde özgürdür. Böylece kendini seçerek özünü yaratabilir. Bu akımın temsilcilerinden biri de Jean-Paul Charles Aymard Sartre olup; fenomenolojik ontoloji yönteminde, kendinde-varlık, kendi-için-varlık ve hiçlik kavramlarını ortaya atmıştır. Sartre, kendi-için-varlık fenomenini, kendinde-varlık fenomenini olumsuzlamak suretiyle var etmektedir. Hiçliğin önce var edilip; sonra reddedilmesi ile insanın özgür olduğunu, insanı insan yapan gerçekliğin bu şekilde oluştuğunu ifade etmektedir. İnsanı bütün olarak inceleyen fenomenolojik ontolojinin merkezindeki insan, kendi-için-varlık fenomeniyle ve zihin edimleriyle; toplum içinde bütün yapıp etmelerinden sorumludur. Bu derleme makalesinde, Sartre’ın varlık anlayışı ve ilgili kavramların bağlamlarının incelenmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

fenomenoloji, kendinde-varlık, kendi-için-varlık, varoluşçuluk

Examination of The Concepts of Being-in-Itself, Being-for-Itself and Nothingness in The Context of Phenomenology in Jean-Paul Sartre

Öz

Existentialism thought gained importance in 20. century as a result of the consolidation of the idea of freedom due to the troubles after the First and Second World Wars. The basis of this idea is that human existence precedes the essence. An existing person is free in his choices. So he can create his essence by choosing himself. One of the representatives of this thought is also Jean-Paul Charles Aymard Sartre, who introduced the concepts of being-in-itself, being-for-itself and nothingness in his phenomenological ontology method. Sartre creates the phenomenon of being for himself by negating the phenomenon of being in himself. He expresses that a person becomes free by first existing and then rejecting nothingness and that the reality that makes a person a person is formed in this way. The person at the center of the phenomenological ontology, which examining the human as a whole, is responsible with his being-in-itself phenomena and actions of the mind; he is responsible for all their actions in society. In this review article, it is aimed to examine Sartre's thought of being, and contexts of related concepts.

Anahtar Kelimeler

Sartre, Phenomenology, Being-in-itself, Being-for-itself, Nothingness

Kaynakça

• Audi, Robert (1999). The Cambridge Dictionary of Philosophy, New York: Cambridge University Press, 2.Baskı, 298.
• Bender, Merih Tekin (2009). ‘’Varoluşçuluk ve Jean Paul Sartre Örneklemi’’. Sanat ve Tasarım Dergisi, 1: 23-33.
• Blackburn, Simon (1996). The Oxford Dictionary of Philosophy. New York: Oxford University Press, 2. Baskı, 409.
• Bochenski, Jozef Maria (2020). Çağdaş Avrupa Felsefesi (Çev. Serdar Rifat Kırkoğlu), Ankara: Fol Yayınları, 2.Baskı, 178-206.
• Cevizci, Ahmet (2005). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları, 6.Baskı, 1695-1696.
• Cevizci, Ahmet (2009). Felsefe Tarihi, (Ed. Derya Önder). İstanbul: Say Yayınları, 649-684.
• Collins, Randall (2020). Dünya Felsefe Tarihinin Oluşumu (Çev. Tufan Göbekçin), İstanbul: Alfa Yayınları, 1.Baskı, 924-930.
• Copleston, S. J. Frederick (1956). Contemporary Philosophy: Studies of Logical Positivism and Existentialism, London: Burns & Oates, 1.Baskı, 125.
• Çavuşoğlu, Halis (2017). ‘’Genel Olarak Varoluşçuluğa Bakış ve Varoluşçuluk Çeşitleri’’, Journal of Social and Humanities Sciences Research, 4: 772-780.
• Çüçen, A. Kadir (2005). Bilgi Felsefesi, Bursa: Asa Kitabevi, 2.Baskı.
• Demir, Emine (2020). Jean-Paul Sartre’ın Varlık Görüşü Bağlamında Özgürlük Düşüncesi, Yüksek lisans tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, 1-56.
• Frolov, Ivan (1991). Felsefe Sözlüğü (Çev. Aziz Çalışlar), İstanbul: Cem Yayınevi, 1.Baskı, 414.
• Lacey, Alan (1996). A Dictionary of Philosophy. London: Routledge, 3.Baskı, 108.
• Lewis, Michael ve Staehler, Tanja (2019). Fenomenoloji (Çev. Osman Baran Kaplan vd.) Ankara: Fol Yayınları, 1.Baskı, 174-215.
• Nietzsche, Friedrich (1967). The Will to Power (Ed. Walter Kaufmann), (Çev. Walter Kaufmann ve R. J. Hollingdale). New York: Vintage Books.
• Nietzsche, Friedrich (1886). İyinin ve Kötünün Ötesinde (Çev. Aycan Özüpek). İstanbul: Dorlion Yayınları.
• Protevi, John (Ed.). (2005). The Edinburgh Dictionary of Continental Philosophy, Edinburgh: Edinburgh University Press, 193.
• Rosenthal, Mark ve Yudin, Pavel (1997). Felsefe Sözlüğü (Çev. Aziz Çalışlar), İstanbul: Sosyal Yayınlar, 5.Baskı, 517.
• Sartre, Jean-Paul (1964). Bulantı (Çev. Alkan Erdoğan), İstanbul: Can Yayınları, 3.Baskı, 215-271.
• Sartre, Jean-Paul (1966). Being And Nothingness (Çev. Hazel E. Barnes). Washington: Square Press, 1.Baskı, 72.
• Sartre, Jean-Paul (1981). Yöntem Araştırmaları – Diyalektik Aklın Eleştirisi (Çev. Serdar Rifat Kırkoğlu), İstanbul: Ağaoğlu Yayınevi, 178.
• Sartre, Jean-Paul (1985). Varoluşçuluk (Existentialisme), (Çev. Asım Bezirci), İstanbul: Say Yayınları, 8.Baskı, 9-64.
• Sartre, Jean-Paul (2011). Varlık ve Hiçlik (Çev. Turhan Ilgaz ve Gaye Çankaya Eksen). İstanbul: İthaki Yayınları, 4.Baskı, 20-761.
• Taliaferro, Charles ve Marty, Elsa J. (Ed.) (2010). A Dictionary of Philosophy of Religion, New York: Sheridan Books. 83-84.
• Timuçin, Afşar (2004). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Bulut Yayınları, 5.Baskı, 490-493.