ULUSLARARASI İNSANCIL HUKUKUN UYGULAMAYA YÖNELİK CAYDIRICI VE ZORLAYICI İLKESİ: KORUMA SORUMLULUĞU

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 5, 0 - 0, 25.05.2016

Ahmet Özdemir

Öz

Öz

Soğuk Savaş'ın sona ermesinden sonra silahlı çatışmaların çoğunlukla uluslararası nitelikte olmayan iç çatışmalar olarak gerçekleşmesi nedeniyle uluslararası insancıl hukukun uygulamaya yönelik önemi artış göstermiştir. Bu artışa paralel olarak etik, hukuk ve siyaset üçgeninde sürekli tartışmaya açık olan insani müdahale kavramının özünde taşıdığı önem de artmaktadır. Özellikle uluslararası nitelikte olmayan silahlı çatışmalarda hayatını kaybeden insanlara karşı uluslararası toplumun koruma sorumluluğu bulunduğunun kabul edilmesi bu alanda kat edilmiş önemli bir başarıdır. Bu başarıyı devam ettirebilmek ve uluslararası insancıl hukukun uygulamaya yönelik zorlayıcılığını artırmak amacıyla bu sorumluluk çok önemlidir. Diğer taraftan günümüzde bazı bölgelerde yaşanan terör olayları ve silahlı çatışmalar nedeniyle ortada olan ağır insancıl hukuk ihlallerine rağmen uluslararası toplumun pasif kalması çözmemiz gereken bir problem olarak karşımızda durmaktadır. Bu sorunlara kalıcı bir çözüm bulabilmek ve iç çatışmalarda yaşanan ağır ihlalleri engelleyebilmek için, koruma sorumluluğunun her bir olayda zorunlu olarak başvurulması gereken bir uzlaşma yolu olarak görülmesi gerektiği çalışmanın ana konusu olmuştur. Bu amaçla koruma sorumluluğu meşruiyet kaynaklı olarak ele alınmış ve meşruiyetin üç ana bileşeni olarak uluslararası etik, uluslararası hukuk ve uluslararası siyaset üçgeni değerlendirilmiştir. Uluslararası etik ilkelerin koruma sorumluluğunu yönlendirmesi yönüyle ele alınan yaklaşım sonucunda, söz konusu kavramın tutarlı bir şekilde soykırım, etnik temizlik, savaş suçları ve insanlığa karşı işlenen suçlara karşı zorunlu bir şekilde uygulanması yönünde çıkarımda bulunulmuştur. Böylece ortak uluslararası etik normların yönlendirmesiyle gelişen koruma zorunluluğu, zamanla uluslararası teamül hukukunun bir parçası haline de gelebilecektir.

 

Anahtar Kelimeler: Koruma Sorumluluğu, İnsani Müdahale, İnsancıl Hukuk, Silahlı Çatışmalar Hukuku, Uluslararası Nitelikte Olmayan Silahlı Çatışmalar.

 

Abstract

After the end of the Cold War, since most of the armed conflicts are inner conflicts, not international ones, the practice of international humanitarian law has gained significance. In parallel with this, the importance of humanitarian intervention discussed in ethics, law and politics has been increasing. The acceptance of the Responsibility to Protect (RtoP) for the people died in an armed conflicts that is not of international character is a big success gained in this term. This responsibility is very important to carry on the success and spread the practice of humanitarian law. On the other hand, despite severe violations of humanitarian law because of terrorism and armed conflicts in some regions, the silence of international society when faced with these problems is the problem we need to solve. The main topic of this study is to show the necessity of acceptance of the RtoP in order to find a permanent solution to the problems and prevent intrusion in internal conflicts. For this purpose, RtoP is discussed in terms of legitimacy; the three components of legitimacy are international ethics, law and politics. It is concluded that through the guidance of international ethics to the RtoP, the term must be applied for genocide, ethnic cleansing, war crimes and crimes against humanity. By the guidance of international ethical norms, RtoP may become part of international customary law in time.

