Reşat Nuri Güntekin’s Unknown Theater Articles

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 1434 - 1478, 30.08.2021

Tayfun Haykır

https://doi.org/10.34083/akaded.956228

Cited By: 1

Öz

Reşat Nuri Güntekin (1889-1956), is one of the most important names of Turkish literature. Despite being known more as a novelist in the history of literature and among the general reader, he has been closely involved in theatre. Güntekin, who made very important contributions to the development of Turkish Theatre; wrote copyrighted theatrical works, translated and adapted them and took an active role in their staging. In his theatre activities, he was closely interested in theatre criticism as well as writing and translating. So much so that Reşat Nuri Güntekin stepped into the world of press, by writing theater criticism texts, and pen studies on other literary genres that started later. The author did not publish the aforementioned texts as a book while he was alive, but after his death, various academic studies were carried out on these texts, and a book that directly brought together these critical texts, was published. In this article, ten theatrical criticism articles written by Reşat Nuri Güntekin, nine of which have not been published as full texts in any academic study, have been published. In the study, before the text was published, Reşat Nuri's introduction to the press and his interest in theater were mentioned, and then his articles were examined. After the analysis, the articles were converted to the Latin-based Turkish alphabet. The necessary explanations for a better understanding of the terms, concepts, historical persons-places and references in the articles are given with footnotes, and the meanings of the words that are thought to be incomprehensible for today are given in italics in square brackets in the text.

Anahtar Kelimeler

Theater, theatrical criticism, Turkish theater, Darülbedayi, Reşat Nuri Güntekin

Reşat Nuri Güntekin’in Tiyatroyla İlgili Bilinmeyen Makaleleri

Öz

Türk edebiyatının en önemli isimlerinden biri olan Reşat Nuri Güntekin (1889-1956), edebiyat tarihlerinde ve genel okur nezdinde daha çok romancı yönüyle tanınsa da tiyatro ile sıkı bir münasebet içinde olmuştur. Türk tiyatrosunun gelişmesinde çok önemli katkıları olan Güntekin; telif tiyatro eserleri yazmış, tercüme adapteler yapmış ve bunların sahnelenmesinde etkin rol almıştır. Tiyatroya dair faaliyetlerinde metin yazarlığı ve çevirmenliğin yanı sıra tiyatro eleştirisiyle de yakından ilgilenmiş, yazarlık yaşamı boyunca çok farklı süreli yayınlarda tiyatroya dair onlarca eleştiri metni kaleme almıştır. Öyle ki Reşat Nuri Güntekin, matbuat âlemine tiyatro eleştirisi metinleri yazarak adım atmıştır, diğer edebî türlerle ilgili kalem çalışmaları daha sonra başlamıştır. Yazar sağlığında söz konusu metinlerini kitap bütünlüğünde yayımlamamıştır ancak vefatının ardından geçen zaman içinde bu metinler üzerine çeşitli akademik çalışmalar yapılmış, bir de doğrudan doğruya bu eleştiri metinlerini bir araya getiren kitap yayımlanmıştır. Bu makalede Reşat Nuri Güntekin’in kaleminden çıkan ve dokuzu bugüne kadar hiçbir akademik çalışmada tam metin olarak yayımlanmayan, on tiyatro eleştirisi makalesi yayımlanmıştır. Çalışmada metin neşri yapılmadan önce Reşat Nuri’nin matbuata girişine, tiyatroyla olan ilgisine değinilmiş daha sonra söz konusu makaleleri incelenmiştir. İncelemenin ardından makaleler Arap harfli hâllerinden Latin esaslı Türk alfabesine dönüştürülmüştür, metin tamirine ihtiyaç olan durumlarda, belirtilerek müdahalede bulunulmuştur. Makalelerde geçen terimler, kavramlar, tarihî şahıslar-mekânlar ve atıfların daha iyi anlaşılması için gerekli açıklamalar dipnotlarla verilmiş, ayrıca bugün için anlaşılamayacağı düşünülen kelimelerin anlamları metin üzerinde köşeli ayraç içinde eğik yazıyla verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tiyatro, tiyatro eleştirisi, Türk tiyatrosu, Darülbedayi, Reşat Nuri Güntekin

Kaynakça

• And, Metin. 100 Soruda Türk Tiyatrosu Tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi, 1970.
• —. Başlangıcından 1983'e Türk Tiyatro Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.
• Demir, Bilal. Tiyatro Yazarı Olarak Reşat Nuri Güntekin. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Karaburgu, Oğuzhan. Reşat Nuri Güntekin'in Hikâyeleri Üzerinde Bir İnceleme. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001.
• Özön, M. Nihat, ve Baha Dürder. Türk Tiyatrosu Ansiklopedisi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1967.
• Parlatır, İsmail, ve Nurullah Çetin. Genç Kalemler Dergisi. Ankara: TDK Yayınları, 2014.
• Sustam, Demet. «Reşat Nuri Güntekin'in Tiyatroculuğu Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi.» Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 2018: 185-198.
• Taner, Haldun, Metin And, ve Özdemir Nutku. Tiyatro Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1966.
• Taydaş, Nihat. Reşat Nuri Güntekin'in Oyun Yazarlığı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2000.
• Topaloğlu, Yüksel. Reşat Nuri Güntekin ve Tiyatro. İstanbul: Kesit Yayınevi, 2017.
• Wikipedia. 05 06 2021a. https://fr.wikipedia.org/wiki/Cabotin (erişildi: 06 05, 2021).
• Wikipedia. 05 06 2021b. https://en.wikipedia.org/wiki/%c3%89douard_Pailleron (erişildi: 06 05, 2021).
• Yavuz, Kemal. Reşat Nuri Güntekin'in Tiyatro ile İlgili Makaleleri. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi, 1976.
• Yeni Hayat Ansiklopedisi. Cilt 2. Doğan Kardeş Yayınları, tarih yok.
• Yücebaş, Hilmi. Bütün Cepheleriyle Reşat Nuri. İstanbul: Yeni Matbaa, 1957.