AGENCY-STRUCTURE CONCEPTIONS OF LOUIS ALTHUSSER, PIERRE BOURDIEU AND ALAIN TOURAINE

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 6, 1 - 12, 18.12.2016

Murat İnce

Öz

Depending on the critical significance of Post–World War II French Philosophy and Sociology with regard to the matter of structure-agency antinomy, this study aims to elaborate on three French scholars’ -Louis Althusser, Pierre Bourdieu and Alain Touraine’s- understanding of structure and agency problem, who had spent most fruitful periods of their intellectual career in the sixties and afterwards. These three scholars, two of whom are sociologists by profession and one is widely known as a philosopher, were to face with the matter of structure and agency, one of those fundamental issues dominating their epoch. Althusser made his preference apparently for the structure, while Bourdieu tried to overcome the ontological dualisms such as agency-structure and yet Touraine made an effort to develop a theory of society which maintains the tension between agency and reason. Briefly, the dichotomy of agency-structure was tackled through a structuralist methodology in Althusser, through a relational (formative) methodology in Bourdieu and yet through a harmonising methodology in Touraine.

Anahtar Kelimeler

The Antinomy of Agency-Structure, Agency, French Philosophy, Structuralism, Social Praxis

LOUIS ALTHUSSER, PIERRE BOURDIEU VE ALAIN TOURAINE’İN ÖZNE-YAPI KAVRAYIŞLARI

Öz

II. Dünya savaşı sonrası Fransız felsefesinin ve sosyolojisinin özne-yapı çelişkisi açısından taşıdığı kritik önemden hareket eden bu çalışma, düşünsel serüvenlerinin en verimli dönemlerini 1960’lı yıllar ve sonrasında geçirmiş bulunan üç Fransız düşünürün -Louis Althusser, Pierre Bourdieu ve Alain Touraine’in- özne-yapı kavrayışlarını incelemeyi amaçlamaktadır. İkisi meslekten sosyolog olan, biri ise daha çok filozof olarak bilinen bu düşünürlerin üçü de, kendi dönemlerine egemen olan temel tartışma konularından biri olarak özne-yapı sorunuyla yüzleşmek durumunda kalmışlardır. Althusser tercihini açıkça yapıdan yana kullanmış, Bourdieu özne-yapı şeklindeki ontolojik ikicilikleri aşmaya çalışmış, Touraine ise özne-akıl gerilimini koruyan bir toplum teorisi geliştirme çabasında olmuştur. Özetle ifade etmek gerekirse; özne-yapı dikatomisi Althusser’de yapısal, Bourdieu’de bağıntısal (oluşumsal) ve Touraine’de ise bağdaşımsal bir yöntem izlenerek aşılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Özne-yapi çelişkisi, Özne, Fransiz Felsefesi, Yapisalcilik, Toplumsal Praxis

Kaynakça

• Acar-Savran, G. (2006). Özne-Yapı Gerilimi Maddeci Bir Bakış. İstanbul: Kanat Yay.
• Althusser, L. (2000). Özeleştiri Ögeleri (L. Targu, Çev.). İstanbul: Belge Yay.
• Althusser, L. (2003). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları (A. Tümertekin, Çev.). İstanbul: İthaki Yay.
• Althusser, L. (2004a). John Lewis’e Cevap (A. Tümertekin, Çev.). İstanbul: İthaki Yay.
• Althusser, L. (2004b). Lenin ve Felsefe (B. Aksoy, E. Tulpar, M. Belge, Çev.). İstanbul: İletişim Yay.
• Althusser, L.; Balibar, E. vd. (2007). Kapital’i Okumak (A. Işık Ergüden, Çev.). İstanbul: İthaki Yay.
• Bottomore, T. (2005). “Yapısalcılık”, Marksist Düşünce Sözlüğü. T. Bottomore (Ed.). İstanbul: İletişim Yay.
• Bourdieu, P. (1997). Toplumbilim Sorunları (A. Işık Ergüden, Çev.). İstanbul: Kesit Yay.
• Bourdieu, P. (2006). Pratik Nedenler (H. U. Tanrıöver, Çev.). İstanbul: Hil Yay.
• Bourdieu, P.; Wacquant, L. J. D. (2007). Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar (N. Ökten, Çev.). İstanbul: İletişim Yay.
• Craib, I. (1984). Modern Social Theory From Parsons to Habermas, Worcester: Harvester Wheatsheaf.
• Geras, N. (2005). “Louis Althusser”, Marksist Düşünce Sözlüğü. Tom Bottomore (Ed.). İstanbul: İletişim Yay.
• Timur, T. (2007). Marksizm İnsan ve Toplum. İstanbul: Yordam Kitapları.
• Touraine, A. (1995). Modernliğin Eleştirisi (H. Tufan, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Touraine, A. (2000). “A Method For Studying Social Actors”, Journal Of World-Systems Research, VI, 3, Fall/Winter, p. 900-918, Special Issue: Festchrift For Immanuel Wallerstein - Part II.
• Touraine, A. (2002). Eşitliklerimiz ve Farklılıklarımızla Birlikte Yaşayabilecek miyiz? (O. Kunal, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Touraine, A. (2007). Bugünün Dünyasını Anlamak İçin Yeni Bir Paradigma (O. Kunal, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yay.