 

Keywords: Responsibility to Protect, Humanitarian Intervention, Humanitarian Law, Law of Armed Conflicts, Non-International Armed Forces.

Kaynakça

• ADAMS, S. (2013). Remarks at the UN General Assembly’s Interactive Dialogue on Responsibility to Protect: State Responsibility and Prevention, 2013 September, http://www.globalr2p.
• org/media/files/global-centre-for-r2p-statement-at-2013-interactive-dialogue-1.pdf.
• ADAMS, S. (2014). Remarks at the UN General Assembly’s Interactive Dialogue on: Fulfilling Our Collective Responsibility: International Assistance and the Responsibility to Protect, 2014 September, http://www.globalr2p.org/media/files/global-centre-for-r2p-statement-at-2014-interactive-dialogue-1.pdf.
• AMNEUS, D. (2012). Has Humanitarian Intervention Become Part of International Law Under
• the Responsibility to Protect Doctrine?,In Julia Hoffman and Andre Nollkaemper (Eds.),
• The Responsibility to Protect: From Principle to Practice, Pallas Publications, Amsterdam.
• A More Secure World: Our Shared Responsibility. (2004). Report of the Secretary-General’s
• High-Level Panel on Threats, Challenges and Changes.
• AREND, A.C., BECK, R.J. (1993). International Law and Use of Force: Beyond the UN Charter
• Paradigm, Routledge, London&New York.
• ARSAVA, A.F. (2011). Egemenlik ve Koruma Sorumluluğu, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi
• Dergisi, 14(1).
• BADESCU, C.G. (2011). Humanitarian Intervention and the Responsibilty to Protect: Security
• and Human Rights, First Published, Routledge, New York.
• CASSESE, A. (1999). A Follow-Up: Forcible Humanitarian Countermeasures and Opinio
• Necessitatis, European Journal of International Law, 10(4).
• ÇEÇEN, A. (1989). İnsan Hakları ve İnsancıl Hukuk, Türkiye Barolar Birliği Dergisi.
• DHARMAPURI, S. (2013). Implementing UN Security Council Resolution 1325: Putting the
• Responsibility to Protect into Practice, In S.E. Davies, Z. Nwokora, and S. Teitt (Eds.),
• Responsibility to Protect and Women, Peace and Security: Aligning the Protections
• Agendas, Martinus Nijhoff Publishers.
• DURAN, H. (2011). Yeni Bir Müdahale Şekli “İnsani Müdahale”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1).
• EREKER, F.A. (2004). İlkçağlardan Günümüze Haklı Savaş Kavramı, Uluslararası İlişkiler
• Dergisi,1(3).
• Early Warning, Assessment and the Responsibility to Protect (2010). Report of the Secretary-General, A/64/864.
• Early Warning, Assessment, and the Responsibility to Protect: Informal Interactive Dialogue of the General Assembly held on 9 August 2010. (2010). Global Centre for the
• Responsibility to Protect.
• Uluslararası İnsancıl Hukukun Uygulamaya Yönelı̇ k Caydırıcı ve Zorlayıcı İlkesı̇ : Koruma Sorumluluğu
• EVANS, G. (2002 Ekim). Koruma Yükümlülüğü, http://www.nato.int/docu/review/2002/issue4/turkish/analysis_pr.html.
• Former Special Adviser Edward Luck. (2008 February). http://www.un.org/en/preventgenocide/adviser/edwardluck.shtml.
• From Commitment to Implementation: Ten Years of the Responsibility to Protect. (2016).
• Summary of the UN General Assembly Thematic Panel Discussion, 26 February 2016,
• http://www.globalr2p.org/resources/961.
• Fulfilling Our Collective Responsibility: International Assistance and the Responsibility to
• Protect. (2014). Report of the Secretary-General, A/68/947.
