KIBRIS MESELESİNİN TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİNE ETKİLERİ

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 5, 0 - 0, 25.05.2016

Hilal Erdoğan

Öz

 

Öz

Kıbrıs Türkiye için jeopolitik konumu önem arz eden köklü bir tarihi geçmişe sahip Anadolu’ya ait topraklardan kopmuş bir adadır. Türkiye’nin köklü tarihi ve hukuki geçmişi ada ile olan bağlarını kuvvetlendirmektedir. Ancak günümüzde beklenen şekilde ilerleyemeyen Avrupa Birliği tam üyelik müzakere sürecinin önündeki önemli engellerden biri Kıbrıs meselesi olarak gözükmektedir. GKRY’nin 2004 yılı itibariyle tam üyeliği konuyu daha da kaotik bir zemine taşımıştır. Türkiye AB’ye yaklaşmaya çalıştıkça, Yunanistan ve AB’nin Kıbrıs problemini sistematik bir biçimde Türkiye- AB ilişkilerine endekslediği görülmüştür. Batı oryantalizmine göre şekillenen Avrupa Birliği örgütünün Yunanistan’a karşı köktenci yaklaşımını, izlediği politikalarda bu düşüncenin izlerini görmek mümkündür. Diğer yandan AB, 21. Yüzyılın küresel aktörü olmak adına uluslararası problem çözme yeteneği, siyasal vizyonu ve derin ufku konusunda zafiyetler göstermiş olarak karşımıza çıkmaktadır. Kıbrıs meselesinin ortaya çıkışı, tarihsel arka planı, ulusal boyutu ve günümüze kadar geçen sürede nasıl uluslararası bir sorun haline geldiği incelenmiştir. Kıbrıs’ın tarihsel süreci ele alındıktan sonra Türkiye için büyük öneme sahip olan tam üyelik müzakere sürecine değinilmiştir. Yunanistan’ın megali idea doktrini çerçevesinde şekillenen ve Kıbrıs Rum kesimini de etkisi altına alan dış politika anlayışı, Türkiye’nin zaman içinde değişen Kıbrıs stratejisi, AB’nin zamanla değişen Kıbrıs adasına yönelik tutumunun dinamikleri ve son olarak Türkiye- AB- Kıbrıs üçgenine yeni eklemlenen açmazlar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kıbrıs Meselesi, Kıbrıs Cumhuriyeti, Kıbrıs Barış Harekâtı, Güney Kıbrıs Rum Kesimi, Kuzey Kıbrıs Türk Kesimi, Annan Planı.

Abstract

Cyprus, geopolitically important for Turkey, is an island separated from the soils, which belong to Anatolia. The deep-rooted history and legal background of Turkey strengthens the ties with the island. However, the Cyprus issue seems to be the biggest barrier in front of Turkey for the full membership negotiations with EU.  The full membership of Greek Populated Southern Part of Cyprus in 2004 has moved the issue to a more chaotic ground. Turkey has made great efforts to approach EU, but Greece and EU have pointed at the the Cyprus problem in the context of the relations between Turkey and EU.  It is possible to see the traces of this hostile thought in the policies of the EU organization, formed according to the western orientalism. On the other hand, EU reveals weaknesses in its political vision and deep horizon issues with regard to the skill of solving an international problem as a global factor of the 21^st century. This study examines the historical background, the start, and the international dimensions of the Cyprus issue with reference to the process in which it has become an international problem, continuing up to the present. In addition, it gives a general account of the negotiation period for full membership to EU, which has a great importance for Turkey. The study also presents an analysis of the foreign policy understanding of Greece, formed within the frame of Megali Idea, influencing the Greek population of Cyprus, the strategies of Turkey, changed now and then, the Dynamics of EU against Cyprus island and the new dilemmas, added to the Turkey–EU–Greece triangle.

Keywords: Cyprus issue, Republic of Cyprus, Peace operation to Cyprus, Greek-populated south, Turkish-populated north, Annan Plan.

 

