Among Different Authors and Works: Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 917 - 929, 20.07.2025

Gökhan Alp , Elif Tok

https://doi.org/10.34083/akaded.1705962

Öz

Interpreting literary samples without delving deeply into them and without placing them on a systematic basis calls into question many observations that claim to be scientific knowledge. As a matter of fact, Be-Nâm-ı Havâriyyyûn Bürûc-ı Fünûn, which has few examples in classical Turkish literature with the information it contains, the way it is organised and its method, is the subject of academic studies around error-prone information. Be-Nâm-ı Havâriyyyûn Bürûc-ı Fünûn stand outs in teaching Turkish to foreigners based on language learning and teaching; it reveals cultural transfer, teachings on etiquette, and advice for creating exemplary people with a multidisciplinary approach. Unfortunately, such a unique work is included in academic studies with some incomplete and error-prone information in later sources and evaluated with some presuppositions. In this sense, as a result of the multidimensional evaluation of all relevant sources, especially manuscripts, on the basis of a certain systematic basis, the determinations that this work, which is shown as belonging to Ebûbekir Kânî et-Tokâdî, was written by a different author, as well as the wrong determinations about the work, constitute the content of our study.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Literature , Teaching Turkish To Foreigners , Nasihatname , Be-Nâm-ı Havâriyyûn , Ebûbekir Kânî , Yüsrî

Farklı Müellifler ve Eserler Arasında: Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn

Öz

Edebî numuneleri derine nüfuz etmeden, sistematik bir temele taşımadan yorumlamak bilimsel bir bilgi iddiasını taşıyan pek çok tespiti sorgulanabilir hâle getirmektedir. Nitekim ihtiva ettiği bilgiler, tertip şekli ve metodu ile klasik Türk edebiyatında örneğine az rastlanan Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn hatayla karışık bilgiler ile akademik çalışmalara konu olmaktadır. Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn, dil öğrenimi ve öğretimi temelinde yabancılara Türkçe öğretimi ile ön plana çıkmakta; kültürel aktarımı, adabımuaşerete dair öğretileri, örnek insan oluşturmaya yönelik nasihatleri, multidisipliner bir yaklaşım ile ortaya koymaktadır. Böylesine özgün bir eser ne yazık ki muahhar kaynaklardaki birtakım eksik ve hatalı bilgiler ile akademik çalışmalarda yer almakta ve birtakım ön kabuller ile değerlendirilmektedir. Bu anlamda belirli bir sistematik temelde yazma eserler başta olmak üzere konuyla ilgili tüm kaynakların çok boyutlu değerlendirilmesi neticesinde Ebûbekir Kânî et-Tokâdî’ye ait olarak gösterilen bu eserin farklı bir müellif tarafından kaleme alınmasına dair tespitler, ayrıca esere dair yanlış saptamalar çalışmamızın muhteviyatını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı , Yabancılara Türkçe Öğretimi , Nasihatname , Be-Nâm-ı Havâriyyûn , Ebûbekir Kânî , Yüsrî