• GROTIUS, H. (2011). Savaş ve Barış Hukuku, (Çev.: Prof. Seha L.Meray), Say Yayınları, İstanbul.
• HOLZGREFE, J.L., KEOHANE, R.O. (2003). Humanitarian Intenvention: Ethical, Legal and
• Political Dilemmas, First Published, Cambridge University Press, United Kingdom.
• Implementing the Responsibility to Protect The 2009 General Assembly Debate: An Assessment. (2009). Global Centre fort he Responsibility to Protect.
• Implementing the Responsibility to Protect. (2009). Report of the Secretary-General, A/63/677.
• In Larger Freedom: Towards Development, Security and Human Rights for All. (2005). Report of the Secretary-General, A/59/2005.
• İLKİZ, F. (2013 Eylül). İnsancıl Hukuk ve Savaş, http://www.bianet.org/bianet/hukuk/149758-insancil-hukuk-ve-savas.
• JOYNER, D.H. (2002). The Kosova Intervention: Legal Analysis and a More Persuasive Paradigm, European Journal of International Law, 13(3).
• KRASNER, S.D. (1999). Sovereignty: Organized Hypocrisy, Princeton University Press, New
• Jersey.
• KESKİN, F. (2006). İnsancıl Müdahale: 1999 Kosova ve 2003 Irak Sonrası Durum, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 3(12).
• KUWALI, D. (2011). The Responsibility to Protect: Implementation of Article 4(h) Intervention,
• First Published, Koninklijke Brill NV, Netherlands.
• LEVINE, M. (2014 Mart). Kırım İşgali Üzerine: BM’deki Veto Hakkı Niçin Kaldırılmalı, 2014
• Mart, http://www.aljazeera.com.tr/gorus/kirim-isgali-uzerine-bmdeki-veto-hakki-nicin-kaldirilmali.
• MURPHY, S.D. (1996). Humanitarian Intervention: The United Nations in an Evolving World
• Order, University of Pennsylvania Press, Pennsylvania.
• Overview of the UN Secretary-General Ban Ki-Moon’s Report on the Responsibility to Protect: Fulfilling Our Collective Responsibility: International Assistance and the Responsibility to Protect. (2014). International Coalition for the Responsibility to Protect.
• PAZARCI, H. (2010). Uluslararası Hukuk, Dokuzuncu Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara.
• References on the Need for Veto Restraint by the UN Security Council in Mass Atrocity
• Situations. (2014 November). http://www.globalr2p.org/media/files/veto-restraint-references.pdf.
• Responsibility to Protect: Timely and Decisive Response. (2012). Report of the Secretary-General, A/66/874.
• Responsibility to Protect: State Responsibility and Prevention. (2013). Report of the Secretary-General, A/67/929.
• Responsibility While Protecting: Elements For the Development and Promotion of a Concept, Letter dated 9 November 2011 from the Permanent Representative of Brazil to
• the United Nations addressed to the Secretary-General. (2011). The General Assembly,
• A/66/551.
• SANCIN, V. (2012). Suriye Krizi ve Koruma Sorumluluğu. Bilim ve Sanat Vakfı Bülteni,
• (80).
• Secretary-General Defends, Clarifies Responsibility to Protect at Berlin Event on Responsible Sovereignty International Cooperation for a Changed World. (2008 July). http://www.
• un.org/press/en/2008/sgsm11701.doc.htm.
• State Responsibility and Prevention: Summary of the Informal Interactive Dialogue of the
• UN General Assembly on the Responsibility to Protect held on 11 September 2013.
• (2013). Global Centre for the Responsibility to Protect.
• Statement by the President of the Security Council S/PRST/2013/2 and S/PRST/2013/4. (2013).
• Sudan and the Resort to Regional Arrangements: Putting Effect to the Responsibility to
