“HİÇ KİMSE EŞİT DEĞİLDİR ANCAK BAZILARI DAHA EŞİT DEĞİLDİR”: BYUNG-CHUL HAN VE NEOLİBERALİZMİN GELECEĞİNİ YENİDEN DÜŞÜNMEK

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 20, 283 - 307, 30.12.2022

Ferhat Apaydın , Samet Zenginoğlu

Öz

Günümüz toplum modelini genel olarak yansıtan en iyi olgu neoliberalizmdir. Günümüz dünyasını tüketiminden kültürüne, oy verme davranışından eğitimine, hukuka bakışından demokrasi algısına, giyim tarzından konuşmasına, bilgi teknolojilerine hakimiyetten sosyal medyaya ve daha birçok alanda etkileyen en önemli unsur neoliberalizmdir. Neoliberal toplum devlet müdahalesine karşı olan ama müdahale ile yöneten, çoğunluğun temsil ettiği demokrasiye açık olan ama azınlık yönetimiyle sonuçlanan, hukukun üstünlüğünü benimseyen ama üst sınıfı koruyan bir hukuk pratiği, eşit oy hakkına sahip tüm bireyleri diğer çoğu konuda eşitsizliğe sürükleyen, sürdürülebilir çevre kavramı gibi kavramlarla çevreci görünüp çevreyi kirleten, toplumun çoğu tarafından kabul gören ama toplumun çoğunu yoksullaştıran ve olup biten birçok şeyi meşrulaştırmak için bilimsellik retoriğini kullanan bir fenomendir. Bu fenomenin çelişkilerine dair literatürde yoğun bir eleştirel perspektif ile karşılaşmak mümkündür. Zira neoliberalizmin söylemsel “vaatleri” ile pratikteki yansımaları arasında büyük çelişkiler gözlemlenmektedir. Lakin bir yandan da bu çelişkileri bizatihi neoliberalizmin başarıları olarak görmek/analiz etmek de olanaklıdır. Bu çalışma, bu genel bağlamı göz önünde bulundurmak suretiyle neoliberalizmin yansımalarına odaklanarak, bu odakta Byung-Chul Han’ın görüşlerini ve eleştirilerini değerlendirmek amacını taşımaktadır. Bu amaç dahilinde, çalışmada neoliberalizmin bireyler üzerindeki tahakkümünün hem bireyi ön plana çıkaran hem de bireyi ve onun geleceğini yok sayan bir dönüşümü inşa ettiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalizm, Neoliberalizm eleştirisi, Kapitalizm, Byung-Chul Han

“NO ONE IS EQUAL, BUT SOME ARE MORE UNEQUAL THAN OTHERS”: RECONSIDERING THE FUTURE OF NEOLIBERALISM WITH BYUNG-CHUL HAN

Öz

Neoliberalism is the best phenomenon that reflects today's social model in general. It is the most influential factor in the modern world, influencing consumption, culture, voting behavior, education, the view of the law, the perception of democracy, how people dress, how they speak, mastery of information technologies, social media, and many other areas. Neoliberal society is a phenomenon that opposes state intervention but is governed through intervention, that is open to democracy represented by the majority but results in minority governance, that adopts the rule of law but protects the upper class, that drives all individuals with equal voting rights to inequality in most other matters, that appears to be environmentalist with concepts such as sustainable environment but pollutes the environment, that is accepted by most of society but impoverishes most of society, and that uses the rhetoric of science to legitimize many things that are happening. It is possible to encounter an intense critical perspective in the literature on the contradictions of this phenomenon. This is due to significant contradictions between neoliberalism's discursive "promises" and its practical manifestations. On the other hand, these contradictions can be perceived/analyzed as neoliberalism's own successes. Taking this general context into account, the purpose of this study is to concentrate on neoliberal reflections and to evaluate Byung-Chul Han's views and criticisms. For this purpose, the study contends that neoliberalism's dominance over individuals creates a transformation that both emphasizes and ignores the individual and his or her future.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalism, Critique of liberalism, Capitalism, Byung-Chul Han