Kaynakça

• AGNEW, J. (2005). Hegemony- The New Shape of Global Power. Temple University Press,
• Philadelphia.
• AKMARAL, K. (2004). Kıbrıs Türkünü İmhayı hedefleyen Akritas Planı ve Annan’a Dek
• Uzanan Planlar Süreciyle Kıbrıs. Bilge Karınca Yayınevi, İstanbul.
• AN, A. (1998). Kıbrıslılık Bilincinin Geliştirilmesi. Galeri-Kültür Yayınları, Lefkoşa, Şubat
• ATAKOL, K. (2006). Ayrılıklar Kalıcı mı? Kıbrıslı Türkler ve Rumlar. Toplumsal Dönüşüm
• Yayınları, İstanbul, Mart 2006.
• ATUN, A. F. (2001). AB ve Kıbrıs’ın AB’ye Üyeliği. Kıbrıs Türk Mücahitleri Derneği Yayınları, No:10, Lefkoşe Şubat, 2001.
• AYDOĞAN, M. (2002). Avrupa Birliğinin Neresindeyiz? Tanzimattan Gümrük Birliği’ne.
• Kum Saati Yayınları, İstanbul.
• AŞKIN, R. Kılıç, M. (2003). Kıbrıs Girit Olmasın. Huncular Yayın, 1. Basım, Ankara.
• BAÇ, M. M. (2001). Türkiye ve Avrupa Birliği: Soğuk Savaş Sonrası İlişkiler. Alfa Yayıncılık,
• İstanbul.
• BAYRAKTAR, G.-Durgun, Ş. (2011). Islam and Politics. A Kitap Binyıl Yayınevi, Ankara,
• Ağustos.
• BEYNON, R. (2001). The Routledge Companion to Global Economics. Routledge Press, London and New York.
• BOZKURT, E. Demirel, H. (2004). Birleşmiş Milletler ve Avrupa birliği Kapsamında Kıbrıs Sorunu.
• Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, Ocak 2004.
• BULAÇ, A. (2004). Avrupa Birliği ve Türkiye. Eylül Yayınları, İstanbul, 2001.
• ÇAĞRI, E.-Arat T. (2002). AT İle İlişkiler, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ÇELEBİ, A. (2002). Avrupa: Halkların Siyasal Birliği. Metis Yayın, İstanbul.
• ÇEVİKEL, N. (2006). Kıbrıs: Akdeniz’de Bir Osmanlı Adası (1570-1878). 47 Numara Yayın,
• İstanbul, Eylül 2006.
• DARTAN, M.-Hatipoğlu, E.-Dikkaya, M. (2002). Eco Bölgesi: Uluslararası Aktörlerin Rolü
• ve Türkiye. Marmara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Enstitüsü Yayını, İstanbul.
• DENKER, M. S. (2002). Kıbrıs Sorunu Bir Milletin ve Devletin Yaşama Hakkı.Türkar Yayınları, İstanbul.
• DENKTAŞ, R. (1996). Kıbrıs Meselesinde Son Durum. R. Denktaş Eğitim Vakfı yayınları,
• No:2.
• DENKTAŞ, S. (1997). Önce Çözüm Sonra Avrupa. Görüş Dergisi, Haziran 1997, sf. 28-32
• DERVİŞ, K. (2004). Çağdaş Türkiye’nin Avrupa Dönüşümü Ekonomi ve Dış Politika Formu.
• Doğan Kitap, İstanbul.
• DURGUN, Ş. (2014). Ulus İnşası ve Milliyetçilik. A Kitap, Ankara.
• EROĞLU, H. (2005). Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni Yaratan Tarihi Süreç ve Son Gelişmeler.
• Ticaret Odası Yayınları, Ankara.
• GİBBONS, H. S. (1997). The Genocide Files. Charles Bravos Publishers, London,.
• GÖKÇEKUŞ, H. (2001). Kıbrıs’ın Dünü Bugünü ve Geleceğe İlişkin Vizyonu. Yakın Doğu
• Üniversitesi Yayınları, Lefkoşa Haziran.
• HASGÜLER, M. (1998). Kıbrıs’ta Enosis ve Taksim Politikalarının İflası, Öteki Yayınevi,
• Ankara.
• İktisadi Kalkınma Vakfı Bülteni, 1-15 Eylül 2001.
• İSMAİL, S. (1986). 1571’den K.K.T.C’ye Kıbrıs sorunu (İç Etkenler). K.K.T.C. Turizm ve Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• İSMAİL, S. (1998). 150 Soruda Kıbrıs Sorunu, Kastaş Yayınevi, İstanbul.
• KALAYCI, İ. (2004). Kıbrıs’ın Geleceği: Ekonomi- Politik Bir Tartışma. Nobel Yayın Dağıtım,
• Ankara.
• KARLUK, R. (2003). Avrupa Birliği ve Türkiye. (7. Basım), Beta Basım Yayın, İstanbul.
• KESER, U. (2013). Dünden Bugüne Kıbrıs (1913-2013).Berikan Yayınevi, Ankara.
• KONGAR, E. (1982). Kültür Üzerine. Çağdaş Yayınları, İstanbul.
• KONGAR, E. 21. Yüzyılda Türkiye- 2000’li yıllarda Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, Remzi
• Kitapevi, İstanbul, 1999.
• KOÇ, S. (2005). Dünden Bugüne Kıbrıs Sorunu ve Stratejik Yaklaşımlar. Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
• KILIÇ, R. (2002). Türkiye AB İlişkileri ve Gümrük Birliği- Ekonomik Entegrasyon Teorisi-