• Protect. (2010). The International Journal of Human Rights, 14(2).
• Summary of the Seventh Informal Interactive Dialogue of the UN General Assembly on the
• Responsibility to Protect, 8 September 2015. (2015).Global Centre for the Responsibility
• to Protect.
• Summary of the United Nations Secretary-General’s Report on the Responsibility to Protect: State Responsibility and Prevention. (2013). Global Centre for the Responsibility to
• Protect.
• TAŞDEMİR, F. (2006). Uluslararası Anarşiye Giden Yol: Uluslararası Hukuk Açısından Önleyici Meşru Müdafaa Hakkı, Uluslararası Hukuk ve Politika, 2(5).
• TEKİN, S. (2011). “İnsani Müdahale” Kavramı ve Libya’nın Geleceği, SDE Analiz, Ankara.
• TELLİ, A. (2012). İnsani Müdahaleden Koruma Sorumluluğuna Geçiş: Eski Sorun, Yeni Kavram, Nevşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi-1.
• TEZCAN, E., TAŞDEMİR, F. (2013).Silahlı Çatışmalar Hukuku ve İnsan Hakları Hukuku
• Açısından Suriye İç Savaşının Analizi, Ankara Strateji Enstitüsü Yayını, Ankara.
• The Responsibility to Protect. (2009). Resolution adopted by the General Assembly on 14 September 2009, A/RES/63/308.
• The Responsibility to Protect. (2001). Report of the International Commission on Intervention
• and State Sovereignty (ICISS).
• The Role of Regional and Sub-Regional Arrangements in Implementing the Responsibility
• to Protect. (2011). Report of the Secretary-General, A/65/877.
• Timely and Decisive Response: Summary of the Informal Interactive Dialogue of the UN
• General Assembly on the Responsibility to Protect held on 5 September 2012. (2012).
• Global Centre for the Responsibility to Protect.
• TÜRKMEN, F. (2006). İnsancıl Müdahale: İnsan Haklarının Yeni Boyutu, Birinci Baskı, Okumuş Adam Yayınları, İstanbul.
• Uluslararası İnsancıl Hukukun Uygulamaya Yönelı̇ k Caydırıcı ve Zorlayıcı İlkesı̇ : Koruma Sorumluluğu
• TÜTÜNCÜ, A.N. (2006). İnsancıl Hukuka Giriş, Birinci Baskı, Beta Yayınları, İstanbul.
• Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC). (2002). Uluslararası İnsancıl Hukuk: Sorularınıza Cevaplar, Türk Kızılayı Yayınları, Ankara.
• United Nations Security Council Resolution S/RES/2117, 2013.
• United Nations Security Council Resolution S/RES/2150, 2014.
• United Nations Security Council Resolution S/RES/2171, 2014.
• United Nations Security Council Resolutions S/RES/1653, S/RES/1975, S/RES/2014, S/
• RES/2016, S/RES/2040, S/RES/2085, S/RES/2093, S/RES/2095, S/RES/2100, S/RES/2109, S/
• RES/2139, S/RES/2155, S/RES/2165, S/RES/2185, S/RES/2187.
• United Nations Security Council Resolutions S/RES/1674 and S/RES/1706, 2006. United Nations
• Security Council Resolution S/RES/1894, 2009.
• UZUN, E. (2010). Haklı Savaş Düşüncesinin Batılı Kökleri: İlk Çağlardan Yirminci Yüzyıla
• Jus Ad Bellum Kavramı, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, 6(21).
• Work of the Organization. (1992). Report of the Secretary-General, A/47/277.
• YAVLAL, N. (2011). İnsancıl Müdahalede Etik, Hukuksal ve Siyasal Sorunlar, Doktora Tezi,
• Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aralık 1948 Tarihli BM İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi.
• Temmuz 1998 Tarihli Roma Statüsü.
• ve 1907 Tarihli Lahey Sözleşmeleri.
• World Summit Outcome. (2005). The General Assembly, A/60/L.1.
• Haziran 1945 Tarihli Birleşmiş Milletler Antlaşması.