Diyet Lifi ve Sağlık Açısından Önemi

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 2, 234 - 243, 01.08.2021

Nermin Salçın Hüdayi Ercoşkun

https://doi.org/10.24323/akademik-gida.977432

Cited By: 3

Öz

Diyet lifi, insan sindirim sisteminden herhangi bir temel değişikliğe uğramadan geçip giden bitkisel bir gıda bileşenidir. Diyet lifi, bağırsakta biriken zararlı bileşiklerin atılmasını sağlaması, safra asitlerini bağlayarak kolesterolü düşürmesi, kan şekeri seviyesini kontrol altına alması ve prebiyotik olması açısından önemlidir. Diyet lifi, bağırsaktaki dışkı hacmini artırarak kabızlığı önlerken aynı zamanda bağırsaktan geçiş süresini kısaltarak kolon kanseri riskini de azaltmaktadır. Diyet lifleri, suda çözünen ve çözünmeyen lifler olarak iki grupta incelenmektedir. Suda çözünen lifler; pektinler, gamlar ve musilajları içerirken çözünmeyen lifler; selüloz, hemiselüloz ve lignin gibi bileşenleri içermektedir. Diyet lifleri sebze ve meyvelerde ağırlıklı olarak bulunmakla birlikte tahıllarda da yer almaktadır. Sağlıklı beslenmeye olan ilginin artması, teknolojinin gelişmesi, insanların bilinçlenmesi gibi faktörler diyet lifi üzerine yapılan çalışmaları artırmış ve fonksiyonel gıdaların öneminin de artmasıyla birlikte gelecekte gıda sektörünün birçok alanında vazgeçilmez ürünler arasına gireceği düşünülmektedir. Bu derleme çalışmasında, diyet liflerinin özellikleri ve insan sağlığı açısından öneminden bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Diyet lifi, Sağlık, Kanser, Diyabet, Obezite

Dietary Fiber and Its Importance on Human Health

Öz

Dietary fiber is a plant food component that passes through the human digestive system without undergoing any major changes. It is important in terms of removing harmful compounds accumulated in the intestine, lowering cholesterol by binding bile acids, controlling blood sugar levels and being prebiotic. Dietary fiber prevents constipation by increasing the stool volume in intestines, while reducing the risk of colon cancer by shortening the intestinal transit time. It is generally divided into two sub-groups as water-soluble and insoluble fibers. Water soluble fibers include pectin, gums and mucilage while the latter includes cellulose, hemicellulose and lignin components. Dietary fibers are mainly found in vegetables and fruits, as well as in grains. Factors such as an increase in interest on healthy nutrition, the development of technology, and people's awareness have increased studies on dietary fiber, and it may be expected that it will become one of the indispensable products in many areas of the food industry with an increase in the importance of functional foods in the future. In this study, the properties of dietary fibers and their importance for human health are reviewed.