• Gümrük Birliği Teorisi. Siyasal Kitapevi, Ankara.
• MANİSALI, E. (2000). Cyprus Yesterday and Today. Der Publications, İstanbul.
• MANİSALI, E. (1994). Avrupa Birliğine Alınmayan Türkiye’yi Gümrük Birliğinde Bekleyen
• Sorunlar. Bağlam Yayıncılık, İstanbul.
• MANİSALI, E. (1998). Türkiye Avrupa İlişkileri. Çağdaş Yayınları (2. Baskı), İstanbul.
• MANİSALI, E. (2002). Türkiye Avrupa Birliği İlişkilerinde Sessiz Darbe. Derin Yayınları,
• İstanbul.
• MANİSALI, E. (2003). Dünden Bugüne Kıbrıs. Gündoğan Yayınları, (2. Baskı), İstanbul.
• MANİSALI, E. (2003). Avrupa Kıskacında Kıbrıs. Derin Yayınları, İstanbul.
• MİCHAEL, N. M. (2009). “An OrthodoxInstitution of OttomanPoliticalAuthority: TheChurch of Cyprus”. Michael, N. M. Kappler. M. E. Gavriel. E.NearandMiddle East Monographs: 4. HarrassowitzVerlag, Germany Wiesbaden, sf. 209.
• MÜTERCİMLER, E. (2003). Satılık Ada Kıbrıs Barış Harekatının Bilinmeyen Öyküsü. Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul.
• ONAY, Y. “İki Devletlilik Tezi ve Kıbrıs Rum Kesimi Avrupa Birliği İlişkisi”.Jeopoolitik Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2002, Yıl:1, S. 1, sf. 115-125.
• ÖNSOY, R. (1993). “Türk Yunan İlişkileri Çerçevesinde Kıbrıs Meselesi (1939 Sonrası)”. Kıbrıs’ın Dünü Bugünü Uluslararası Sempozyumu, KKTC Doğu Akdeniz Üniversitesi ve
• TC Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Rektörlükleri Yayınları, No:8, Ankara, sf. 251-256.
• ÖZKAN, İ. R. (1996). Dış Politika-Dış Kapının Dış Mandalı, Çınar Yayınları, İstanbul.
• ÖZKAN, İ. R. (2001). Türkiye ve Avrupa Birliği İlişkileri ve Yunanistan, Harp Akademileri
• Basımevi, İstanbul.
• ÖZKAN, İ. R. (2001). Yeni Mandacılık, Ümit Yayıncılık, Ankara.
• REDDAWAY, J. (1986). Burdened with Cyprusthe British Connection. K. Rüstem&Bro. AndWeiden&Nicolson Ltd. London.
• SANDIKLI, A. (2001). Türkiye’nin Dış Politikasında Avrupa Birliği ve Alternatifleri. Harp
• Akademileri Basımevi, İstanbul.
• SARICA M.-Teziç, E.-Eskiyurt, Ö. (1975). Kıbrıs sorunu. İstanbul Üniversitesi Yayınları (10.
• Basım), İstanbul.
• SOLSTEN, E. (1993). Cyprus A Country Study, Area Handbook Series, Fourth Edition, Washington January.
• SOMUNCUOĞLU, S. (2002). Gümrük’te Kuşatma. Ankara Ticaret Odası Yayınları, Ankara.
• SOMUNCUOĞLU, S. (2002). Avrupa Birliği- Bitmeyen Yol. Ötüken Yayınları, İstanbul.
• SOMUNCUOĞLU, S. (2002). Kıbrıs’ta Sirtaki. Boyut Tan Matbaası, Araştırma İnceleme Serisi:10, Ankara.
• STEPHEN, M. (2001). “How the International Community Made a Cyprus Settlement Impossible”. Perceptions, Vol. VI, No: 1, March-May 2001, sf. 60-77.
• TARAKÇI, M. (2010). Kıbrıs Barış Harekâtı. Hiperlink Yayınları, İstanbul.
• TAMÇELİK, S. (1997). Avrupa Birliği Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Münasebetlerinin Kuzey
• Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne İktisadi, Siyasi ve Hukuki Tesirleri. Nil Yayınları, İzmir.
• TAMÇELİK, S. (2009). Kıbrıs’ta Güvenlik Stratejileri ve Kriz Yönetimi. ODTÜ Yayıncılık,
• Ankara.
• TAMÇELİK, S. (2001). Kıbrıs AB İlişkileri, Beyoğlu, A. Ahmet, Afyoncu, E. Dünden Bugüne Kıbrıs Meselesi. Tatav Yayınları, İstanbul.
• USLU, N. (2000). Türk Amerikan İlişkilerinde Kıbrıs. 21. Yüzyıl Yayınları:12, Ankara.
• ZÜRCHER, J.-Van Der Linden, H. (2004). The European Union Turkey and Islam. Amsterdam University Press, Amsterdam.
• http://ab.gov.tr/index.php?p=109&l=1 (25/03/2015)
• http://www.abbulteni.org/pdf/ANNANPLANItrOZET.pdf(10/03/2015)
• http://www.tuicakademi.org/index.php?option=com_content&view=article&id=410:yeni-kibris-stratejisi-qtanimaq&catid=128:uncategorised&Itemid=214 (15.03.2015)
• http://www.tasam.org/trTR/Icerik/2339/turkiye__abd_iliskilerinde_kktcnin_rolu_ve_annan_plani (05.03.2015)