Kaynakça

• Ahmet Cevdet Paşa (1309). Târîh-i Cevdet (C. 5). Matbaa-i Osmaniyye.
• Ahmet Rıfat (2004). Lügât-i tarihiyye ve coğrafiyye [Tıpkıbasım] (C. 5-6-7). Aşiyan Kitapevi.
• Akün, Ö. F. (1977). Merzifonlu Kara Mustafa Paşa ve Mîrâhur Sarı Süleyman Ağa mücadelesi ile ilgili bir konuşma zabtı. Türkiyat Mecmuası 19(7), 7-64.
• Alp, G. (2021). Bilgi karmaşasında mutasavvıf bir şair: Ömer Nüzhet ve eserleri. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi 8(20), 1-10. https://doi.org/10.17822/omad.2021.179.
• Alp, G. (2023a). İntihal mi yoksa gelenek mi: Muahhar kaynaklar ışığında bir biyografinin inşası- Ebûbekir Kânî Et-Tokadî. G. Cerev (ed.), 6. Uluslararası Sosyal Bilimler ve İnovasyon Kongresi (s. 944-953). İksad Yayınevi.
• Alp, G. (2023b). Kânî’yi kendi mektubu ve şerhi ile anlamak: “Ocak bâzergânına yazdukları mektûb-ı letâ’if-üslûb”. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 6(1), 72-94. https://doi.org/10.58659/estad.1259885.
• Alp, G. (2024). Müşeât-ı Kânî. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Atak, M. (2016). Yüsrî Ahmed Nazif Dede ve Dîvânı (inceleme-metin) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Banarlı, N. S. (1983). Resimli Türk edebiyatı tarihi (C. 2). Milli Eğitim Basımevi.
• Bursalı Mehmed Tahir (1972). Osmanlı müellifleri (C. 2). A. F. Yavuz & İ. Özen (Haz.). Meral Yayınevi.
• Çınar, A. O. (1999). Mehmed Emin Edîb Efendi’nin hayatı ve Târîh’i [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Ebüzziya Tevfik (2015). Nümûne-i edebiyyât-ı Osmâniyye. F. Öztürk (Haz.). DBY Yayınları.
• Eliaçık, M. (1992). Tokatlı Kânî Divanı’nın tenkitli metni (hayatı, kişiliği, vazifeleri, eserleri, dili, sanatı ve üslubu) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Fatîn Davud (2017). Hâtimetü’l-Eş‘âr (Fatîn Tezkiresi). Ö. Çiftçi (Haz.). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195831/fatin-tezkiresi.html
• Katırcı, M. T. (2020). Advices to a Phanariot candidate for the grand dragomanate and Voivodaship of the Danubian principalities in the eighteenth century: Be-Nâm-i Havâriyyûn-i Bürûc-i Fünûn of Ebûbekir Kânî Efendi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sabancı Üniversitesi.
• Mehmed Süreyya (1996). Sicill-i Osmânî (C. 3). N. Akbayar (Haz). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Öztürk Karagöz, E. (2006). Bilgi, bilim ve iletişim. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi(7), 28-63.
• Silâhdâr-zâde Mehmed Emîn (2018). Tezkire-i Silâhdâr-zâde. F. Öztürk (Haz.). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-209345/tezkire-i-silahdar-zade.html
• Şefkat (2017). Tezkîre-i şu‘arâ-yı Şefkat-i Bağdâdî. F. Kılıç (Haz.). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194367/sefkat-tezkiresi-tezkire-i-suara-yi-sefkat-i-bagdadi.html
• Şeyhülislam Ârif Hikmet (2019). Tezkiretü’ş-şu‘arâ (inceleme-metin). M. N. Çınarcı (Haz.). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-240610/seyhulislam-arif-hikmet-bey-tezkiresi.html
• Tok, E. (2024). Ebûbekir Kânî’ye ait gösterilen Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn [inceleme-tenkitli metin] [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Harran Üniversitesi.
• Tuman, M. N. (2001). Tuhfe-i Nâilî (C. 2). C. Kurnaz & M. Tatcı (Haz.). Bizim Büro Yayınları.
• Yazar, İ. (2006). Kânî Dîvânı (inceleme-metin) [Yayınlanmış Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi.
• Yazar, İ. (2012, Mayıs). Benâm-ı Havâriyyûn-ı Bürûc-ı Fünûn örneğinden hareketle soru cevap yöntemiyle dil öğretimi. Uluslararası Klasik Türk Edebiyatı Sempozyumu (Prof. Dr. Mehmet Çavuşoğlu Anısına) (s. 451-465). Ordu Üniversitesi Yayınları.
• Yüsrî Efendi (1144). Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Ali Nihat Tarlan Koleksiyonu 34 Sü-Tarlan 36.
• üsrî Efendi (1144). Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn. Universitätsbibliothek Der Eberhard Karls Universität Tübingen Ma VII 37.
• Yüsrî Efendi (1144). Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn. Vatican Apostolic Library Vat. Turco 107.
• Yüsrî Efendi (1208). Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi Suna ve İnan Kıraç Vakfı Yazmalar Koleksiyonu SR_000409.
• Yüsrî Efendi (1262). Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Koleksiyonu 01871.