Kaynakça

• Akgün, D. (2014). Kapitalizm Hasta Eder. Ankara: NotaBene Yayınları.
• Alvaredo, F., Chancel, L., Piketty, T., Saez, E., ve Zucman, G. (2019). Dünya Eşitsizlik Raporu. (Çev. H. K. Cimitoğlu). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ataöv, T. (2009). Kapitalizm ve Çevre: Kapitalist Emperyalizmin Çevre Soygunu. İstanbul: İleri Yayınları.
• Atkinson, A. B. (2018). Eşitsizlik Ne Yapılabilir. (Çev. Ö. Limanlı ve E. Kaya). Ankara: Efil Yayınevi.
• Başkaya, F. (2010). Çığırından Çıkmış Bir Dünya: Sosyal Sefaletin, Ekolojik Felaketin, Etik Yozlaşmanın Kökeni. Ankara: Maki Basın Yayın.
• Bayram, M. (2019). “Militokrasiden Plütokrasiye Benin Siyasetinin Metamorfozu”. Necmettin Erbakan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. 1(1). ss.68-79.
• Bentham, J., Pease-Watkin, C., Werret, S. (2016). Panoptikon: Gözün İktidarı. (Çev. B. Çoban, Z. Özarslan). İstanbul: Su Yayınları.
• Bourdieu, P. (2021). Karşı Ateşler-Neoliberal İstilaya Karşı Direnişe Hizmet Edecek Sözler. (Çev. S. Canbolat). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Brown, W. (2021a). Halkın Çözülüşü Neoliberalizmin Sinsi Devrimi. (Çev. B. E. Aksoy). İstanbul: Metis Yayınları.
• Brown, W. (2021b). Neoliberalizmin Harabelerinde: Batı’da Antidemokratik Siyasetin Yükselişi. (Çev. B. Doğan). İstanbul: Metis Yayınları.
• Çoban, B. (2009). “Yeni Panoptikon Gözün İktidarı ve Facebook”. Yeditepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 10. ss.1-18.
• Çoban, B. (2008). Küreselleşmenin Kara-Ütopyası: Gözün İktidarı, (Söyleşi: Ö. İşleyen), BİRGÜN Gazetesi. Erişim tarihi: 29.08.2022. https://www.academia.edu/1136947 /K%C3%BCreselle %C5%9 Fmenin_Kara%C3%9Ctopyas%C4%B1_G%C3% B6z%C3%BCn_%C4%B0ktidar%C4%B1
• Fisher, M. ve Gilbert, J. (2013). “Capitalist Realism and Neoliberal Hegemony: Jeremy Gilbert A Dialogue”. New Formation. 80(1). ss.89–101.
• Fisher M. (2011). Kapitalist Gerçeklik: Başka Alternatif Yok Mu?. (Çev. G. Ç.Güven). İstanbul: Habitus Yayıncılık.
• Foster, J. B. ve Magdoff, F. (2014). Her Çevrecinin Kapitalizm Hakkında Bilmesi Gerekenler: Kapitalizm ve Çevre Üzerine Bir Rehber. (Çev: Ö. Aksakal). İstanbul: Patika Kitap.
• Foucault, M. (2015). Biyopolitikanın Doğuşu: College de France Dersleri (1978-1979). (Çev. A. Tayla). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Fulberth, G. (2014). Kapitalizmin Kısa Tarihi, (Çev. S. Usta). İstanbul: Yordam Kitap.
• Gilbert, J. (2015). ‘Neoliberalism’ and ‘Capitalism’–What’s the Difference?. Erişim tarihi: 27.08.2022). https://jeremygilbertwriting.wordpress.com/2015/07/14/neoliberalism-and-capitalism-whats-the-difference/
• Han, B.-C. (2020a). İktidar Nedir?. (Çev. M. Özdemir). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Han, B.-C. (2020b). Psikopolitika – Neoliberalizm ve Yeni İktidar Teknikleri. (Çev. H. Barışcan). İstanbul: Metis Yayınları.
• Han, B.-C. (2020c). Eros’un Istırabı. (Çev. Ş. Öztürk). İstanbul: Metis Yayınları.
• Han, B.-C. (2020d). Şeffaflık Toplumu. (Çev. H. Barışcan). İstanbul: Metis Yayınları.
• Han, B.-C. (2021a). Kapitalizm ve Ölüm Dürtüsü. (Çev. Ç. Tanyeri). İstanbul: İnka Kitap.
• Han, B.-C. (2021b). Güzeli Kurtarmak. (Çev. K. Filiz). İstanbul: İnsansanat.
• Han, B.-C. (2021c). Yorgunluk Toplumu. (Çev. S. Yalçın). İstanbul: Açılım Kitap.
• Han, B.-C. (2021d). Zamanın Kokusu – Bulunma Sanatı Üzerine Felsefi Bir Deneme. (Çev. Ş. Öztürk). İstanbul: Metis Yayınları.
• Han, B.-C. (2021e). Şiddetin Topolojisi. (Çev. D. Zaptçıoğlu). İstanbul: Metis Yayınları.
• Han, B.-C. (2022). Palyatif Toplum Günümüzde Acı. (Çev. H. Barışcan). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Harvey, D. (2015a). On Yedi Çelişki ve Kapitalizmin Sonu. (Çev. E. Soğancılar). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Harvey, D. (2015b). Neoliberalizmin Kısa Tarihi. (Çev. A. Onacak). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Karabulut, B. (2010). “Dünyada ve Türkiye’de Think Tank Kuruluşları: Karşılaştırmalı Bir Analiz”. Gazi Akademik Bakış. 4(7). ss.91-104.
• Lapavitsas, C. (2019). Üretmeden Kâr Etmek: Finans Hepimizi Nasıl Sömürüyor. (Çev. Y. E. Kaya). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Marx, K. (2021). 1844 El Yazmaları. (Çev. M. Belge). İstanbul: İletişim Yayınları. Morris, J. (2022). Marx’ın Kavramları: Yabancılaşma. (Ç. C. Şahin). Erişim tarihi: 24.08.2022). https://www.dsip.org.tr/index.php/yayinlar/91-altust/1166-marx-in-kavramlari-yabancilasma
• Özdel, G. (2012). “Foucault Bağlamında İktidarın Görünmezliği ve ‘Panoptikon’ ile ‘İktidarın Gözü’ Göstergeleri. Turkish Online Journal of Design Art and Communication. 2(1). ss.22-29.
• Özel, H. (2009). Piyasa Ütopyası. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Ruben, E. B. (2011). İktisadın Unuttuğu İnsan. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Spencer, D. (2018). Neoliberalizmin Mimarlığı: Çağdaş Mimarlığın Denetim ve İtaat Aracına Dönüşme Süreci. (Çev. A. Terzi). İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Soysal, Ö. (2011). “Habermas ve Foucault: Evrenselcilik ve Öznellik Üzerine Bir Tartışma”. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Yılmaz, D., Akyüz, F., Ercan, F., Yılmaz, Koray R., Akçay, Ü., Tören, T. (2006). Kapitalizm Küreselleşme Azgelişmişlik: Yapıcılar Türkü Söylüyor-II. Ankara: Dipnot Yayınları.