Anahtar Kelimeler

Dietary fiber, Health, Cancer, Diabetes, Obesity

Kaynakça

• [1] Burdurlu, H.S., Karadeniz, F. (2003). Gıdalarda diyet lifinin önemi. Gıda Mühendisliği Dergisi, 7(15), 18-25.
• [2] Ayar, A. (2006), Diyet lifler ve beslenmedeki önemleri, www.gidaraporu.com/lifligida_g.htm., [Erişim Tarihi: 01.09.2019].
• [3] Arslan, S., Erbaş M. (2014). Selüloz ve selüloz türevi diyet liflerin özellikleri ve fırın ürünlerinde kullanım imkânları. Gıda, 39(4), 243-250.
• [4] Venter, CS. (2006). Prebiotics for the improvement of human health. Human Ecology, 14, 1-6.
• [5] BeMiller, J.N., Whistler, R.L. (1996). Dietary fiber and carbonhydrate digestibility. Food Chemistry (Ed. Fennema, O.R.), Marcel Dekker, New York, USA, pp. 157-224.
• [6] Dülger, D., Şahan, Y. (2011). Diyet lifi özellikleri ve sağlık üzerine etkisi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 25(2), 147-157.
• [7] Devries, J.W., Prosky, L., Li, B., Cho, S. (1999). A historical perspective of defining dietary fiber. Cereal Foods World, 44, 367-369.
• [8] Köksel, H., Özboy, O. (1993). Besinsel liflerin insan sağlığındaki rolü. Gıda, 18(5), 309-314.
• [9] Samur G. (2008). Diyet posası ve kalp damar hastalıkları. Türk Kardiyoloji Seminerleri, 8(2), 271-277.
• [10] Ekici, L., Erçoskun, H. (2007). Et ürünlerinde diyet lif kullanımı. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 1, 83-90.
• [11] Ramulu, P., Rao, P.U. (2003). Total insoluble and soluble dietary fiber contents of indian fruits. Journal of Food Composition Analysis, 16(6), 677-688.
• [12] Rodríguez, R., Jiménez, A., Fernández-Bolaños, J., Guillén, R., Heredia, A. (2006). Dietary fibre from vegetable products as a source of functional ingredients. Trends in Food Sciences and Technology, 17, 3-15.
• [13] Thebaudin, J.Y., Lefebvre, A.C., Harrington, M., Bourgeois, C.M. (1997). Dietary fibres: nutritional and technological interest. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 8, 41-48.
• [14] Bemiller, J.N., Whistler, R.L. (1996). Dietary fiber and carbonhydrate digestibility. Food Chemistry, Marcel Dekker, USA, pp. 157-224.
• [15] Erbilir, Özel, F. (2006). Değişik Meyveler ve Bu Meyvelerden Yapılan Reçellerde NDF, ADF ve Hemiselüloz İçeriğinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Kahramanmaraş.
• [16] http://www.turkomp.gov.tr/database (Erişim Tarihi: 20.09.2019).
• [17] Chauvelon, G., Buleon, A., Thibault, J.F., Saulnier, L. (2003). Preparation of sulfoacetate derivatives of cellulose by direct esterification. Carbohydrate Research, 338, 743-750.
• [18] Dhingra, D., Michael, M., Rajput, H., Patil, R.T. (2012). Dietary fibre in foods: a review. Journal of Food Science and Technology, 49, 255-66.
• [19] Espinoza-Herrera, N., Pedroza-Islas, R., San Martin-Martinez, E., Cruz-Orea, A., Tomas, S.A. (2011). Thermal, mechanical and microstructures properties of cellulose derivatives films: a comparative study. Food Biophysics, 6(1), 106-114.
• [20] Harris, P. J., Ferguson, L. R. (1999). Dietary fibres may protect or enhance carcinogenesis. Nutrition Research, 443, 95-110.
• [21] Meier, RF. (2009). Basics in clinical nutrition: fibre and short chain fatty acids. European Journal of Clinical Nutrition Metabolism, 4, 69-71.
• [22] Valenzuela, M.B., Jones, C.W., Agrawal, P.K. (2006). Batch aqueous-phase reforming of woody biomass. Energy Fuels, 20, 1744-1752.
• [23] Kay, R.M. (1982). Diyet lifi. The Journal of Lipid Research, 23, 221-224.
