Hanehalkı Gıda Tüketim Talebi ve Tüketici Davranışlarının Analizi: Isparta İli Örneği

Yıl 2018, , 411 - 421, 31.12.2018

Ali Rıza Yazıcı Vecdi Demircan

https://doi.org/10.24323/akademik-gida.505513

Cited By: 4

Öz

Çalışmada Isparta ili kentsel alanda hanehalkı gıda tüketim talepleri ve
bu talepleri etkileyen tüketici davranışları analiz edilmiştir. İl kentsel
alandaki tüketicilerin sosyo-ekonomik özellikleri, toplam tüketim harcamaları,
gıda harcamaları, gelirleri belirlenmiş
ve tüketim harcamaları ile gıda ürünlerinin esneklikleri Working-Leser
modeliyle hesaplanmıştır. Çalışmada, Isparta şehir merkezinde 240 hane ile yüz
yüze görüşme yöntemiyle yapılan anketlerden elde edilen veriler kullanılmıştır.
Araştırmada hanehalkları toplam gelirlerine göre küçükten büyüğe sıralanarak
%20’lik 5 eşit gruba ayrılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, ortalama hanehalkı
genişliği 3.41 kişi, ortalama hanehalkı geliri 4.430 TL/Ay olarak
belirlenmiştir. Gıda harcamalarının toplam harcama içerisindeki payı %28.76
olarak bulunmuştur. Yapılan hesaplamalara göre gelir esnekliği en yüksek çıkan
harcama grubu 0.983
ile eğlence ve kültür harcamaları olurken, gelir esnekliği en düşük çıkan
harcama grubu ise 0.030 ile sağlık harcamalarıdır. Gıda harcamalarının gelir
esnekliği ise 0.382 olarak hesaplanmıştır. Gıda alt gruplarında en düşük gelir
esnekliği 0.203 ile ekmek ve tahıllar grubu olurken, en yüksek gelir esnekliği
0.524 ile diğer gıda ürünlerine ait olduğu belirlenmiştir. Araştırmada gelir
gruplarının toplam gelirden aldıkları paylarda hesaplanarak Lorenz eğrisi
çizilmiştir. Buna göre en düşük gelir grubu olan birinci %20’lik grubun toplam
gelirden %6.49’luk bir pay aldığı, en yüksek gelire sahip olan beşinci %20’lik
grubun ise %40.26’lık bir pay aldığı hesaplanmıştır. Bu araştırma sonuçları ile
Isparta kentsel alandaki hanehalklarının gıda harcamalarına Türkiye
ortalamasından daha fazla pay ayırdığı gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hanehalkı, Gıda harcamaları, Tüketici davranışları, Gelir esnekliği

Analysis of Household Consumption Demand and Consumer Behavior of Households: A Case Study of Isparta Province, Turkey

Öz

In this study, food consumption demands and consumer behaviors of urban
inland households in Isparta province were analyzed. In the survey,
socio-economic characteristics, total consumption expenditures, food
expenditures, incomes of households in the urban area of Isparta province were
determined. Consumption expenditures and elasticities of food products are
calculated with Working-Leser model. In the study, the data obtained from the
questionnaires conducted by face to face interview with 240 households in
Isparta city center were used. In the survey, the households were divided into
5 equal groups by 20%, in order of small to large according to their total
income. According to the results of the research, average household size is
3.41 persons and average household income is 4.430 TL/month. The share of food
expenditures in total expenditure was found to be 28.76%. According to the
calculations made, income elasticity the highest expenditure group was
entertainment and culture expenditures with 0.983 while income elasticity the
lowest expenditure group was health expenditure with 0.030. The income
elasticity of food expenditures was calculated as 0.382. The lowest income
elasticity in the food sub-groups was 0.203 with bread and cereals, while the
highest income elasticity was 0.524 with other food products. In the survey,
the Lorenz curve was drawn by calculating the share of income groups in total
income. According to this calculation, the lowest income group, the first 20%
group, received a share of 6.49% of total income and the fifth 20% group with
the highest income had a share of 40.26%. According to the results, the share
of food expenditures allocated by the households in urban areas in Isparta province
was higher than the average value in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Households, Food expenditures, Consumer behavior, Income elasticity

Kaynakça

• [1] Dölekoğlu, C., Ö., Yurdakul, O. (2004). Adana ilinde hanehalkının beslenme düzeyleri ve etkili faktörlerin logit analizi ile belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (8): 62-86.
• [2] Demir, Y. (2011). Aydın’da Hanehalklarının Gıda Tüketim Talebi Ekonometrik Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• [3] Fisunoğlu, H.M., Şengül, S. (2011). Adana kentsel alanda hanehalkı tüketimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1): 251-266.
• [4] Collins, M. (1986). Sampling (Editor: R. Worcester et al., 1986), Consumer Marketing Research Handbook, Elsevier Sci. Pub. Company Inc.
• [5] Akbay, C. (2005). Kahramanmaraş’ta hanehalklarının gıda tüketim talebi ekonometrik analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 8(1):114-121.
• [6] Ertürk, A., Arslantaş, N., Sarıca, D., Demircan, V. (2015). Isparta ili kentsel alanda ailelerin ekmek tüketimi ve israfı. Akademik Gıda, 13(4), 291-298.
• [7] TUİK, (2018). Türkiye İstatistik Kurumu Kayıtları. http://www.tuik.gov.tr.
• [8] Altunç, Ö.F., Aydın, C., Yıldırım, A. (2016). Hanehalkı harcamalarının engel eğrisi analizi: muş ili merkez ilçe örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 377,392.
• [9] Hatırlı, S.A., Öztürk, E., Aktaş, A.R. (2007). Kırmızı, tavuk ve beyaz et talebinin tam talep sistemi yaklaşımıyla analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(6), 211-221.
• [10] Gündüz, O., Esengün, K. (2010). Ailelerin bitkisel yağ tüketimi üzerine bir araştırma: Samsun ili örneği. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(19): 67-72.
• [11] Dilek, S., Avcı, M., Koçoğlu, C.M. (2015). Talebin gelir esnekliği: Kastamonu Üniversitesi’nde Kırgız öğrenciler üzerinde bir uygulama. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8, 7-15.
• [12] Tarı, R., Pehlivanoğlu, F. (2007). Kocaeli ilinde tüketici davranışlarının gelir-harcama grupları ilişkisi açısından analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(13), 192-210.