• [24] Slavin, J.L. (2005). Dietary fiber and body weight. Nutrion, 21, 411-418.
• [25] Shelton, D., Lee, W.J. (2000). Cereal carbohydrates, 385–416. (Ed: Kulp, K., Ponte, J). Handbook of Cereal Science and Technology, second ed. Marcel Dekker, New York.
• [26] Kurtuluş, M. (2010). Lignoselülozik Materyallerden Termokatalitik İşlemle Suda Çözündürülen Polisakkaritlerin Moleküler Yapılarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kimya Anabilim Dalı, Adana.
• [27] Harholt, J., Suttangkakul, A., Scheller, H.V. (2010). Biosynthesis of pectin. Plant Physiology, 153, 384–395.
• [28] William, G.T., Lesley, M., William, M., Paul, K. (2001). Pectin: cell biology and prospects for functional analysis Plant Molecular Biology, 47, 9-27.
• [29] Demirci, M. 2006. Karbonhidratlar. Gıda Kimyası, Rebel Yayıncılık, Tekirdağ.
• [30] Yuliarti, O. (2011). Isolation and Characterisation and Functional Properties of Pectin from Gold Kiwifruit (Actinidia chinensis cv. HORT16A). PhD Thesis. Massey University, 287p, New Zeland.
• [31] Bilişli, A. (2009). Karbonhidratlar. Gıda Kimyası, Sidas Medya Ltd. Şti, İzmir.
• [32] Chris, J.M., Carol, A.P., Mark, A.B. (2011). Spatial and temporal deposition of suberin during maturati-on of the onion root exodermis. Botany, 89(2), 119-131.
• [33] Heredia, A. (2003). Biophysical and biochemical characteristics of cutin, a plant barrier biopolymer. Biochimica et Biophysica Acta, 1620, (1-3): 1-7.
• [34] Causey, J.L., Feirtag, J.M., Gallaher, D.D., Tungland, B.C., Slavin, J.L. (2000). Effects of dietary inulin on serum lipids, blood glucose and the gastrointestinal environment in hypercholesterolemic men. Nutrition Research, 20, 191-201.
• [35] Nurcan, Y. (2010). İnülin ve oligofruktozların insan sağlığı ve beslenmesi üzerine etkileri. Akademik Gıda, 8, 49-54.
• [36] Franck, A. (2006). Inulin. Food Polysaccharides and Their Applications, 752, CRC Press, USA.
• [37] Ertugay, Z., Kotancılar, G., (1988). Nişastanın bazı fizikokimyasal özellikleri ile ekmek içi sertliği arasındaki ilişkiler. Gıda, 13, 115-121.
• [38] Karaoğlu, M.M. (1998). Farklı Yöntemler Uygulanarak Elde Edilmiş Modifiye Nişastaların Kek Kalitesi Üzerine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı, Erzurum.
• [39] Englyst, H., Wiggins, H.S., Cummings, J.H. (1982). Determination of the non-starch polysaccharides in plant foods by gas-liquid chromatography of constituent sugars as alditol acetates. Analyst, 107, 307–318.
• [40] Özdemir, A., Sıdalı, U. (2013). Streptomyces sp. Mc10 suşunun alfa amilaz üretim kabiliyetinin belirlenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 9, 39-46.
• [41] Kotancılar, H., Gerçekaslan, K., Karaoğlu, M., Boz, H. (2009). Besinsel lif kaynağı olarak enzime dirençli nişasta. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 40, 103-107.
• [42] Nugent, A. (2005). Health properties of resistant starch. British Nutrition Foundation Nutrition Bulletin, 30, 27-54.
• [43] Dizlek, H., Özer, M.S., İnanç, E., Gül, H. (2009). Karabuğdayın (Fagopyrum esculentum Moench) bileşimi ve gıda sanayiinde kullanım olanakları. Gıda Dergisi, 34, 317-324.
• [44] Anonim, (2005b). Resistant Starch–Questions and Answers. British Nutrition Foundation, http://www.nutrition.org.uk/upload/Resistant%20Starch(1), (Erişim Tarihi: 10 Mart 2008).
• [45] Demirci, M. (2010). Gıda Kimyası, Yenilenmiş 5. Baskı, 51-52, Onur Grafik, İstanbul.
• [46] Belitz, H. D., Groch, W., Schieberle, P. (2004). Carbohydrates, Food Chemistry. 3rd revised Edition, Springer-Verlag Berlin Heidelberg, p: 314-318.
• [47] Roberts, K.T. (2011). The physiological and rheological effects of foods supplemented with guargum. Food Research International, 5(44), 1109-1114.
• [48] Tamer, C.E., Aydoğan, N., Çopur, Ö.U. (2004). Besinsel liflerin sağlık üzerine etkileri. Türkiye 8. Gıda Kongresi, 26-28 Mayıs, Bursa.
• [49] Burkitt, D.P. (1971). Epidemiology of cancer of the colon and rectum. Cancer, 28, 3-13.
• [50] Bingham, S.A., Willams, D.D.R., Cole, T.J., James, W.pT. (1979). Dietary fibre consumption and regionalarge bowet cancer mortality in Britain. British Journal of Cancer, 40, 456-463.
• [51] Soler, M., Bosetti, C., Franceschi, S., Negri, E., Zambon, p, Talamini, R., Conti, E., Vecchia, C.L. (2001). Fiber intake and the risk of oral pharyngeal and esophageal cancer. The International Journal of Cancer,1, 283-287.
• [52] Kritchevsky, D. (1986). Diet, nutrition, and cancer. CancerSB, 1830-1836.
• [53] Satchithanandam, S., Klurfeld, DM., Calvert RJ., Cassidy MM. (1996). Effects of dietary fibers on gastrointestinal mucin in rats. Nutrition Research, 16, 1163-77.
• [54] Kahlon, T.S., Chow, F.I., Hoefer, J.L., Betschart, A.A. (2001). Effect of wheat bran fiber and bran particle size on fat and fiber digestibility and gastrointestinal tract measurements in the rat. Cereal Chemistry, 78(4), 481–484.
• [55] Villanueva-Suarez, M.J., Redondo-Cuenca, A., Rodrıguez-Sevilla, M.D., De Las Waldron, K.W., Parker, M.L., Smith, A.C. (2003). Plant cell walls and food quality. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 2(4), 128–146.
• [56] Burdock, G.A. (2007). Safety assessment of hydroxypropyl methylcellulose as a food ingredient. Food and Chemical Toxicology, 45, 2341-51.
• [57] Memiş, E., Şanlıer, N. (2009). Glisemik indeks ve sağlık ilişkisi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 17-27.
• [58] Ou, S., Kwok, K., Li, Y., Fu, L. (2001). In vitro study of possible role of dietary fiber in lowering postprandial serum glucose. Food Chemistry, 49, 1026-1029.
• [59] Anderson, J.W., Randles, K.M., Kendall, D.W., Jenkins, D.J. (2004). Carbonhydrate and fiber recommendations for individuals with diabetes: a guantitative assessment and meta analysis of the evidence. Journal of the American College of Nutrition, 23, 5-7.
• [60] Freeman, B. B. (2000). Dietary fiber and energy regulation. The Journal of Nutrition, 13(2), 272-275.
• [61] Kurucu. (1987). Beslenme. Milli Eğitim Basımevi, 421 s.
• [62] Dashti, B., Al-Awadi, F., Khalafawi, M.S., Sawaya, W., Al Amiri, H. (2003). Soluble and insoluble dietary fibre in thirty-two kuwaiti dishes. Food Chemistry, 83, 557–561.
• [63] Brooks, S. P. J., Mongeau, R., Deeks, R., Lampi, B.J., Brassard, R. (2006). Dietary fibre in baby foods of major brands sold in Canada. Journal of Food Composition Analysis, 19, 59–66.
• [64] Ajjarapu R. (2000). Phytate/minerals in Indian vegetarian dishes. San Jose State University, A Thesis, 132 p, California, USA.
• [65] Charrez, B., Qiao, L., Hebbard, L. (2015). The role of fructose in metabolism and cancer. Hormone Molecular Biology and Clinical Investigation, 22(2), 79-89.
• [66] Park, YK., Yetley, EA. (1993). Intakes and food sources of fructose in the United States. The American Journal of Clinical Nutrition, 58(5 Suppl), 737-747.